گاه‌شمار کاربست سلاح شیمیایی و جنگ داخلی در سوریه

با برگزاری تظاهراتی اعتراضی در دمشق در روز پانزدهم مارس ۲۰۱۱ خیزش مردمی در سوریه علیه رژیم بشار اسد آغاز شد. در جریان درگیری‌ها و سرکوب‌هایی که در همان روزهای نخستین اعتراضات روی داد، بیش از یکصد نفر کشته شدند.

در ماه ژوئن ۲۰۱۱ بود که برای نخستین بار خمپاره‌های ارتش سوریه در نواحی مرزی ترکیه با این کشور فرود آمد. پس از آن درگیری‌ها و تنش‌های مرزی میان سوریه و ترکیه و همچنین لبنان و اردن روی داد.

در پی سرکوب خونین اعتراضات مردمی در سوریه توسط رژیم بشار اسد، شورای امنیت سازمان ملل برای نخستین بار در مورد محکوم کردن رژیم بشار اسد به توافق رسید.

شهر حمص که از کانون‌های فعالیت‌ مخالفان و معترضان بود، شاهد کشتاری خونین شد که در جریان آن صد‌ها تن جان خود را از دست دادند.

بیش از ۶۰ کشور جهان در طی نشستی در تونس "گروه دوستان سوریه" را تشکیل دادند تا تلاش‌های خود برای پایان درگیری و خونریزی در سوریه و برقراری نظامی دموکراتیک در این کشور را تقویت کرده و سامان دهند.

سازمان ملل متحد در پی طرحی که به تصویب شورای امنیت این نهاد بین‌المللی رسید، جهت بررسی اوضاع ناظران خود را به سوریه اعزام کرد.

کوفی عنان که از سوی سازمان ملل مامور یافتن راه حلی مسالمت‌آمیز برای حل بحران سوریه شده بود، مأموریت خود را شکست‌خورده اعلام کرد. هم‌زمان با آن، سازمان‌های حقوق بشری از کشتارهایی تازه در سوریه خبر دادند و ناظران سازمان ملل نیز خاک این کشور را ترک کردند.

باراک اوباما، رئیس‌جمهور آمریکا سوریه را تهدید کرد که "خط قرمز" ایالات متحده‌، استفاده رژیم بشار اسد از سلاح‌های شیمیایی است که پیامدهای جدی برای این کشور خواهد داشت.

گروه "دوستان سوریه" اعلام کرد که قصد پشتیبانی سیاسی و مالی از اپوزیسیون سوریه را دارد، اما از دادن سلاح سنگین به نیروهای اپوزیسیون و مخالف رژیم اسد خودداری خواهد کرد.

شورشیان مخالف اسد و نیروهای ارتش رژیم سوریه یکدیگر را به استفاده از گازهای شیمیایی در جریان درگیری‌ها متهم کردند.

معاون مشاور امنیتی کاخ سفید تصریح کرد که سازمان اطلاعات و امنیت ایالات متحده آمریکا بر این باور است که ارتش رژیم اسد در جریان عملیات و حملات خود از سلاح‌های شیمیایی استفاده کرده است.

دیده‌بان حقوق بشر سوریه مستقر در لندن اعلام کرد، شمار قربانیانی که در جریان جنگ میان حکومت بشار اسد و شورشیان سوریه جان خود را از دست داده‌اند، از مرز یکصدهزار نفر گذشته است. طبق اعلام این سازمان بیش از ۵ هزار نفر از کشته‌شدگان افراد خردسال بوده‌اند.

ویتالی چورکین، نماینده روسیه در شورای امنیت سازمان ملل در نیویورک از وجود شواهدی سخن گفت که نشان می‌دهند، شورشیان سوریه در حمله‌ای به روستای خان‌العسل، واقع در نزدیکی حلب از گاز سارین استفاده کرده‌اند. وی خاطر نشان کرد که این یافته‌ها حاصل بررسی‌های مستقلی است که در پی تقاضای حکومت سوریه انجام گرفته‌اند. روسیه اصلی‌‌ترین پشتیبان رژیم بشار اسد محسوب می‌شود.

نیروهای مخالف رژیم سوریه از کشتار بیش از ۱۳۰۰ نفر از شهروندان غیرنظامی خبر دادند و رژیم بشار اسد را به حملات شیمیایی در حومه دمشق متهم کردند. در شامگاه چهارشنبه (۲۱ اوت) نشست ویژه شورای امنیت برای بررسی فاجعه قتل عده زیادی از مردم غیرنظامی سوریه بر اثر "گاز سمی" برگزار شد.

پس از کشمکش‌های فراوان، بالاخره پس از ۵ روز رژیم بشار اسد موافقت خود را با ورود بازرسان سازمان ملل متحد به مناطق حمله شيميايی در حومه دمشق اعلام کرد. سانا، خبرگزاری رسمی سوریه، روز یکشنبه (۲۵ اوت) به نقل از وزارت خارجه این کشور اعلام کرد که این مجوز پس از گفت‌و‌گو میان نمایندگان سازمان ملل و دولت سوریه صادر شده است.

گروهی از بازرسان و کارشناسان سازمان ملل که از سوی بان‌کی‌مون، دبیرکل این سازمان مأموریت بررسی استفاده از سلاح‌های شیمایی در سوریه را یافته بودند، تحقیقات خود را برای روشن شدن جزییات مربوط به حمله شیمیایی اخیر در حومه دمشق را آغاز کردند. ریاست این هیأت را آکه سلستروم، کارشناس تسلیحاتی سوئدی به عهده دارد.

جان کری، وزیر خارجه آمریکا با قرائت بیانیه‌ای شدید‌الحن در کاخ سفید گفت تردید چندانی باقی نمانده که رژیم اسد سلاح شیمیایی علیه مردم بی‌دفاع به کار بسته است. وی افزود، رژیمی که چیزی برای مخفی کردن ندارد، ۵ روز تمام مانع از بازرسی کارشناسان سازمان ملل نمی‌شود. کری با اطمینان گفت که "سلاح شیمیایی در سوریه به کار بسته شده و ما می‌دانیم که رژیم سوریه زرادخانه‌ای از سلاح‌های شیمیایی در اختیار دارد".

فرانسوا اولاند، رئیس‌جمهور فرانسه در نطقی تلویزیونی انگشت اتهام را به سوی رژیم اسد نشانه رفت و در رابطه با حمله شیمیایی در سوریه تصریح کرد، فرانسه آماده تنبیه آنهایی است که تصمیم گرفتند با اقدامی شنیع، مردم بی‌گناه را با گاز مسموم کنند. وی پیشتر نیز گفته بود که راهکارهای ممکن برای مقابله با رژیم اسد را بررسی می‌کند، از تشدید تحریم‌های بین‌المللی گرفته تا حمله هوایی و مسلح‌کردن نیروهای مخالف رژیم.

چاک هیگل، وزیر دفاع ایالات متحده در روز ۲۷ اوت گفت که نیروهای مسلح این کشور آماده‌اند در صورت دستور باراک اوباما، رئیس جمهور آمریکا به سوریه حمله کنند. وی افزود، نیروهای مسلح آمریکا آماده‌ی حمله‌اند و منتظر دستور رئیس‌جمهور هستند.

جو بایدن، معاون رئیس‌جمهور آمریکا ضمن اشاره به وجود شواهد کافی در مورد مسئولیت رژیم اسد در حمله شیمیایی اخیر گفت: «نباید گذاشت که استفاده از تسلیحات شیمیایی بدون مجازات باقی بماند. او افزود: «رئیس‌جمهور و من فکر می‌کنیم، کسانی که از سلاح شیمیایی علیه کودکان، زنان و مردان بی‌دفاع استفاده کرده‌اند، باید به سزای اعمالشان برسند.»