کمبود متخصصین IT، ترمزی برای اقتصاد آلمان

۱۷ سال پیش زمانی که مهدی فتاپور تنها با در دست داشتن لیسانس الکتروتکنیک از دانشکده‌ی فنی به آلمان آمد مجبور شد تا درکشور جدید همه چیز را از نو شروع کند و این به معنای آغاز دوباره‌ی سالهای دانشجویی بود، ولی اینباردرسن ۴۰ سالگی و دررشته‌ی مخابرات.

مهدی فتاپوربه عنوان یک متخصص IT از ده سال پیش تاکنون درشرکت ته کُن (Tecon)، یکی ازشرکتهای به نام در عرصه‌ی مشاوره و توسعه نرم افزاری درسمت مدیرپروژه مشغول به کاراست.

آلمان اما به گواه آمار بیش از پیش به تخصص کسانی همچون وی نیازمند است.

عمری به طول شش سال

IT یا فناوری اطلاعات جز آن دسته از رشته هایی است که ازعمده ترین محورهای توسعه در دنیا به شمارمی‌آید. تاریخچه‌ی ورود این رشته به دانشگاههای ایران به ابتدای سال ۱۳۸۰ باز می‌گردد. یک سال پس ازآن، یعنی در سال ۱۳۸۱ تدریس IT در دانشگاهها در مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد مورد پذیرش وزارت علوم، تحقیقات و فناوری قرار گرفت.

هم اکنون این رشته دردانشگاههای دولتی وغیردولتی به دانشجویان آموزش داده می شود وعلیرغم نوپایی ازاستقبال خوبی نیز برخورداراست. اما دراین سوی مرزها رشته‌ی IT قدمتی بیشتر دارد و کشورآلمان جزکشورهایی به شمارمی رود که شهرت خوبی دراین زمینه دارند.

خوان اول، کار اول

در سالهای۲۰۰۱تا ۲۰۰۴ بازار کاراین رشته چشم اندازچندان پررونقی نداشت اما اکنون وضعیت برای دانش آموختگان با تجربه تا حد بسیارزیادی تغییرکرده است.

به گفته‌ی مهدی فتاپور، نیاز رشته های دیگرچه مستقیم وچه غیرمستقیم به تولیدات IT ، درسالهای اخیر موجب رشداین رشته شده است. اما درکناراین جهش، سرعت سرمایه گذاری صورت گرفته دراین بخش و تربیت نیروی متخصص چندان با رشد این رشته هماهنگ نبوده است.

البته کمبود متخصص همواره دلیلی برای وارد شدن به بازار کار، بلافاصله پس ازفارغ التحصیلی نیست. امروز تعداد فارغ التحصیلان بیکار این رشته در مقایسه با سایر رشته ها ناچیز است، ولی کمبود نیروی کار با تجربه و با تخصص کاملاً محسوس است، یعنی کسانی که توانایی مدیریت کردن پروژه و طراحی نرم افزار را دارند‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌، ازشانس بیشتری برخوردارهستند.

آلمان مجبور است برای مقابله با کمبود نیروی کار، به متخصصین خارجی تکیه کند. به همین دلیل طرح صدور کارت سبز در همین رابطه مطرح شد. ولی این طرح در آلمان موفقیت محدودی داشت. مهمترین دلیل عدم موفقیت این طرح بوروکراسی قوی این کشور در مقایسه با کشورهایی مثل آمریکا و کاناداست.

آقای فتاپور در این زمینه می افزاید: " درآلمان این موضوع که شما مدرکتان را از کجا گرفته اید اهمیت بالایی دارد. دراینجا ممکن است که مدرک تحصیلی که ازایران گرفته شده است، توسط برخی از شرکتها زیاد مورد تأیید قرار نگیرد."

شاید ورود به بازار کار برای خارجیان و کسانی که در ایران تحصیل کرده‌اند دشوار باشد، اما بعد از داشتن یک تجربه کاری، دفعات بعد چندان مشکل نخواهد بود.

برونسپاری

اخیراً بسیاری از شرکتهای امریکایی واروپایی برای پایین آوردن هزینه های تولید، رو به اجرای پروژه‌های خود درکشورهای دیگر نظیر هندوستان یا کشورهای اروپای شرقی کرده اند. این حرکت را outsourcing یا برونسپاری می نامند.

این راه برای این شرکتها مزایای زیادی را به همراه داشته است، چراکه اجرای این پروژه ها چندان پیچیده نیست و نیازبه آموزش خاصی هم ندارد. اما با وجود داشتن متخصصین ورزیده، سهم ایران بسیار ناچیز است.

این امر به اعتقاد فتاپوربه عدم ثبات سیاسی ایران و مشکلات بروکراتیک بازمی‌گردد: « شرکت ما تلاش کرده است تا شاخه‌ای درایران داشته باشد اما ایران هنوزنتوانسته است به موقعیت کشورهایی همچون هندوستان یا برخی از کشورهای اروپای شرقی دست یابد. علت این امر، تردیدی است که این شرکتها درباره‌ی بازار ایران دارند، چراکه آنها خواهان تداوم کاری هستند که درایران آغازمی‌کنند. درغیراینصورت ازنظرعلمی، متخصصان ایرانی به خوبی توانایی رقابت با دیگر متخصصان را دارند.»

محیط جدید، آمادگی‌های جدید

به طور کلی، کار کردن در یک کشور بیگانه با محیطی جدید، آمادگیهای خاصی را می طلبد. دانستن زبان و تحقیق درباره‌ی نیازهای بازار کار کشور میزبان شاید ازمهمترین عواملی باشند که می بایست مورد توجه قرار بگیرند.

متأسفانه به دلیل ندانستن زبان و یا تحقیقات نادرست، بسیاری ازمتخصصین مهاجر با وجود تجربه و توانمندی علمی بالا، فرصت های مناسب شغلی را از دست می دهند که برای بسیاری ازآنها شاید به از دست دادن انگیزه‌هایشان ختم شود.

از نظر مهدی فتاپورهرچند که زبان رایج دربسیاری از شرکتهای فعال در زمینه‌ی IT به دلیل چند ملیتی بودن، انگلیسی است اما دانستن زبان آلمانی نیز امتیازهایی را به همراه دارد. البته نقش تحقیقات مناسب درباره‌ی بازارکاررا هم نمی‌توان نادیده گرفت.

فتاپور در این مورد می‌افزاید: « قبل ازهر چیز تحقیق در زمینه‌ی بازار کارمهم است. این موضوع که چه رشته هایی جدیدترند و بیشترچه تواناییهایی مورد نیازهستند. به طور مثال درشرکت ما و دربخشی که من درآن فعالیت می‌کنم هم اکنون برنامه‌ی جاوا بازارکاری خوبی دارد. البته این وضعیت ثابت نیست.»

یکی ازدلایل سپردن اجرای پروژها به کشورهای دیگر، دستمزدهای پایین متخصصان آن کشورهاست، چرا که درازای مبلغی نه چندان زیاد تعداد فراوانی از داوطلبین حاضرند تا برای شرکتهای تقاضا دهنده کار کنند.

اما متوسط درآمد ماهیانه یک متخصص IT در آلمان مبلغی بین ۳۰۰۰ تا ۷۰۰۰ یورو می باشد که بدون شک رقمی رویایی برای بسیاری از داوطلبین اروپای شرقی یا هندوستان است.