پژوهشگران اسرائیلی: شیوهای تازه برای دگرگونی اعتقادات
۱۳۹۳ تیر ۲۴, سهشنبه
چگونه میتوان در یک مناقشه پرتنش و جدی میان دو طرف میانجیگری کرد؟
در روشهای مرسوم این گونه عمل میشود که نقطهنظر یک طرف برای طرف دیگر تبیین گشته و تلاش میشود که هر طرف درک درستی از وضعیت و موقعیت طرف مقابلش به دست آورد. اما این روش میتواند در عمل مقاومت طرفین و پافشاری بر نظراتشان را تحریک کرده، کار میانجیگری را دشوارتر کند.
روانشناسان اسرائیلی در ابتکاری تازه موفق شدهاند که روشی بر پایه "تفکر متناقض" را در چارچوب مناقشه میان اسرائیل و فلسطین، روی برخی از یهودیان اسرائیلی پیاده کنند و از آن نتیجه مثبت بگیرند.
اساس این روش بر این نکته استوار است که نظرات طرف مقابل را چنان مبالغهآمیز جلوه میدهد که او در نهایت آن را نامعقول و غیرمنطقی دریابد.
این اقدام کارشناسان موجب شد که شرکتکنندگان در انتخابات پارلمانی در اسرائیل بیشتر به سمت حزبهای طرفدار صلح متمایل شده و به آنان رأی دهند. این پژوهشگران اسرائیلی نتایج خود را در مقالهای جمعآوری کرده و در مجله علمی "Proceedings of the National Academy of Sciences" به چاپ رساندهاند.
اغراقآمیز کردن یک باور
این پژوهش در همکاری با یک سازمان غیردولتی آمریکایی انجام شده که در زمینه یافتن راههایی برای بسیج افکار عمومی در خاورمیانه برای دستیابی به صلح فعالیت دارد. در این مقاله خاطر نشان شده است که روش کار چنین بوده که جهت عقاید یک طرف به گونهای تشریح کنند که او موقعیت خود را اغراقآمیز بیابد و خود آن عقاید را در نهایت غیرمنطقی تلقی کند.
پژوهشگران با کمک یک شرکت تبلیغاتی فیلمهای کوتاهی را تهیه کردند که در آنها مناقشه میان اسرائیل و فلسطین امری مثبت برای هویت اسرائیلی یهودی نمایش داده میشود.
برای نمونه در یکی از این ویدیوها که به یک تبلیغ انتخاباتی شبیه است، سعی شده بر یک ویژگی اسرائیلیها که همیشه تلاش دارند از نظر اخلاقی درست رفتار کنند، تأکید شود. در این فیلم گروهی از سربازان اسرائیلی در حال کمک به فلسطینیها در موقعیتهای مختلف نشان داده میشوند، در حالیکه همزمان روی فیلم ترانه "چه دنیای محشری" (What a Wonderful World) از لویی آرمسترانگ شنیده میشود.
این فیلم تبلیغاتی با این پیام تمام میشود: «برای این که منش خود را اخلاقی بدانیم، نیاز به جنگ داریم.»
به نوشته پژوهشگران این فیلم موضع اخلاقی یک اسرائیلی را تحریک نمیکند، بلکه باورهای او را به شدت اغراقآمیز جلوه میدهد.
تجدیدنظر در مواضع
این فیلم برای نیمی از مجموع ۱۶۱ نفری که در این پژوهش علمی شرکت داشتند و گروه "آزمایشی" نام گرفتند، نمایش داده شد. برای نیم دیگر افراد مورد "آزمایش" یا به اصطلاح گروه "شاهد"، یک فیلم تبلیغاتی در مورد صنعت گردشگری در اسرائیل نشان داده شد.
محققان قبل و بعد از نمایش این فیلمها پرسشهایی را از شرکتکنندگان در مورد عقاید سیاسیشان پرسیده بودند.
به نوشته آنان آن دسته از شرکتکنندگانی که فیلم با محتوای مبالغهآمیز را تماشا کردند، بیش از گروه دیگر که به تماشای فیلم توریستی نشسته بودند، به تجدیدنظر در مورد عقاید سیاسی خود گرایش یافتند.
در این میان طرفداران عقاید دست راستی، کمتر فلسطینیها را مسئول درگیری دانسته و از یافتن راههایی صلحآمیز برای پایان دادن به بحران میان اسرائیل و فلسطین حمایت کردند.
سپس در جریان انتخابات پارلمانی که اندکی بعد از این پژوهش در اسرائیل برگزار شد، مشاهده شد که این گروه بیشتر به احزاب طرفدار صلح رأی دادند. به نوشته پژوهشگران یک سال پس از این آزمایش نیز گروه یادشده همچنان در مقایسه با اعضای گروه "شاهد"، تمایل بیشتری به سازش از خود نشان میدادهاند.
پژوهشگران اسرائیلی در پایان مقاله خود جمعبندی کردهاند که با به کارگیری استراتژی "تفکر متناقض" میتوان باورهای دیرین حکشده در ذهن افراد، به ویژه در میان پیروان مواضع رادیکال، را برای همیشه از میان برد.
به نوشته آنان این روش در نظر مردم کمتر تهدیدآمیز آمده و همین امر باعث جلوگیری از فعال شدن مکانیسم دفاعی در آنان میشود. این وضعیت به گفته محققان موجب میشود که انسان در مواضع خود تجدیدنظر کرده و در صورت لزوم آنها را تغییر دهد.