"ممنوعیت غیرقانونی" اشتغال زنان ایران در کافی‌شاپ‌ها
۱۳۹۳ مهر ۲۰, یکشنبه
خبرگزاری ایرنا در گزارشی که روز یکشنبه (۲۰ مهر / ۱۲ اکتبر) با عنوان "زن در کافی شاپ؛ بودن یا نبودن؟" منتشر کرده به بیان نقطه نظرات و انتقادات مسئولان دو کافی شاپ معروف در تهران درباره موضوع ممنوعیت اشتغال زنان در کافی شاپ‌ها پرداخته است.
بیش از یک ماه از اعلام ممنوعیت اشتغال زنان در کافی شاپ‌ها می‌گذرد. رئیس اداره اماکن نیروی انتظامی ایران نهم شهریور ماه (۳۱ اوت) از ممنوعیت کار کردن زنان در قهوه‌خانه‌ها، کافی‌شاپ‌ها و سفره‌خانه‌های سنتی خبر داد.
مسئولان هر دو کافی شاپ که در مصاحبه با ایرنا شرکت کرده‌اند از سویی به بی‌اطلاعی تصمیم‌گیرندگان و از سوی دیگر به عواقب اقتصادی ممنوعیت اشتغال زنان در کافی شاپ‌ها اشاره می‌کنند.
"آقای خوش خلق"، مسئول فرهنگی و هنری کافه‌ای در خیابان انقلاب، به ایرنا می‌گوید: «به نظر می‌رسد افرادی که چنین طرح‌هایی را ارایه می‌کنند در جامعه حضور ندارند و هیچگونه مشورتی با افرادی که در این عرصه فعالیت دارند، نکرده‌اند. آیا ارایه‌کنندگان چنین طرح‌هایی حتی یک درصد به ضررهای اقتصادی که افراد شاغل در این حوزه متحمل آن خواهند شد فکر می کنند؟»
"خانم کتایون"، مدیر کافی شاپ دیگری در تهران، می‌گوید که بیشترین آسیب این طرح متوجه معیشت و بازار کار زنان است: «تنها قربانی این طرح، زنان خواهند بود. آنها با از دست دادن شغل خود برای جبران این خلا و تامین زندگی ممکن است به ناچار دست به کارهایی بزنند که تبعات بسیار تاسف‌باری داشته باشند.»
به گفته کتایون، همراه با زنان شاغلی که کار خود را از دست می‌دهند، طیفی دیگر که زندگی‌شان وابسته به درآمد این زنان است نیز آسیب می‌بیند. کتایون می‌گوید که باید جایگزینی برای موقعیت‌هایی که از زنان سلب می‌شود وجود داشته باشد.
دلایل رئیس بسیج زنان
درباره چنین جایگزینی رئیس بسیج زنان کشور در تاریخ ۵ مهر (۲۷ سپتامبر) با ایرنا سخن گفته بود. مینو اصلانی گفته بود که دلیل منع زنان از کار در کافی شاپ‌ها این بوده که مسئولان معتقدند "اگر قرار است زن در جامعه حضور فعال و اقتصادی داشته باشد، باید در مراکزی بکار گرفته شود که به فکر و اندیشه او نیاز است". به گفته او، تلاش بر این است که مانع "بهره‌برداری از زنان به عنوان نیروی ارزان کار در هر جایی" بشوند.
رئیس بسیج زنان همچنین معاونت امور زنان و خانواده ریاست جمهوری را بهترین مرجع برای کارآفرینی برای زنان دانسته و گفته بود که زنان باید توسط این معاونت به سمت فعالیت در تولیدی‌ها و تعاونی‌هایی که شایسته آنان است سوق داده شوند.
مینو اصلانی کار در کافی شاپ‌ها را در "شأن زنان" ندانسته چون به عقیده وی، "شایسته زن مسلمان نیست که به عنوان خدمتکار در مکانی که همه نوع آدم در آن حضور می‌یابد، خدمت‌رسانی کند، این احترام به شخصیت زن و ایجاد شغل برای زنان نیست، بلکه له کردن شخصیت و هویت زنان در زیرپاست".
کافی‌شاپ، مکانی برای تبادل فرهنگی
اما به گفته "آقای خوش خلق"، چنین طرح‌هایی بدون در نظر گرفتن شرایط روز جامعه و پیش‌بینی پیامدهای اجرای آن مطرح می‌شود و توجیه دقیقی نیز برای ارائه چنین طرح‌هایی عرضه نمی‌گردد.
"خوش خلق" دیدی را که در مورد کافی شاپ‌ها وجود دارد نادرست می‌خواند و آن را ناشی از عدم آگاهی از فضا و طیف مشتریان این محافل عمومی می‌‌داند. به گفته او، کافی شاپ‌ها مورد استقبال اقشار گوناگون جامعه هستند و فضایی برای تبادل فرهنگی عرضه می‌کنند. او از "کافه نادری" تهران یاد می‌کند که در دهه‌های گذشته محلی برای زایش فرهنگی و هنری بود. او می‌گوید که هم اکنون برخی از کافی شاپ‌ها مکانی برای تبادل افکار و اخبار فرهنگی و هنری هستند.
به نظر "خوش خلق"، نسل جوان جامعه ایران پذیرای "بهانه‌های ساده‌انگارانه" برای دور کردن زنان از اشتغال در مکان‌هایی چون کافی شاپ نیست، چون خود این نسل برخلاف تصمیم‌گیرندگان، به کافی شاپ رفت‌وآمد می‌کند و از نزدیک شاهد شکوفایی و داشتن ارتباط‌هایی است که بدان نیازمند است.
مشکل بیکار کردن زنان
ممنوعیت اشتغال زنان در کافی شاپ‌ها حلقه‌ای است از زنجیره‌ای که به مرور با تعدد موارد محدودیت‌ها و ممنوعیت‌ها برای زنان در عرصه اشتغال طولانی‌تر شده است. آمارها نشان می‌دهد که در ۸ سال گذشته با وجود آنکه ۵۰ درصد نیروی کار کشور را زنان تشکیل می‌دهند، سالانه بیش از صد هزار زن از بازار کار ایران کنار رفته‌اند.
چندی پیش نیز شهرداری تهران طرحی با عنوان تفکیک جنسیتی در سازمان‌ها و اداره‌های دولتی را مطرح کرد که با اعتراض جامعه روبرو شد.
کارشناسان می‌گویند، با وجود بالا رفتن توانمند‌ی‌ها و قابلیت‌های بالقوه زنان ایرانی وجود نگاه سنتی در برخی سیاست‌گذاران از علل اصلی‌ای است که مانع از مشارکت آنها در انجام فعالیت‌های اقتصادی و اجتماعی می‌شود.
ممنوعیت اشتغال زنان در کافی شاپ‌ها با انتقاد شهیندخت مولاوردی نیز روبرو شد. معاون رئیس جمهور ایران گفت: «اشتغال برای برخی زنان در این اماکن ضروری است و خرج زندگی خود را از این راه به دست می‌آورند. آیا باید به دنبال این ممنوعیت، آنها دزدی کنند؟»
ممنوعیت غیرقانونی
در دفاع از حق اشتغال زنان، نعمت احمدی، حقوقدان و وکیل دادگستری به ایرنا گفته است: «برابر قانون اساسی، هر کس می‌تواند هر شغلی که بخواهد برگزیند و نمی‌توان او را در انتخاب شغل ممنوع و محدود کرد. نه می‌توان فردی را (چه مرد و چه زن) از داشتن شغل دلخواه او محروم کرد و نه می‌توان در آن شغل، تفکیک جنسیتی قایل شد زیرا مرد و زن در مقابل قانونِ ما یکسان هستند. بنابراین چنین طرحی کاملا خلاف قانون است.»
نعمت احمدی درباره حق قانونی زنان برای شکایت از طرح‌های محدودیت‌زا و غیرقانونی گفته است: «دیوان عدالت اداری، آیین دادرسی‌ای دارد که برابر آن، این دیوان مسئول رسیدگی به شکایات مردمی از نهادها و مسئولان و ... است. در صورتی که شکایتی در خصوص تصمیمات و مصوبات و رفتار این افراد صورت گیرد و مردم با آن مخالف باشند، این دیوان مسئول رسیدگی و در صورت لزوم ابطال این بخشنامه‌هاست. در این مورد بخصوص نیز اگر این بخشنامه زندگی فردی را متاثر کرده و به او ضرری وارد کند می تواند اقدام به شکایت کند.»