1. پرش به گزارش
  2. پرش به منوی اصلی
  3. پرش به دیگر صفحات دویچه وله

فعالیت انبوه آموزشگاه‌های غیرمجاز در ایران

BK۱۳۹۴ اردیبهشت ۷, دوشنبه

از چند سال پیش ساماندهی آموزشگاه‌های غیرمجاز در دستور کار دولت قرار دارد. مدیران آموزش و پرورش اعتراف می‌کنند در این کار شکست خورده‌اند و تعداد این گونه آموزشگاه‌ها از موسسه‌های مجوزدار بیشتر است.

https://p.dw.com/p/1FFf0
Iran Alltagsleben Straßenszene in Teheran Prüfung
عکس: MONA HOOBEHFEKR/AFP/Getty Images

مسئولان وزارت آموزش پرورش دست‌کم از سال ۸۸ وعده داده‌اند با آموزشگاه‌های غیرمجاز برخورد کنند و قرار بود آبان ۸۹ فهرست موسسه‌های آموزشی مجاز در اینترنت منتشر شود.

در این فاصله نه تنها وعده‌های دولت عملی نشده، هر روز بر تعداد آموزشگاه‌ها افزوده می‌شود و ظاهرا مسئولان دولتی در جنگل موسسه‌های ریز و درشت آموزشی سرگردان مانده‌اند.

در ابتدای کار دولت دهم، مهدی جلالی مدیر مشارکت‌های مردمی آموزش و پرورش تهران به خبرنگاران گفته بود در پایتخت ۹۷۵ آموزشگاه آزاد علمی و زبان مجوز فعالیت دارند.

تمایل به فعالیت غیرمجاز

به گزارش ایسنا، اسفندیار چهاربند، مدیرکل آموزش و پرورش تهران، دی ماه گذشته تعداد آموزشگاه‌های مجوزدار در این شهر را ۸۴۵ واحد اعلام کرده و گفته ۹۵۰ آموزشگاه آزاد نیز بدون مجوز مشغول فعالیت هستند.

اگر آماری که این دو مسئول ارائه کرده‌اند درست باشد، با توجه به رونق کار پردرآمد آموزشگاه‌ها و افزایش چشمگیر تبلیغات رسانه‌ای برای خدمات آموزشی آزاد، کاهش تعداد موسسه‌های مجاز در پنج سال گذشته کمی عجیب به نظر می‌رسد.

مراکز آموزشی غیردولتی از سال ۹۰ موظف شده‌اند ۵ درصد از شهریه‌های دریافتی را به حساب آموزش و پرورش واریز می‌کنند "تا صرف نظارت، خرید تجهیزات برای نوسازی و ساماندهی آموزشگاه‌ها" شود.

جلسه امتحان
جلسه امتحانعکس: jahanarasch.com

برخی کارشناسان احتمال می‌دهند، این سیاست و عدم برخورد جدی با موسسه‌های غیرمجاز، انگیزه دریافت مجوز و فعالیت قانونی را کاهش داده باشد.

مدیرکل آموزش و پرورش شهر تهران با اشاره به فعالیت آموزشگاه‌های بدون مجوز می‌گوید، "یکی از کارهای ما رصد کردن آنها و معرفی‌شان به مراجع ذی‌صلاح برای ممانعت از ادامه فعالیت است".

فعالیت غیرقانونی جلو چشم آموزش و پرورش

چنانکه آقای چهاربند گفته، برخورد با موسسه‌های غیرمجاز چندان موفقیت‌آمیز نبوده است: «در طول یک سال گذشته در شورای نظارت بر مدارس غیردولتی شهر تهران که مرجع قانونی رسیدگی به وضعیت آموزشگاه‌هاست ۸۰ پرونده را بررسی و به مراجع قضایی ارسال کردیم، از این تعداد تا به امروز حدود ۳۲ آموزشگاه غیرمجاز پلمپ و حدود ۱۷ مورد تمکین کردند و مراحل آخر اخذ پروانه را می‌گذرانند.»

به این ترتیب اگر مسئولان به همین روال اقدام کنند پلمپ کردن تمام آموزشگاه‌های غیرمجاز در تهران دست‌کم سی سال زمان می‌برد.

مدیرکل آموزش و پرورش تهران با بیان این که تشکیل پرونده قضائی برای آموزشگاه غیرمجاز حدود هفت ماه و جلوگیری از فعالیت آنها حدود ۲۴ ماه طول می‌کشد افزود: «متاسفانه زمانی که این آموزشگاه‌ها را پلمپ می‌کنیم اندکی بعد، اقدام به ثبت یک شرکت کرده و مجددا فعالیت خود را از سر می‌گیرند.»

در ایران فرستادن کودکان و نوجوانان به آموزشگاه‌های خصوصی به یک تب عمومی تبدیل شده و به ویژه در شهرهای بزرگ کمتر دانش‌آموزی است که در کنار مدرسه به یک یا چند کلاس دیگر نرود.

سند ضعف سیستم آموزشی

به گفته مسئولان آموزش و پرورش در ایران ۶۵۰۰ آموزشگاه مجاز وجود دارد. با در نظر گرفتن نمونه تهران شمار موسسه‌های آموزشی غیرمجاز می‌تواند بسیار بیشتر از این رقم باشد.

محور اصلی فعالیت بیش از دو سوم آموزشگاه‌های تهران دوره‌های آمادگی کنکور و کلاس‌های آموزش زبان انگلیسی است. کلاس‌های تقویتی و تک‌درس و دوره‌های آمادگی آزمون‌های مختلف از دیگر خدماتی است که در این موسسه‌ها ارائه می‌شود.

رشد قارچ‌گونه‌ی آموزشگاه‌های خصوصی، از سویی به تغییر الگوهای ارزش‌گذاری در جامعه مربوط می‌شود و از سوی دیگر بیانگر ضعف و فقر سیستم آموزشی است. و در هر صورت تجارتی کاملا سودآور است.

درباره میزان گردش مالی آموزشگاه‌های خصوصی رقم‌های متفاوتی اعلام می‌شود. از آنجا که اکثر این موسسه‌ها خارج از نظارت دولت فعالیت می‌کنند برآورد دقیق این رقم ناممکن است.

مدیرکل آموزش و پرورش تهران احتمال می‌دهد گردش مالی آموزشگاه‌های مجاز و غیرمجاز در این شهر به ۵۰۰ میلیارد تومان در سال برسد. رقم واقعی باید بسیار فراتر از این باشد.

بیشتر بخوانید: واکنش وزارت علوم به آمار بالای "تقلب علمی" محققان ایرانی

آموزش و پرورش فقیر، آموزشگاه‌ها ثروتمند

کلاس‌های آمادگی کنکور از پرطرفدارترین دوره‌های آموزشی فوق‌برنامه محسوب می‌شوند. بازاری که پیرامون کنکور به وجود آمده انبوهی از کتاب، جزوه، سی‌دی، فیلم و محصولات دیگر را نیز شامل می‌شود.

چندی پیش قاسم جعفری، سخنگوی کمیسیون آموزش مجلس در میزگردی که روزنامه دولتی ایران زیر عنوان "حقوق گمشده مردم در آموزشگاه‌های کنکور" برگزار کرد گفت، مطابق بررسی‌های این کمیسیون گردش مالی موسسه‌های آمادگی کنکور به هفت هزار میلیارد تومان در سال می‌رسد.

جعفری می‌گوید این در حالی است که کل گردش مالی وزارت آموزش و پرورش با ۱۲ میلیون دانش‌آموز و یک میلیون معلم چیزی در حدود ۱۱ هزار میلیارد تومان بیشتر نیست.

مجتبی زینی‌وند، مدیر كل مدارس غیردولتی وزارت آموزش و پرورش معتقد است آمار منتشر شده در رسانه‌ها درباره میزان گردش مالی آموزشگاه‌های آزاد درست نیستند.

آموزش و پرورش با کمبود بودجه روبروست
آموزش و پرورش با کمبود بودجه روبروستعکس: www.hozehkh.ir

زینی‌وند ۲۸ فروردین ۹۴ به خبرگزاری مهر گفت، تعداد دانش‌آموزان پیش‌دانشگاهی در سال تحصیلی جاری اندکی بیش از ۴۰۰ هزار نفر است و اگر همه آنها هم به آموزشگاه بروند گردش مالی این موسسه‌ها در سال حدود ۹۰۰ میلیارد تومان خواهد بود.

بیشتر بخوانید: نجفی: جلوی کمیت‌گرایی را در آموزش عالی می‌گیریم

بی‌عدالتی آموزشی

اظهارات زینی‌وند در واقع تائیدی بر گردش مالی چند هزار میلیارد تومانی آموزشکاه‌های آزاد است؛ امروزه شماری از کودکان دبستانی نیز یا معلم خصوصی دارند یا به کلاس‌های فوق برنامه و تقویتی می‌روند.

آموزشگاه‌های خصوصی مجاز و غیرمجاز هزینه‌اضافه‌ای به مخارج خانواده تحمیل می‌کنند؛ این موسسه‌ها اگر لازم و مفید باشند گواه ضعف سیستم آموزشی هستند و اگر نباشند نشانه‌ی کالایی‌سازی آموزش در ایران خواهند بود.

افزایش چشمگیر آموزشگاه‌ها و مدرسه‌های خصوصی، به ویژه در دو دهه گذشته، بیش از پیش به بی‌عدالتی آموزشی دامن زده است. هزینه چند ده میلیون تومانی ثبت‌نام در برخی از مدرسه‌ها از درآمد سالانه بسیاری از کارگران بیشتر است.

در اصل سوم قانون اساسی جمهوری اسلامی "آموزش‏ و پرورش‏ و تربیت‏ بدنی‏ رایگان‏ برای‏ همه‏ در تمام‏ سطوح‏، و تسهیل‏ و تعمیم‏ آموزش‏ عالی‏" یکی از وظیفه‌های دولت تعیین شده است.

از سوی دیگر بازار داغ خرید و فروش مقاله و پایان‌نامه و گزارش‌هایی که درباره گسترش فساد علمی در ایران منتشر شده بیانگر این واقعیت است که رشد کمی آموزشگاه‌ها کیفیت آموزش را بدتر نکرده باشد بهتر هم نکرده است.