فشار بر اسد برای ترک کشتار و خونریزی
۱۳۹۱ تیر ۲, جمعه
محافل دیپلماتیک جهان همچنان بر اوضاع بحرانی سوریه تمرکز کرده‌اند. کوفی عنان، نماینده ویژه سازمان ملل برای رسیدگی به اوضاع سوریه، با قدرت‌های بزرگ در تماس است. به گفته منابع دیپلماتیک، کوفی عنان از دولت‌های بزرگ، از جمله از آمریکا و روسیه خواسته است، از او حمایت کنند تا بتواند بشار اسد، رهبر سوریه را به گفتوگو با مخالفانش وادارد. امریکا آشکارا خواهان برکناری اسد است، درحالیکه روسیه همچنان به حمایت از او ادامه می‌دهد.
کوفی عنان روز چهارشنبه (۲۰ ژوئن) با هیلاری کلینتون، وزیر خارجه ایالات متحده، گفتوگو کرد. خانم کلینتون پس از دیدار با نماینده ویژه سازمان ملل گفت که او در تدارک نقشه‌ای برای انتقال سیاسی قدرت در سوریه است. خانم کلینتون به خبرنگاران گفت آقای عنان تلاش می‌کند در مذاکره با روسیه، ترکیه و چند کشور دیگر، حمایت آنها را از طرحی جلب کند که هدف آن فشار بر دولت سوریه و مخالفان آن است تا با یکدیگر گفتوگو کنند.
عنان معتقد است که با فشار و حمایت بین‌المللی طرح ۶ ماده‌ای او می‌تواند اجرا شود. بسیاری از محافل سیاسی و از جمله نیروهای مخالف بشار اسد در کارایی طرح عنان تردید نشان داده‌اند. نخستین گام برای اجرای این طرح آن بود که نیروهای مسلح سوریه مناطق مسکونی را ترک کنند و به پادگان‌ها برگردند. بشار اسد با این که در گفتار با این مسئله موافقت کرده بود، اما در جهت اجرای عملی آن اقدامی نکرد.
عنان روز پنجشنبه (۲۱ ژوئن) در لندن با ویلیام هیگ وزیر خارجه بریتانیا ملاقات کرد. پس از این دیدار، وزیر خارجه بریتانیا تصریح کرد که برگزاری اجلاسی درباره سوریه "ضرورت مبرم" دارد.
احمد فوزی، سخنگوی کوفی عنان به خبرگزاری فرانسه گفته است که هدف آقای عنان برگزاری کنفرانسی ویژه درباره بحران سوریه است تا بتوان راهکارهایی برای اجرای مواد ۶ گانه‌ی طرح صلح پیدا کرد. به گفته‌ی آقای فوزی: «کوفی عنان به دنبال یک برنامه‌ی عمل است تا طرح ۶ ماده‌ای جان بگیرد و طرف‌های درگیر در سوریه از کشتن یکدیگر دست بردارند و به جای ریختن خون هم، با یکدیگر گفتوگو کنند.»
مأموریت ناظران در ابهام
عنان که از پشتیبانی اتحادیه عرب نیز برخوردار است، روز ۳۰ ژوئن در ژنو طرح تازه‌ای برای بحران سوریه ارائه می‌دهد. او قصد دارد در یک کنفرانس مطبوعاتی نتایج فعالیت ناظران بین‌المللی و دشواری‌های برقراری آتش‌بس در سوریه را تشریح کند.
مأموریت ناظران بین‌المللی در ۲۰ ژوئیه پایان می‌یابد. در سازمان ملل بحث درباره‌ی شیوه‌ی ادامه‌ی مأموریت جریان دارد و هنوز روشن نیست که حضور ناظران بین‌المللی در کشور بحران‌زده چه شکلی به خود خواهد گرفت. محافل دیپلماتیک عقیده دارند، حضور بین‌المللی به شکل فعلی در سوریه چندان کارساز نخواهد بود، مگر آن که رژیم سوریه رویکرد خود را به طور جدی تغییر دهد.
ایالات متحده، بریتانیا و فرانسه در تدارک قطعنامه تازه‌ای هستند که مقرر می‌دارد، در صورتی که رژیم سوریه در جهت اجرای طرح ۶ ماده‌ای گام بر ندارد، با مجازات‌های بیشتری روبرو خواهد شد.
روسیه گفته است که با مداخله‌ی نظامی به شیوه‌ای که در لیبی صورت گرفت، مخالف است. اما از گفت‌وگوهای ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه، با سران گروه ۲۰ در مکزیک چنین بر می‌آید که روسیه در شرایط کنونی با قطعنامه‌ای شدیدتر علیه سوریه موافقت خواهد کرد.
حامیان و متحدان اسد
به گزارش خبرگزاری‌ها بان کی مون دبیرکل سازمان ملل متحد، در ریودژانیرو، در حاشیه‌ی اجلاس سران کشورها در برزیل، با محمود احمدی‌نژاد، رئیس جمهور ایران و ون جیابائو نخست وزیر چین دیدار و گفتوگو کرد. بان کی مون و کوفی عنان بسیار امیدوار هستند که جمهوری اسلامی را در کنفرانس آینده برای حل بحران سوریه مشارکت دهند. اما آمریکا، بریتانیا و فرانسه این موضوع را با صراحت رد کرده‌اند.
با کنفرانس آینده‌ی "دوستان مردم سوریه" که ۶ ژوئیه در پاریس برگزار می‌شود، فشار بر رژیم اسد باز هم افزایش خواهد یافت. در این کنفرانس دهها کشور و سازمان بین‌المللی شرکت می‌کنند که خواهان کناره‌گیری رژیم اسد هستند.
در شورای امنیت سازمان ملل، تمام اعضا با طرح صلح کوفی عنان موافقت کرده‌اند، اما میان ۱۵ عضو این نهاد بر سر شیوه‌ی اجرای مواد آن اختلاف نظر وجود دارد. بیشتر اعضا خواهان فشارهای شدیدتری بر رژیم سوریه هستند، اما چین و روسیه تا کنون دو قطعنامه علیه این رژیم را وتو کرده‌اند.
سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه، روز پنجشنبه (۲۱ ژوئن) بار دیگر تصریح کرد: هر طرحی که پیش از توقف خشونت و برقراری آرامش سیاسی خواهان حذف بشار اسد باشد، محکوم به شکست است. لاوروف افزود: «چنین چیزی انجام نمی‌گیرد به این دلیل که اسد حاضر به رفتن نیست.»
ادامه کشتار در سوریه
به گفته پایگاه‌های نظارت بر حقوق بشر در سوریه، این کشور در پنجشنبه (۲۱ ژوئن) روزی پرتلفات را پشت سر گذاشت. در درگیری‌های گوناگون در حومه‌ی دمشق، حمص و درعا بیش از ۱۲۰ نفر کشته شدند. گفته می‌شود که بیشتر این افراد شهروندان عادی و غیرمسلح بوده‌اند.
به گفته "کمیته بین‌المللی صلیب سرخ" عده زیادی از مردم در میان جبهه‌های مسلح گیر افتاده‌اند و قادر به خروج نیستند. مددکاران، به ویژه در یاری رساندن به زخمی‌ها و شهروندان بی‌دفاع در شهر حمص، دچار مشکل هستند.
مأموران حکومتی و شورشیان مسلح موافقت کرده بودند که روز چهارشنبه (۲۰ ژوئن) پس از ۱۰ روز درگیری شدید، موقتا به تبادل آتش پایان دهند تا مأموران امداد بتوانند زخمی‌ها و افراد غیرمسلح را از منطقه درگیری بیرون ببرند. اما هنگامی که مأموران صلیب سرخ و هلال احمر به قسمت قدیمی شهر حمص وارد شدند، ارتش سوریه منطقه را زیر آتشبار شدید گرفت. تیم‌های امداد که در یاری رساندن عاجز مانده بودند، بی‌نتیجه به دمشق برگشتند.
فرستنده الجزیره به نقل از منابع "ستاد سراسری انقلاب سوریه" از حملات وسیع ارتش و عملیات سرکوب در منطقه دوما در حومه دمشق خبر داده است. گفته می‌شود که توپخانه‌ی ارتش مناطق مسکونی محله را زیر آتش گرفته است. دهها نفر زیر گلوله توپ مجروح یا کشته شده‌اند. شلیک توپخانه چنان شدید است که اهالی قادر به فرار و نجات جان خود نیستند.
از طرف دیگر ارتش سوریه از کشته شدن شمار زیادی از نفرات خود خبر داده است. گفته می‌شود که برای پرسنل نظامی در استان‌های مختلف کشور چندین مراسم خاکسپاری برگزار شده است.
حمص اکنون پایگاه اصلی مبارزه با رژیم اسد به شمار می‌رود. مخالفان رژیم اسد گفته‌اند که در ناآرامی‌هایی که از ۱۵ ماه پیش در سوریه شروع شده است، بیش از ۱۵ هزار نفر در این کشور جان خود را از دست داده‌اند. بنا به آمار گروه‌های مخالف دولت سوریه، از این عده حدود ۱۰ هزار و ۵۰۰ نفر غیرنظامی، بیش از ۳۷۰۰ نفر سرباز و ۸۳۰ نفر ارتشیان فراری بوده‌اند.
پناهندگی برای خلبان "خائن"
دولت اردن به خلبان سوری که با جنگنده‌ی میگ ۲۱ به کشور همسایه گریخته است، به طور رسمی پناهندگی سیاسی اعطا کرد. ارتش سوریه خلبان فراری، حسن مرعی حماده، را "خائن به میهن" دانست و بازگشت او را از دولت اردن تقاضا کرد. دولت سوریه گفت که مجازاتی شدید در انتظار خلبان "خائن" است. ارتش سوریه همچنین اطلاع داد که مذاکره با دولت اردن برای برگرداندن جنگنده‌ی نیروی هوایی سوریه ادامه دارد.
پیش از اعلام خبر فرار خلبان، رسانه‌های دولتی سوریه گفته بودند که ارتباط با هواپیمای جنگنده‌ای که برای یک ماموریت تمرینی در نزدیکی مرز اردن پرواز کرده بود، قطع شده و خلبان مجبور به فرود اضطراری در خاک اردن شده است.
از زمان آغاز ناآرامی‌های سوریه در مارس ۲۰۱۱ این اولین بار است که یک خلبان ارتش با جنگنده‌ی خود به کشور همسایه فرار می‌کند. "شورای ملی سوریه" در اطلاعیه‌ای از افسر فراری ستایش کرد و گفت که این افسر "به سود مردم خود و انقلاب سوریه" تصمیم گرفت. این شورای مخالف رژیم از سایر خلبانان ارتش سوریه خواست که از الگوی حماده پیروی کنند و به کشورهای همسایه بگریزند.
دولت آمریکا نیز از اقدام خلبان سوری ستایش کرد. تونی ویتور، سخنگوی "شورای امنیت ملی ایالات متحده" گفت: «ما همیشه به ارتشیان سوریه توصیه کرده‌ایم که به جای شرکت در جنایت‌های رژیم، به صفوف مردم بپیوندند.»
فرستنده الجزیره در گزارشی از پیوستن ۴ افسر بلندپایه‌ی نظام به "ارتش آزاد سوریه" خبر داده است.
ادامه همکاری روسیه با رژیم اسد
"اتحادیه عرب" از دولت روسیه خواست که به همکاری نظامی با رژیم سوریه و ارسال اسلحه برای آن پایان دهد. احمد بن حلی، معاون دبیرکل اتحادیه عرب، در گفت‌و‌گویی با خبرگزاری روسی اینترفکس، خطاب به زمامداران روسیه تصریح کرد: «وقتی شما برای رژیم سوریه اسلحه می‌فرستید، به این معناست که به قتل مردم کمک می‌کنید. این کار باید متوقف شود.»
دولت روسیه تائید کرد کشتی حامل سلاح این کشور برای سوریه که این هفته از آب‌های بریتانیا برگردانده شد، حامل هلیکوپترهای نظامی بوده است. به گفته‌ی سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه، این هلیکوپترها به ارتش سوریه تعلق دارند و چندی پیش به روسیه ارسال شده بودند، تا طبق قرارداد تعمیر شوند.
وزیر خارجه روسیه همچنین تائید کرد که در کشتی عازم سوریه، سیستم دفاع هوایی نیز وجود داشت. روسیه گفته است که در چارچوب قراردادهای نظامی میان دو کشور، همچنان به ارسال تسلیحات به سوریه ادامه خواهد داد.