سفری به تنها موزه ویژه هنر نور در جهان

در تونل‌ها و انبارهای زیرزمینی کارخانه‌ی آبجوسازی "لیندن" در شهر اونا که در سال ۱۹۷۹ میلادی تعطیل شد، موزه‌ای ویژه احداث شد. آثاری که در این موزه به نمایش گذاشته شده‌اند، تنها برای عرضه در این مرکز هنری خلق شده‌اند. یکی از جذابیت‌های این موزه "تونل اشک‌ها" است که کیت سونیر آن را با استفاده از لامپ‌های آبی و قرمز خلق کرده است. درخور توجه آنکه بازدید از این موزه تنها با یک کارمند راهنما ممکن است.

مساحت این موزه زیرزمینی بر چند صد هزار متر مربع بالغ می‌شود. فضاهای این موزه با موزه‌های معمول که دیوارهای سفید دارند و روشن هستند، بسیار متفاوت است. دیوارهای مرکز بین‌المللی هنر نور دست نخورده مانده‌اند و مانند گذشته سرد و نمور هستند. از شوفاژ هم خبری نیست. تنها خود آثار هنری هستند که به فضای موزه نور می‌بخشند؛ از جمله اثری به نام "گفت‌وگو با خود" از یان فان مونستر، هنرمند هلندی.

در این موزه دو چیدمان از جیمز ترل، هنرمند آمریکایی، به نمایش گذاشته است. او برای ارائه آثارش از آریزونای آمریکا به اونا آمد تا چیدمانش را تنظیم کند. یکی از آثار او "Floater 99" نام دارد و می‌توان وارد آن شد. این اثر طوری تنظیم و چیده شده که مرز دیوارها محو شده و بازدیدکنندگان حس می‌کنند با نور و فضا یکی شده‌اند.

اثری دیگری از جیمز ترل به یاد آورنده یک دوربین تاریکخانه‌ای است که می‌توان به درون آن قدم گذاشت. این چیده‌مان از دو بخش تشکیل شده؛ در نخستین بخش یا فضا، نور آسمان از طریق یک عدسی کوچک بر زمین افکنده می‌شود و کوچک‌ترین حرکت را می‌توان در آن دید. در فضای دوم که روی فضای اول تعبیه شده، در صورت باز شدن کامل سقف می‌توان آسمان را دید. در این صورت نور‌های طبیعی و مصنوعی صحنه‌هایی تماشایی پدید می‌آورند.

فرانسوا مورله، هنرمند معروف فرانسوی، برای نمایش چیده‌مان خود به نام "No and Neon" سردخانه‌های قدیمی این کارخانه را انتخاب کرده و ۹ لامپ نئون را به اشکال عمودی، افقی و اریب نصب کرده است. این لامپ‌ها در برابر حرکت بازدیدکنندگان واکنش نشان می‌دهند و سبب می‌شوند که کم و کیف نور حاکم بر این فضا دگرگون شود.

ربکا هورن یکی از هنرمندان معروف آلمانی محسوب می‌شود. چیدمان این هنرمند که "سایه نیلوفر آبی" نام دارد، در فضایی از این موزه به نمایش گذاشته شده که زیر سطح آب قرار دارد. لامپ‌هایی که از جنس مس هستند، به گیاهانی آبی شباهت دارند که در هم تنیده‌اند و با نور خود فضاهایی کوچک بر دیوارهای نمناک را روشن می‌کنند. در پس‌زمینه نیز آوای نهنگ‌ها به گوش می‌رسد.

کرسیتیان بولتانسکی ترس از تاریکی را سوژه اثر خود قرار داده است: عروسک‌هایی به شکل جادوگران و موجودات شیطانیِ آویخته از چارچوب به شکلی نورپردازی شده‌اند که سایه‌هایی ترسناک به دیوار می‌اندازند. او با این اثر می‌کوشد خاطرات تلخ کودکی خود را پشت سر گذارد. پدر وی از قربانیان هولوکاست بود.

در دهه‌های پیشین که کارخانه‌ی آبجوسازی لیندن هنوز تعطیل نشده بود، از این حوض‌های سنگی برای تخمیر آبجو استفاده می‌شد. کریسینا کوبیش که در آثار هنری او رد پای موسیقی به چشم می‌خورد، بازدیدکننده را به سفری به گذشته می‌برد. او ۱۷۲ بلندگو را در کف حوض نصب کرده و هنگامی که این حوض با نور فرابنفش پر می‌شود، بازدیدکننده حس می‌کند که این بلندگوها از کف حوض جدا شده و صعود می‌کنند.

آزمایش با پدیده‌های طبیعی و نور از حوزه فعالیت‌های هنری اولافر الیاسون، هنرمند دانمارکی است. او در آثارش می‌کوشد هنر و دانش را به یکدیگر نزدیک کند. بازدیدکنندگان بر روی سکویی در حرکتند که از دو طرف آن آبشارهایی با شدت و صدایی بلند فرو می‌ریزند. این آبشارها اما طوری نورپردازی شده‌اند که می‌توان قطرات آب را دید و بیننده حس می‌کند، آب با سرعتی کم در حال ریزش است.

رابطه نور و زمان از جمله مشغله‌های ذهنی بریگیته کووانتس، هنرمند اتریشی است. اثر او "سرعت نور 11,5m" نام دارد و از ۱۹ عدد تشکیل می‌شود؛ اعدادی که با لامپ نئون ساخته‌ شده‌اند. این اثر که به در ورودی موزه جلوه‌ای خاص می‌بخشد، از معدود چیدمان‌هایی است که نه در زیر زمین، بلکه در فضایی باز به نمایش گذاشته شده‌اند.