سایه انتقادها بر نخستین سفر امیر کنونی قطر به آلمان
۱۳۹۳ شهریور ۲۶, چهارشنبه
تمیم بن حمد بن خلیفه آل ثانی، امیر ۳۴ ساله قطر که جوان‌ترین رهبر در جهان عرب محسوب می‌شود، برای نخستین بار راهی آلمان شده است. دیدار با یوآخیم گاوک، رئیس‌جمهور و آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان و همچنین فرانک‌والتر اشتاین‌مایر در برنامه سفر او قرار دارد.
بلندپروازی‌های سال‌های اخیر قطر در عرصه سیاست خارجی اگر چه در مواردی با موفقیت همراه بوده، اما در عین‌حال بارها با انتقاد روبرو شده است.
شیخ حمد بن خلیفه آل ثانی، حکمران پیشین قطر در بین سال‌های ۱۹۹۵ تا ۲۰۱۳ زمام امور را در دست داشت و به ویژه در عرصه اقتصادی توانست به موفقیت‌های چشمگیری دست یابد. در دوران حکومت او بود که بازدهی اقتصادی قطر هفت برابر شد.
وی اما در تلاش بود که افزون بر موفقیت‌های اقتصادی و تجاری جایگاهی نیز برای قطر در عرصه سیاست بین‌الملل پدید آورد و به ویژه خود را به عنوان میانجی در حل بحران‌های منطقه‌ای مطرح سازد.
در سال ۲۰۰۸ میلادی بود که طرف‌های اختلاف و درگیری در لبنان با میانجی‌گری قطر به بحران داخلی خود پایان دادند و در پی سازش توانستند راه را بر برگزاری انتخابات سراسری هموار سازند.
یک سال بعد از این رویداد، قطر بار دیگر نقش میانجی را برعهده گرفت و امضای توافق‌نامه میان دولت سودان و شورشیان دارفور را ممکن ساخت. این توافق‌نامه در دوحه، پایتخت قطر به امضا رسید.
افزایش انتقادها
تلاش‌های امیر قطر برای بلندپروازی‌های سیاسی در عرصه بین‌الملل اما پس از بروز بهار عربی با انتقادات و اعتراضات گسترده‌ای مواجه گردید، به ویژه پس از آن که قطری‌ها در جریان خیزش مردمی در مصر اخوان المسلمین را مورد پشتیبانی قرار دادند.
قطر پس از برگزاری نخستین انتخابات آزاد در مصر و روی کار آمدن محمد مرسی به عنوان رئیس‌جمهور این کشور وام‌های میلیارد دلاری در اختیار مصر قرار داد.
شبکه تلویزیونی الجزیره که از قطر پخش می‌شود نیز، با این که جنبه‌های غیردموکراتیک در سیاست و عمکرد دولت جدید مصر هر چه بیشتر نمایان می‌شد، به‌طور صریح به دفاع از خط مشی مرسی موضع‌گیری کرد، همین امر سبب شد که سیاست خارجی قطر بیش از پیش مورد انتقاد قرار گیرد.
در سال ۲۰۱۳ بود که شیخ حمد بن خلیفه آل ثانی بطور غیرمنتظره از قدرت کناره‌گیری کرد و سکان هدایت قطر را به دست پسر جوانش، تمیم، سپرد. بسیاری با این تغییر قدرت امیدوار بودند که قطر بتواند خط مشی سیاسی خود در عرصه بین‌الملل را مورد تجدید نظر قرار دهد و اصلاح کند.
راه دشوار تمیم
مایکل استفنز، کارشناس مسائل خاورمیانه در موسسه تحقیقاتی RUSI در بریتانیا معتقد است که تمیم بن حمد بن خلیفه آل ثانی نتوانسته آنطور که باید و شاید از پس این ماموریت برآید.
وی در این ارتباط می‌گوید: «قطر در مسائل سیاسی آنقدر مداخله کرده که تمیم به سختی می‌تواند خود را از دام این مداخلات رها سازد و پدرش را پشت بگذارد».
یکی از دیگر مواردی که سبب شده سیاست‌های قطر در کانون انتقادات قرار گیرد، حمایت‌های احتمالی از افراطگرایان و نیروهای "دولت اسلامی" است.
در اواخر ماه اوت سال جاری میلادی بود که گرد مولر، وزیر توسعه و عمران آلمان به خاطر ابراز چنین ظنی در گفت‌وگویی با شبکه دوم تلویزیون آلمان با مشکل روبرو شد. وی در این ارتباط تصریح کرد بود: «باید این پرسش را مطرح ساخت که چه کسی پول و سلاح در اختیار نیروهای "دولت اسلامی" قرار می‌دهد؟ یکی از کلیدواژه‌ها قطر است».
اشپیگل آنلاین در گزارشی تحلیلی که در ارتباط با سفر امیر قطر به آلمان منتشر کرده، می‌نویسد که مولر اولین سیاستمدار دولت آلمان بود که علنا قطر را به پشتیبانی از جهادگرایان "دولت اسلامی" متهم ساخت.
این امر نیز سبب شد که سفیر آلمان در دوحه احضار شود و به اعتراض رسمی دولت قطر در ارتباط با سخنان وزیر توسعه و عمران آلمان گوش بسپارد. به نوشته اشپیگل آنلاین دولت آلمان نیز در پی این ماجرا ضمن عذرخواهی از سوءتفاهم‌های تاسف‌برانگیز سخن گفت و متذکر شد که اظهارات گرد مولر اشاره‌ای بوده است به گزارش‌های منتشرشده در رسانه‌های آلمان.
البته به نظر می‌رسد که در ماه‌های اخیر چرخش‌هایی در سیاست خارجی قطر در این رابطه صورت گرفته و این کشور به جبهه‌ی ائتلافی علیه "دولت اسلامی" پیوسته است. امیر قطر نیز اتهامات مطرح‌شده در این ارتباط را بی‌اساس خوانده است.
با این‌همه احزاب اپوزیسیون در مجلس فدرال آلمان از آنگلا مرکل، صدراعظم این کشور خواسته‌اند که در دیدار روز چهارشنبه (۱۷ سپتامبر) با امیر قطر به این موضوع نیز بپردازد.