زیرمیزی گرفتن پزشکان، جنجال تازه بر سر پدیده‌ای قدیمی
۱۳۹۴ خرداد ۵, سه‌شنبه
سریال "در حاشیه" به کارگردانی مهران مدیری قرار بود در ۹۰ قسمت به نمایش گذاشته شود اما پخش آن به خاطر اعتراض جامعه پزشکان و کانون وکلای دادگستری بعد از ۲۷ شب در روزهای ابتدایی اردیبهشت ماه متوقف شد.
این سریال قرار بود "اتاق عمل" یا "دکتر" نام داشته باشد اما ظاهرا به خاطر مخالفت‌های سازمان نظام پزشکی و وزارت بهداشت نام "در حاشیه" برای آن انتخاب شد.
علیرضا زالی، رئیس سازمان نظام پزشکی در جریان تدارک و تهیه این سریال بارها از "به سخره گرفتن جامعه پزشکی" در کار تازه مدیری انتقاد کرد و تهیه‌کنندگان را واداشت در عنوان و بخشی از فیلم‌نامه تغییراتی دهند.
این تغییرات پزشکان معترض را راضی نکرد و زالی چند شب پس از آغاز نمایش "در حاشیه" در نامه‌‌ای به رئیس سازمان صدا و سیما تهدید کرد که سازمان نظام پزشکی برای جلوگیری از پخش آن "از تمامی راهکار‌ها و ظرفیت‌های قانونی و مدنی خود" استفاده خواهد کرد.
بیشتر بخوانید: آمادگی پزشکان برای تجمع علیه صدا و سیما
رومیزی شدن زیرمیزی
مهم‌ترین علت ناخشنودی پزشکان معترض، برخورد انتقادی و طنزآمیز با معضلاتی نظیر جراحی‌های نالازم و سرکیسه کردن بیماران در سریال "در حاشیه" است که از مدت‌ها پیش به عنوان "زیرمیزی گرفتن پزشکان" در ایران مطرح می‌شود.
برخی از اعضای جامعه پزشکی ایران چنان حساسیتی به طرح این موضوع نشان داده‌اند که انگار اتهامی تازه به آنها وارده شده، در حالی که زیرمیزی گرفتن جرمی آشکار است که شماری از جراحان صاحب‌نام تهران به خاطر آن مجازات هم شده‌اند.
پنج سال پیش از هیاهوهای اخیر (۲۲ خرداد ۸۹)، شریف حسینی، نماینده اهواز در مجلس به خبرگزاری مهر گفته بود: «به علت عدم برخورد جدی با پدیده غیر اخلاقی زیر میزی گرفتن پزشکان از بیماران از این پس باید نام این پدیده را رومیزی گذاشت.»
حسینی ابراز تاسف کرده بود که تعداد پزشکانی که در خوزستان از بیماران زیرمیزی می‌گیرند روز به روز در حال افزایش است و مسئولان با این پدیده برخورد جدی نمی‌کنند.
به گزارش خبرگزاری فارس، دو سال بعد (۳۱ تیر ۹۱) عبدالرضا مصری، عضو هیئت رئیسه مجلس در یک برنامه تلویزیونی در شبکه سه، پزشکان را متهم کرد که "دست در جیب مردم می‌کنند" و به طور غیرقانونی از جیب آنها پول برمی‌دارند.
«شکسته شدن قبح فساد»
مصری، وزیر رفاه و تامین اجتماعی دولت نهم، در همان شبکه‌ای که سریال "در حاشیه" را پخش کرد گفته بود: «برخی پزشکان دولتی بیماران را به سمت بخش خصوصی هدایت می‌کنند و گرفتن زیرمیزی از مردم دیگر به رومیزی تبدیل شده است.»
و دو سال و چند ماه بعد از او، رئیس جمهور حسن روحانی نیز از علنی شدن فساد گلایه کرد و گفت، "اگر در یک کشور قبح رشوه، دزدی و فساد از بین برود باید به خدا پناه برد".
به گزارش خبرگزاری ایسنا، روحانی ۱۷ آذر ۹۳ در همایش ارتقاء سلامت اداری و مبارزه فساد، با اذعان به این که
"قبح فساد شکسته شده"، افزود: «گزارشاتی به گوش می‌رسد که زیرمیزی‌ها تبدیل به رومیزی شده در حالی‌که در قدیم بیشتر زیرمیزی مطرح بود یعنی قبح این مساله وجود داشت.»
چند سال پیش فساد در حوزه درمان چنان ابعادی پیدا کرده بود که وزارت بهداشت وقت برای آنچه مبارزه با رو میزی شدن پدیده زیرمیزی خوانده می‌شد، گروه‌های بازرسی ۸ تا ۱۰ نفره را به بیمارستان‌های مختلف کشور فرستاد.
یشتر بخوانید: رانت و رانت‌خواری، بیماری فراجناحی جمهوری اسلامی
بیمارستان‌های مبتلا
حسن امامی رضوی، معاون وزیر بهداشت دولت پیشین، هشتم آذر ماه ۹۰ به روزنامه "قدس" گفته بود، این گروه‌ها قرار است "به صورت ادواری به بیمارستان‌هایی که بیشتر مبتلا به این پدیده هستند" مراجعه و به شکایت‌های بیماران و همراهانشان رسیدگی کنند.
با این اقدام، وزارت بهداشت تائید می‌کرد که پدیده زیرمیزی گرفتن شامل همه بیمارستان‌ها می‌شود اما با امکانات این وزارت‌خانه، بازرسی‌ها می‌تواند به صورت ادواری و فقط در بیمارستان‌هایی انجام شود که "بیشتر مبتلا" هستند.
دولت دهم یک سامانه تلفنی هم برای دریافت شکایت‌های مردی از دریافت زیرمیزی توسط پزشکان راه‌اندازی کرد. سجاد رضوی، مدیرکل نظارت بر امور درمان وزارت بهداشت اردیبهشت ۹۲ با اشاره به این سامانه و "نظارت‌های نامحسوس" از شناسایی و تهیه لیستی از پزشکان متخلف خبر داد.
پایگاه اطلاع‌رسانی وزارت بهداشت درباره این لیست از قول رضوی نوشت: «با همکاری مجلس شورای اسلامی و ارگان‌های نظارتی در حال پیگیری برای برخورد قاطع با آنها هستیم.»
درآمد میلیاردی پزشکان
حسن قاضی‌زاده هاشمی، وزیر بهداشت دولت روحانی نیز، مانند پیشینیان خود، کارش را با وعده برخورد با زیرمیزی بگیران حوزه درمان و سلامت آغاز کرد اما با گذشت دو سال از عمر دولت یازدهم وضعیت تغییر چندانی نکرده است.
بهمن ماه ۹۲ فهرستی از ۱۴ جراح مشهور تهران منتشر شد که "دانه درشت"های زیرمیزی بگیر خوانده می‌شدند. انتشار این فهرست با اعتراض شدید وزارت بهداشت و سازمان نظام پزشکی روبرو شد.
همزمان با انتشار فهرست یاد شده، ایرج ندیمی نماینده لاهیجان و سیاهکل در مجلس از وجود یک گرده سه هزار نفری مالیات‌گریز خبر داد و به سایت خبری "تسنیم" گفت: «در این گروه ۳۰۰ پزشک وجود دارد که هر کدام از آنها ماهیانه یک میلیارد تومان درآمد دارند که بخشی از این درآمدها دریافت زیرمیزی است.»
وزارت بهداشت طرحی برای ایجاد تحول در نظام درمانی ارائه کرده که یک مرحله آن اصلاح تعرفه‌های درمانی است و از آبان ماه سال گذشته به اجرا درآمده است.
به گزارش خبرگزاری فارس، منوچهر نظری رئیس سازمان نظام پزشکی خرم‌آباد سال گذشته خاطر نشان کرد که با تعرفه‌های جدید "هزینه‌های پرداختی به پزشکان دو تا سه برابر افزایش یافته که با این وجود اخذ هرگونه زیرمیزی هیچ گونه توجیهی نخواهد داشت".
بیشتر بخوانید: فساد مالی و اتهام‌زنی‌های متقابل در جمهوری اسلامی
زیرمیزی توجیه‌پذیر
به عبارت دیگر پیش از تغییر تعرفه‌ها گرفتن زیرمیزی توجیه‌پذیر بود. سازمان نظام پزشکی بارها علت دریافت پول اضافه از بیماران را پائین بودن تعرفه‌های تعیین شده از سوی وزارت بهداشت اعلام کرده است.
عباس آقازاده، رئیس مجمع عمومی سازمان نظام پزشکی ۲۸ اردیبهشت ۹۴ "انحرافات احتمالی" پزشکان را ناشی از غیرواقعی بودن تعرفه‌های دولتی دانست و تاکید کرد این یک معضل قدیمی است که باعث "گرایش به سمت کارهای خلاف" می‌شود. با این همه با تغییر هزینه خدمات درمانی دریافت زیرمیزی همچنان ادامه دارد. این پدیده به ویژه در بیمارستان‌ها و مراکز درمانی خصوصی رواج بیشتری دارد.
روزنامه "شهروند" ۱۵ اردیبهشت ۹۴ در گزارشی به نقل از محسن خلیلی، قائم‌مقام معاون انتظامی سازمان نظام‌پزشكی نوشت، در شش ماه گذشته بیش از ۱۰۰ هزار شکایت به سامانه دریافت شکایت‌های مردمی رسیده است. او می‌افزاید: «این شكایت‌ها مربوط به حوزه‌های پزشكی، بیمارستانی، دارویی و تجهیزات پزشكی بوده است و از این تعداد، فقط ٨ مورد تخلف پزشكی محرز شد.
این آمار شبیه ادعاهای مسئولان سازمان نظام پزشکی است که می‌گویند تخلف در میان پزشکان شامل در صد بسیار کوچکی از آنها می‌شود.
۸ تا ۱۰ هزار میلیارد تومان زیرمیزی
به رغم این، شواهد دیگری حکایت از دامنه‌دار بودن تخلف‌های مالی در میان پزشکان و آنچه به عنوان زیرمیزی بگیری مشهور شده دارد.
به گزارش خبرگزاری فارس، محمد حسین میردهقان، مدیر کل نظارت بر درمان و اعتباربخشی وزارت بهداشت، ۲۳ اردیبهشت ۹۴ میزان زیرمیزی پزشکان را سالانه بین ۸ تا ۱۰ هزار میلیارد تومان اعلام کرد. با این حساب و چنانچه متوسط زیرمیزی گرفتن هر پزشک را یک میلیارد تومان در سال فرض کنیم شمار پزشکان متخلف به چند هزار نفر می‌رسد.
این احتمال نیز وجود دارد که بخشی از این زیرمیزی‌ها الزاما به جیب پزشکان نمی‌رود و دیگر بخش‌های خدمات پزشکی نیز از آن بهره می‌برند. هر چه که هست تعداد متخلفان در میان جامعه پزشکان باید از "تعداد محدود و معدودی" که سازمان نظام پزشکی ادعا می‌کند بسیار بیشتر باشد.
در این میان سهم نارسایی سیاست‌های دولت در حوزه سلامت و اهمال شرکت‌های بیمه در تامین هزینه درمان بیماران را نمی‌توان نادیده گرفت.
در حالی که مشاور ارشد رئیس جمهور، اکبر ترکان و بسیاری دیگر از مسئولان حکومت اعتراف می‌کنند ایران تا خرخره غرق فساد است تصور این که جامعه پزشکان استثنا باشد واقع‌بینانه نیست.