روشنایی شب عامل آشفتگی درونی
۱۳۸۹ اردیبهشت ۲۸, سه‌شنبه
شب یعنی زمان آرامش و سکوت، البته تا همین صد سال پیش که الکتریسیته کشف نشده بود. مفهوم این زمان از شبانه‌روز، با گسترش روشنایی مصنوعی دستخوش تغییر شده است. هر چند روشنایی به پستاندارانی نظیر انسان که در طول تاریخ تکامل خود از تاریکی شب هراس داشتند، آرامش و امنیت بیشتری می‌دهد، اما چرخه ساعت زیستی درون او را نیز بر هم می‌زند.
ساعت زیستی زمان فعالیت‌های مختلف درون بدن را تنظیم می‌کند. این ساعت در روند زیست تکاملی انسان، به گونه‌ای تنظیم شده است که پس از غروب خورشید و تاریک شدن هوا فعالیت بسیاری از اندام‌های درونی را به حداقل ممکن کاهش می‌دهد. در پرتو روشنایی مصنوعی شب ساعت خواب و آرامش انسان تغییر کرده است. بی‌علت نیست که پژوهشگران معتقدند بی‌خوابی در شب در بروز بیماری‌های قلب و عروق و حتی انواع بیماری‌های سرطان بی‌تاثیر نیست.
اختلال در ترشح هورمون ملاتونین
در تاریکی شب سلولهای مغز هورمونی ترشح می‌کنند که ملاتونین نام دارد. این هورمون موجب کاهش فعالیت برخی از اندام‌های درونی و بروز خستگی می‌شود. دمای بدن و ترشح برخی از هورمون‌ها مثل هورمون کورتیزول که به هورمون مقابله با اضطراب معروف است، کاهش پیدا می‌کند. احساس خستگی در بدن موجب کاهش فعالیت اندا‌م‌ها می‌شود و در نتیجه بستر مناسبی برای ترمیم و بازساخت سلول‌ها فراهم می‌کند.
پژوهشگران مرکز تحقیقاتی لایپزیک در آلمان در مورد میزان هورمون ملاتونین در خون تحقیق می‌کنند. نتیجه اولیه این تحقیقات حاکی از آن است که حتی مقدار اندک روشنایی مصنوعی نیز مقدار هورمون ملاتونین در خون را تحت تاثیر قرار می‌دهد. روشنایی در شب، تولید این هورمون را مختل و حتی متوقف می‌کند. بدون ملاتونین، دمای بدن و تولید کورتیزول نیز دستخوش تغییر می‌شود. در این حالت سیستم‌های مختلفی از قبیل اعصاب و گردش خون نیز در حالت فعال باقی می‌مانند. ساعت درونی بدن، که فعالیت تمامی این سیستم‌ها را هماهنگ می‌کند با میزان نور طبیعی شب و روز تنظیم می‌شود. با تغییر این سیگنال خارجی، فعالیت ساعت زیستی و در نتیجه فعالیت اندام‌های درونی نیز مختل می‌شود.
پژوهشگران آلمانی پیشنهاد می‌کنند از سیستم هوشمند روشنایی در شب در ابعاد گسترد‌ه‌تر، برای حفظ سلامت انسان استفاده شود. این سیستم هوشمند در آلمان برای صرفه‌جویی در الکتریسیته تنظیم شده است. در بسیاری از جاد‌ه‌های خلوت و بین‌شهری این کشور لامپ تیرهای چراغ برق خاموشند. در برخی از خیابان‌های درون شهری نیز لامپ تیرهای چراغ برق زمانی روشن می‌شوند که شخصی از مسیر عبور کند. برای روشن شدن این لامپ‌ها کافی است با شماره رایگانی در مرکز روشنایی شهر تماس گرفته شود.