روحانی در نیویورک؛ در میانه تهدید و تشویق برای دیدار با اوباما
۱۳۹۳ شهریور ۳۱, دوشنبه
حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران روز دوشنبه (۲۲ سپتامبر، ۳۱ شهریور) عازم نیویورک شد تا در اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل شرکت کند. وی چند روز پیش از این سفر در مصاحبه با شبکه تلویزیونی ان‌بی‌سی آمریکا در پاسخ به سوالی درباره احتمال ملاقات با اوباما، رئیس جمهوری آمریکا گفته بود: «فعلا در برنامه من چيزی به عنوان ملاقات با رئيس‌جمهور اوباما وجود ندارد اما در دنيای سياست همه‌چيز امكان‌پذير است. اراده دولت من بر اين است كه سطح تخاصم و تنش را پايين بياوريم».
این جملات اما نه تنها آتش نگرانی کسانی را که مخالف هرگونه ارتباط ایران و امریکا هستند، خاموش نکرد بلکه آن را تندتر هم کرد. حساس شدن مذاکرات ایران و گروه پنج به علاوه یک بر سر برنامه اتمی ایران واجماع جهانی برای مبارزه با گروه تروریستی "دولت اسلامی" و امکان مشارکت ایران در این اجماع، "دلواپسان" را بیش از پیش نگران دیدار احتمالی روحانی و اوباما کرده است.
این "دلواپسی" البته سابقه‌ای یک ساله دارد؛ زمانی که سال گذشته در همین روزها حسن روحانی و باراک اوباما در آخرین روز اقامت روحانی در نیویورک به مدت ۱۵ دقیقه با یکدیگر تلفنی صحبت کردند.
در همان روزها، "کمیته صیانت از منافع مردم ایران" ظاهرا در فرودگاه مهرآباد و با پرتاب کردن یک لنگه کفش به طرف رئیس جمهور هنگامی که از نیویورک وارد تهران شده بود، شکل گرفت.
این کمیته هفت ماه بعد بانی برگزاری سمیناری شد با عنوان "ما دلواپسیم"؛ نشستی که بیشتر اعضای آن را هواداران احمدی‌نژاد، اعضای جبهه پایداری و برخی چهره‌های تیم مذاکره‌کننده اتمی ایران در دوران احمدی‌نژاد تشکیل می‌دادند.
کمیته صیانت از منافع ایران، در آستانه سفر امسال رئیس جمهور به آمریکا مجددا فعال شد و به مجلس پیشنهاد کرد که در صورت ملاقات روحانی و اوباما، طرح عدم کفایت ریاست جمهوری را به جریان اندازد.
نمایندگان تندروی مجلس نیز با اشاره‌‌هایی کتبی و شفاهی نشان داده‌اند که نسبت به این پیشنهاد بی‌میل نیستند. از جمله حمید رسایی، چهره شاخص جبهه پایداری در یادداشتی که در سایت رجانیوز نوشته از رئیس جمهور خواسته تا "مواضع خود را در قبال آمریکایی‌ها اصلاح کند".
وی که از مخالفان تماس تفلنی روحانی و اوباما بود، نسبت به اینکه روحانی اوباما را "مودب و باهوش" خوانده نیز اعتراض کرده و از او خواسته بود تا "این جمله غیرواقعی خود درباره اوباما را اصلاح کند".
علیرضا زاکانی دیگر نماینده تندروی مجلس نیز که تماس تلفنی سال گذشته روحانی و اوباما را "تحقیر رئیس جمهور، ملت و کشور" دانسته بود در نطق میان دستور خود در مجلس، یک روز پیش از سفر روحانی به نیویورک گفت: «ما ضمن هشدار به رعايت مصالح انقلاب اسلامی و منافع ملی، مجدانه از رياست جمهوری خواستاريم احساسات شخصی خود را دخيل در مراودات دستگاه ديپلماسی كشور به نمايندگی از مردم رشيد و انقلابی كشورمان ننمايند.»
او در پایان نطق خود تصریح کرد: «در پايان به صراحت بيان می‌داريم كه مجلس شورای اسلامی در راستای صيانت از حقوق مردم و دستاوردهای انقلاب اسلامی با هر كژی مخالف مصالح انقلاب اسلامی برخورد خواهد كرد و از ظرفيت‌های قانونی خود در اين راستا بهره خواهد برد».
"ظرفیت قانونی" مجلس برای برخورد با رئیس جمهور چیزی نیست جز همان طرح عدم کفایت که کمیته صیانت از منافع ایران پیشنهادش را به مجلس داده است.
دیدار با خامنه‌ای هم کافی نبوده
ظاهرا دیدار روحانی با آیت‌الله خامنه‌ای یک روز پیش از سفرش به نیویورک نیز، نگرانی‌های "دلواپسان" را برطرف نکرده است. هرچند جزئیاتی از این دیدار منتشر نشده و رسانه‌ها تنها به این بسنده کرده‌اند که خامنه‌ای برای روحانی آرزوی موفقیت کرده است، اما می‌توان حدس زد که این ملاقات به منظور گرفتن چراغ سبزی برای دیدار یا گفت وگوی احتمالی روسای جمهوری ایران و آمریکا صورت گرفته است.
محمدرضا خباز، معاون امور مجلس رياست‌جمهوری گفته است: «اگر نظر رهبر انقلاب برای انجام ديدار آقای روحانی با رئيس‌جمهور امريكا جلب شد طبيعتا اين مذاكرات انجام خواهد شد در غير اين صورت قطعا برگزاری چنين مذاكراتی به صورت رودررو اتفاق نخواهد افتاد چراكه ما تابع مقررات هستيم».
"ما اما دل‌هایمان آرام است"
روزنامه اعتماد در یادداشتی که هم‌زمان با سفر روحانی به نیویورک در روز دوشنبه منتشر شده، از کسانی که به سیاست خارجی روحانی اطمینان دارند با لفظ "دل‌آرام" یاد کرده و نوشته است: «سياست‌های دولت يازدهم همانقدر كه عده‌ای را "دلواپس" كرده، عده ديگری را هم "دلارام" نگه داشته است. روحانی در حالی راهی نيويورك می‌شود كه يك جمله او هواداران و منتقدانش را به تكاپو انداخته "در دنيای سياست هيچ چيز بعيد نيست و قرار نيست تا قيامت دو كشور روابط‌شان در سطح فعلی باشد". همين جمله كافی است تا وجود هر احتمالی در سفر نيويورك رئيس‌جمهور باقی باشد، مخصوصا احتمال ديدار با باراك اوباما.»
روح‌الله بيگی اينانلو، نماينده مجلس ظاهرا یکی از همین "دل‌آرامان" است. او به خبرگزاری آريا گفته است: «آقای روحانی با حضور در نيويورك اقتدار و پيروزی جمهوری اسلامی را ثابت می‌كند و به رخ دنيا می‌كشد بنابراين ما واهمه‌ای از صلح، مذاكره و تفاهم نداريم به شرط آنكه اين مساله مورد رعايت طرفين باشد.»
تشویق به مذاکره
در میان طیف "دل‌آرامان" کسانی هم هستند که تنها به ذکر درایت رئیس‌جمهور و درستی هر راهی که او برگزیند بسنده نمی‌کنند و مستقیما به او توصیه می‌کنند که یخ روابط ایران و آمریکا را بشکند.
صادق زیباکلام، استاد دانشگاه و تحلیلگر سیاسی یکی از این افراد است. او در نامه‌ی سرگشاده‌ای که خطاب به روحانی نوشته، صریحا از او خواسته تا سیاست‌های آمریکاستیزانه و غرب‌ستیزانه را کنار بگذارد و روابط ایران با آمریکا را به سمت عادی شدن پیش ببرد.
زیباکلام رای ۱۹ میلیونی به حسن روحانی در انتخابات ریاست جمهوری در مقابل چهار میلیون رای به سعید جلیلی رقیب انتخاباتی او را نشانه‌ای از میل مردم ایران به تغییر سیاست خارجی دانسته و نوشته است: «آیا مردم این حق را دارند از مسئولین بپرسند که آمریکاستیزی و اصرار بر پیشبرد آن ظرف ۳۵ سال گذشته چه نفعی برای منافع ملی کشور در برداشته؟ مردم‌سالاری دینی را هر طور که تعریف کنیم آیا مردم در این نظام حق ندارند از مسئولین آن بپرسند که این همه هزینه‌های سنگین که ایران از محل منافع ملی‌اش برای آمریکاستیزی می‌پردازد آنان در کجا و چه زمانی به آن رضایت داده‌اند؟»
صادق زیباکلام در پایان نامه‌اش اطمینان داده که کسر قابل توجهی از مردم ایران "از تداوم سیاست آمریکاستیزی بی‌هدف و ویران‌کننده منافع ملی کشور به ستوه آمده و هیچ همراهی با آن ندارند".
وی به روحانی این یقین را داده که اکثر ۱۹ میلیون نفری که به او رای داده‌اند خواهان توقف دشمنی با آمریکا هستند و از هرگونه تلاش رئیس‌جمهوری برای تنش‌زدایی با آمریکا و غرب استقبال می‌کنند.
حالا روحانی مانده و این طیف گوناگون که از حامیان استیضاح و عدم کفایت رئیس‌جمهور به دلیل دیدار با اوباما تا مشوقان عادی‌سازی رابطه با آمریکا را در بر می‌گیرد.
مکالمه تلفنی ۱۵ دقیقه‌ای روحانی و اوباما در پایان سفر سال گذشته او به نیویورک، منجر به پرتاب کفش از سوی تندرویان در فرودگاه تهران به سمت رئیس جمهور ایران شد. باید دید اگر امسال دیداری بین روسای جمهور ایران و آمریکا صورت بگیرد، چه چیزی در تهران منتظر روحانی خواهد بود.