راهکارهای دولت ایران برای نجات دریاچه ارومیه اعلام شد
۱۳۹۳ تیر ۱۲, پنجشنبه
رئیس جمهور ایران در سومین نشست ستاد دریاچه ارومیه دستور آغاز عملیات اجرایی احیای دریاچه ارومیه را صادر کرد. آقای روحانی پیش از این در"اولین همایش استانداران دولت تدبیر و امید" (۱۷ دی ۱۳۹۲) هشدار داده بود که عدم نجات دریاچه ارومیه میلیون‌ها نفر را بی‌خانمان می‌کند.
نجات دریاچه ارومیه جزو شعارهای انتخاباتی روحانی بود که بر این اساس با آغاز کار دولت یازدهم ستاد احیای دریاچه ارومیه تاسیس شد. این ستاد تا کنون ۳ بار نشست برگزار کرد و در آخرین نشست آن در روز یکشنبه (۸ تیر/ ۲۹ ژوین) رئیس جمهوری اجرایی شدن راهکار‌ها را ابلاغ کرد.
برخی از منتقدان، ابلاغیه دولت را "نوشداروی بعد از مرگ سهراب" توصیف می‌کنند و دلیل می‌آورند که ۹۰ درصد دریاچه ارومیه اکنون خشک شده است. در شهرهای تبریز و ارومیه نیز (۱۱ ژوئن / ۲۱ خرداد) تجمعات اعتراضی فعالان محیط زیست در اعتراض به "بی‌توجهی مسئولان به خشک شدن دریاچه ارومیه" برگزار شده بود. تظاهرکنندگان "دریاچه ارومیه را پرکنید، سدها را بشکنید!" و "روحانی، روحانی، وعده‌هایت کو!" شعار داده بودند.
۲۴ راهکار دولت برای نجات دریاچه ارومیه
به عقیده کارشناسان ستاد احیای دریاچه ارومیه اجرایی شدن راهکارهای "دولت امید" را برای احیای این دریاچه ظرف ۱۰ سال آینده بیشتر می‌کند. داود‌رضا عرب، سخنگوی ستاد احیای دریاچه ارومیه پس از نشست این ستاد با رئیس جمهور در یک گفت‌وگوی اختصاصی با دویچه وله شرکت کرد و درباره جزئیات طرح ۲۴ گانه‌ی دولت توضیح داد.
سخنگوی ستاد احیای دریاچه ارومیه می‌گوید که تا کنون ۱۸ راهکار اجرایی و ۶ راهکار مطالعاتی به عنوان مصوبه دولت قبول شده است. وی افزود دولت برای امسال حدود ۱۵۰۰ میلیارد تومان تخصیص داده و بر اساس مصوبه‌ها قرار است انتقال آب رودخانه‌ها به پیکره آبی دریاچه انجام گیرد.
آقای عرب در ادامه راهکارهای مهم دولت را چنین برشمرد: «انتقال آب رودخانه ارس، بسته شدن چاه‌ها، توقف کلیه طرح‌های سد سازی در در دست مطالعه و اجرایی، ایجاد "مركز آینده‌پژوهی دریاچه ارومیه" توسط سازمان حفاظت محیط زیست وانتقال آب به جزایر و تالاب‌های حاشیه دریاچه ارومیه از سد حسنلو و بازگشایی مسیر آبراهه‌های ورودی به تالاب‌های جنوبی و مطالعه و بررسی اثرات جاده میان‌گذر شهید كلانتری بر اكوسیستم دریاچه ارومیه».
دعوت دولت از کارشناسان خارجی و ایرانیان مقیم خارج
سخنگوی ستاد احیای دریاچه ارومیه درباره همکاری محققان ایرانی مقیم خارج و متخصصان خارجی گفت که بسیاری از طرح‌های پیشنهادی آنها پذیرفته شده و در تدوین راهکارهای دولت برای نجات دریاچه ارومیه تاثیرگذار بوده است. گفتنی است که در این رابطه (۱آذر ۱۳۹۲) همایش بین‌المللی نجات دریاچه ارومیه در برلین نیز با شرکت برخی از اعضای "گروه کار نجات دریاچه ارومیه" برگزارشد.
کارشناسان آمریکایی دانشگاه یوتای آمریکا و مدیران اجرایی پروژه "گریت سالت لیک" نیز پیش از این به همایش دریاچه ارومیه در ایران دعوت شده بودند.
آقای عرب در گفت‌وگو با "دویچه وله" خبر داد که طرح‌های متخصصان مقیم آلمان ازجمله پیشنهاد دکتر بیژن کوشان در خصوص تاسیس "موزه ملی" و "مرکز پژوهشی" در "مركز آینده‌پژوهی دریاچه ارومیه" متمرکز شده و به تصویب هیئت دولت رسیده است.
پیشنهاد تاسیس موزه و بنیاد دریاچه ارومیه
دکتر بیژن کوشان، زمین‌شناس و کارشناس محیط زیست مقیم آلمان درباره ایده‌های خود برای نجات دریاچه ارومیه به دویچه وله گفت که وی قصد دارد در ۲۴ رشته مختلف با همکارانش در ایران یک مرکزعلمی در دو طرف دریاچه ارومیه تاسیس کند.
کوشان تاکید کرد: «ما می‌توانیم مانیتورینگ بکنیم و خلال ۲۴ ساعت تمامی فعالیت‌های دریاچه را تحت نظر داشته باشیم. مثلا اگر بارندگی شدید شد و یا مسیر بادها تغییر کرد می‌توان تصمیم گرفت، چه باید کرد؟ من پیشنهاد می‌کنم از نمک‌ها هم به صورت صنعتی، خوراکی و درمان بیماران استفاده بکنیم. پیشنهاد دیگر من تاسیس موزه دریاچه ارومیه است تا مردم ببینند در گذشته این دریاچه چه وضعیتی داشته و الآن در چه وضعیتی قرار گرفته است.»
گالری عکس: دریاچه ارومیه از جغرافیا به تاریخ پیوست
کوشان پیشنهاد می‌کند برای احیاء دریاچه ارومیه بنیادی تاسیس شود تا مجموعه فعالیت‌های مربوط به دریاچه را تحت نظر داشته باشد.
دانشگاه‌های تبریز و ارومیه چه نقشی دارند؟
از سوی دیگر طرح ۲۴گانه‌ی دولت نگرانی برخی از پژوهشگران و دانشگاهیان محلی را برانگیخته است. هنوز نقش و جایگاه دانشگاه‌ها که سالها برای نجات دریاچه تحقیقات کرده‌اند، در راهکارهای ۲۴ گانه‌ی دولت تعریف نشده است.
دکتر ناصر آق، عضو برجسته هیات علمی دانشگاه ارومیه و بنیان‌گذار "پژوهشکده آرتمیا و آبزیان" در این رابطه به دویچه وله می‌گوید: «هرقدمی که برای احیای دریاچه ارومیه برداشته بشود مثبت است ولی نحوه اجری آن ما را در دانشگاه نگران کرده است. چون ظاهرا اجرای آن واگذار می‌شود به جهاد، محیط زیست و وزارت نیرو و در اینجا نقش دانشگاه‌ها و مراکز علمی و حتی نقش نظارتی آنها هم مشخص نشده است و این موضوع اجرای بهتر کاررا با مشکل روبرو خواهد کرد. ما اکنون با خود ستاد مکاتبه می‌کنیم و فعلا نمی‌دانیم که نقش دانشگاه‌ها و مراکزعلمی چگونه خواهد بود. ما طرح‌هایی را ارائه کردیم و بخش‌هایی از این طرح‌ها جزو مصوبات دولت هستند اما فعلا نمی‌دانیم جایگاهی برای ما مشخص شده است یا خیر؟ ما انتظار داریم هم در اجرا و هم در نظارت این طرح‌ها دانشگاه ارومیه و تبریز فعال باشند و جایگاه ویژه‌ای داشته باشند.»
۱۰ سال زمان برای احیای دریاچه ارومیه
کارشناسانی که برای احیای دریاچه ارومیه فعایت می‌کنند، تردیدی ندارند که اکنون زمان عملی شدن راهکارهای دولت فرا رسیده است. داوودرضا عرب، سخنگوی ستاد احیای دریاچه ارومیه، امیدوار است که ظرف ۱۰ سال آینده دریاچه ارومیه احیا شود.
وی خاطرنشان می‌کند که احیای دریاچه‌های بزرگ دنیا همیشه به زمانی طولانی نیاز دارند. به گفته او مطالعات برای احیای دریاچه آرال ۲۵ سال طول کشیده و در آمریکا نیز دریاچه‌ها برای احیا ۱۸ تا ۴۵ سال نیاز داشتند.
وی همچنین تاکید می‌کند: «طبیعت رفتارش به صورت عدم قطعیت است و بروز باران‌های سیل آسا می‌تواند این ۱۰ سال را کمتر بکند. به کارگیری تکنولوی مدرن و راهکاری مناسب هم می‌تواند زمان را برای نجات دریاچه ارومیه کوتاه‌تر کند.»