تلاش افغانستان برای جلب همکاری‌های اقتصادی چین
۱۳۹۳ آبان ۶, سه‌شنبه
در این کنفرانس وزیران 14 کشور اطراف افغانستان به شمول روسیه، ترکیه و هندوستان اشتراک می‌کنند. هدف این ابتکار حمایت از توسعه و ثبات افغانستان است. به گزارش خبرگزاری رسمی چین، شینهوا، این کنفرانس به این دلیل اهمیت ویژه دارد که «نخستین کنفرانس بین المللی افغانستان در چین و نخستین کنفرانس بعد از تغییر قدرت در افغانستان است».
چین از سال 2012 که خروج نیروهای بین المللی از افغانستان شروع شد، فعالیت‌های خود را در افغانستان تقویت کرده است. آن زمان ژو یانگ کانگ، رئیس پیشین امنیت داخلی چین به کابل سفر کرد و در جریان این سفر برعلاوه سایر مسایل، روی آموزش 300 پولیس افغانستان در چین توافق صورت گرفت. در دیگر ماموریت های آموزشی از آن زمان به بعد چین با ایالات متحده امریکا مشترکاً کار می‌کند.
علایق چین به امنیت در امتداد مرز
با خروج نیروهای بین المللی از افغانستان چین نباید از نظر دور داشته باشد که وضعیت دشوار امنیتی کشور هسمایه غربی‌اش می‌تواند بدتر گردد. پان ژیپینگ، کارشناس آسیای مرکزی در اکادمی علوم اجتماعی شین جیانگ چین می‌گوید: «عامل جیوپولیتیک برای چین نقش پراهمیتی دارد. چین پیش از همه می‌خواهد مانع دسترسی افراط‌گرایان اویغوری به حمایت‌های لوژستیکی، تبلیغاتی و پرسونل از طریق همفکران شان در افغانستان شود».
کارشناسان چین در این رابطه اختلاف نظر دارند که آیا گروه‌های جدایی طلب اویغور در مناطقی در نزدیکی مرز افغانستان و پاکستان می‌توانند تهدیدی برای حاکمیت چین باشند. اما این نکته واضح است که چین از این ناحیه نگران است. در زمان حاکمیت طالبان چین با این گروه تماس برقرار کرده بود تا اطمینان یابد که هیچ حمله‌ای از سوی اویغورها در خارج از افغانستان صورت نمی‌گیرد.
موضع چین علیه طالبان
یوخین هیپلر از دانشگاه ایسن-دویسبورگ آلمان به دویچه وله گفت که پیکنگ حالا نیز موضع عملگرایانه در قبال طالبان دارد. او گفت: «اگر طالبان اشاره قابل اعتمادی برسانند مبنی بر این که در بخش اقتصادی مثلا در بخش منابع خام معدنی آماده همکاری اند، مخالفت چین (با طالبان) شکل معتدلی به خود می‌گیرد یا بهتر بگوییم ازبین می‌رود. اما برعکس، اگر طالبان به عنوان مانعی بر سر استفاده اقتصادی از منابع معدنی افغانستان و یا احتمالاً به مثابه نیروی حمایتی از مسلمان‌های چین نگریسته شوند، آن‌ها به شدت از سوی چین رد می‌شوند».
با وجود این، به نظر نمی‌رسد که چین وارد مداخله نظامی شود و بخواهد خلاء امنیتی ناشی از خروج نیروهای بین المللی در افغانستان را پر نماید. پان ژیپینگ موضع پیکنگ را در این رابطه چنین شرح می‌دهد: «کسی که به چنین یک کشور پیچیده سرباز می‌فرستد، زمانی به دشواری مواجه می‌شود». به عوض مداخله نظامی، پیکنگ در تلاش ثبات بخشیدن به حکومت جدید افغانستان از طریق توسعه اقتصادی و همکاری‌های محلی مانند "پروسه استانبول" است.
مناسبات اقتصادی و شرکای جدید
از نگاه حکومت افغانستان، گسترش مناسبات اقتصادی با چین و همکاری با این کشور در مبارزه با تروریسم دو روی یک سکه است. فایق وحیدی، معاون سخنگوی رئیس جمهور افغانستان به دویچه وله گفت: «چین می‌تواند در رسیدن افغانستان به صلح و ثبات نقش بزرگی بازی کند. ما به چین به عنوان یک همسایه و قدرت منطقه یی می‌نگریم که می‌تواند افغانستان را در همه بخش‌ها به شمول همکاری اقتصادی، تجارت و امنیت کمک کند». به گفته او، تروریسم برای هر دو کشور تهدید است و به این دلیل مهم است که هر دو کشور مشترکاً علیه آن مبارزه کنند.
یوخین هیپلر نزدیکی شدید کابل به چین بعد از خروج نیروهای بین المللی را منطقی می‌بیند: «اشرف غنی می‌خواهد وابستگی بسیار زیاد به ایالات متحده امریکا و شماری از کشورهای عضو ناتو را برطرف کند. برای این کار چین به عنوان همسایه و قدرت مرکزی اقتصادی در سطح جهان یک شریک منطقی است. و چین نسبت به ایالات متحده امریکا و اتحادیه اروپا از نظر سیاسی انعطاف پذیر است و وقتی قضیه در مورد مسایل اقتصادی است، افغان‌ها را با تاکید به حکومت‌داری خوب مزاحمت نمی‌کند».
سرمایه گذاری روی استخراج مواد معدنی
افغانستان در تلاش جلب سرمایه‌گذاران خارجی است و به این هدف می‌تواند مواد معدنی خام و دست نخورده خود را مورد استفاده قرار بدهد. چین در سال 2007 قرارداد استخراج معدن مس عینک در ولایت لوگر را با حکومت افغانستان امضا کرد. این پروژه میلیارد دالری به دلیل وضعیت وخیم امنیتی و نبود زیرساخت‌ها متوقف مانده است. در ماه سپتمبر یک هیئت شرکت نفت دولتی چین به این منظور به کابل سفر کرد. هر دو جانب گفتند که به این قرارداد وفادار می‌مانند اما به مشکلات موجود نیز اعتراف کردند.
برعلاوه کمپنی چینی "سی ان پی سی" نفت حوزه آمو دریا در مرز ترکمنستان را استخراج می‌کند. البته میان حکومت افغانستان و کمپنی‌های چینی در رابطه به هزینه استخراج این نفت اختلاف وجود دارد و تکنولوژی استخراج این نفت نیز از زمان اتحاد جماهیر شوروی سابق است. در سایت انترنتی شرکت "سی ان پی سی" دیگر از استخراج نفت افغانستان چیزی به چشم نمی‌خورد بلکه فعالیت دستگاه مدرن گاز طبیعی در بخش ترکمنستان آمو دریا به نمایش گذاشته شده است. برای سرمایه گذاری چین در بخش منابع معدنی افغانستان هنوز کارهای زیادی باید صورت بگیرد.
پان ژیپینگ، تحلیلگر آسیای مرکزی در ارومچی همکاری‌های اقتصادی میان افغانستان و چین را یک پروژه درازمدت می‌داند. اما او تاکید می‌کند که پیش شرط این همکاری‌ها ثبات در افغانستان است: «حتی اگر چین بخواهد منابع خام طبیعی افغانستان را استخراج کند، ابتدا باید انتظار بکشد که وضعیت آرام‌تر گردد یا بهتر بگوییم حکومت افغانستان وضعیت را زیر کنترول خود بیاورد».