دیوان داوری بین‌المللی به شکایت ترکیه از ایران رسیدگی می‌کند
۱۳۹۳ تیر ۲۶, پنجشنبه
علی ماجدی معاون وزیر نفت در امور بین‌الملل و بازرگانی درمصاحبه با ایسنا (۱۵ ژوئیه/ ۲۳ تیر) درباره شکایت ترکیه از ایران به دادگاه داوری بین‌المللی گفت: «طبق قرارداد بین ایران و ترکیه پیش‌بینی شده که طرفین می‌توانند زمانی که در مورد قیمت اطمینان نداشته باشند موضوع را در داوری بین‌المللی مطح کنند.» به گفته این مقام ایرانی قراراست جلسه دیوان داوری برای رسیدگی به پرونده ایران در این دیوان (۲۴ تا ۲۶ تیر/ ۱۶ تا ۱۷ژوئیه) برگزار شود.
ترکیه از "گرانی و کم‌فروشی گازایران" ناراضی است و شکایت خود را در بهمن ۱۳۹۱ تحویل دیوان داوری بین‌المللی داد. دیوان بین‌المللی داوری بخشی از اتاق بازرگانی بین‌المللی است که برای کمک به حل اختلافات تجاری بین‌المللی تأسیس شده است. بیش از ۱۰۰ کشور جهان از جمله ترکیه و ایران در آن عضویت دارند. انتظار می‌رود پس از استماع دلایل دو کشور، دیوان داوری حکم خود را صادر کند.
قرارداد ۲۵ ساله گازی و دعوای طولانی
اختلاف ترکیه با ایران بر سر بهای گاز سابقه‌ای طولانی دارد و این مسئله پس از امضای قرارداد ۲۵ ساله گازی دو کشور بارها مطرح شده است. قرارداد در سال ۱۹۹۶ در جریان سفر نجم‌الدین اربکان رئیس جمهوری سابق ترکیه به تهران برای صادرات سالانه تا ۱۰ میلیارد متر مکعب گاز بین دو کشور امضا شد. ایران روزانه ۳۰ میلیون متر مکعب گاز به ترکیه صادر می‌کند و پس از روسیه دومین تامین‌کننده‌ی گاز این کشور است.
به گفته‌ی کارشناسان گازی ترک این کشورهر هزار مترمکعب گازایران را به بهای ۵۰۵ دلار خریداری می‌کند، درحالیکه از جمهوری آذربایجان به قیمت ۳۳۰ دلار و از روسیه به قیمت۴۰۰ دلار می‌خرد. این موضوع باعث ناخشنودی مقام‌های ترک شده است.
ترکیه بارها خواستار کاهش قیمت گاز وارداتی از ایران شده است، اما مقام‌های ایرانی همیشه با این خواست مخالفت کرده‌اند. این مشکل دو کشور با روی کارآمدن حسن روحانی هم ادامه پیدا کرد.
گفتنی است که روزنامه‌های ترکیه در سفر روحانی به ترکیه (۱۹ خرداد/ ۹ژوئن) انتقاد کردند که در پیشنهاد ۳ صفحه‌ای ایران به مقامات ترک حتی یک جمله پیشنهاد عملی در آن مطرح نبوده است. دولت روحانی برای افزایش سهم ایران از بازار انرژی ترکیه تلاش می‌کند و در این راستا بیژن زنگنه، وزیرنفت دولت یازدهم کاهش قیمت گاز صادراتی ترکیه را به افزایش واردات گاز ترکیه از ایران مشروط کرد.
اما ترکیه زیر بار این پیشنهاد ایران نرفت و شرکت بوتاش ترکیه به دلیل "بالا بودن قیمت گاز صادراتی و تعهد نداشتن ایران به حجم قرارداد"، اختلافش را به دادگاه بین‌المللی داوری کشاند.
شانس پیروزی ایران و ترکیه در پرونده گازی
بیژن زنگنه وزیر نفت ایران، موفقیت ترکیه در این شکایت را بعید دانسته و می‌گوید ایران قطعا برنده این شکایت خواهد بود. اما کارشناسان ترک با توجه به دلایل و استنادهای ترکیه، شکست ایران را پیش‌بینی می‌کنند.
عارف کسگین کارشناس مرکز تحقیقات استراتژیک ترکیه می‌گوید که در صورت شکست پرونده گازی ایران، حیثیت این کشور در سطح بین‌المللی، آنهم درست زمانی که حسن روحانی سعی دارد آن را بهتر کند، آسیب می‌بیند.
از سوی دیگر اگر دادگاه به نفع ترکیه رای دهد ایران مجبور است ۲ و نیم میلیارد دلار بپردازد و مجبور است قمیت گاز صادراتی خود به ترکیه را نیز کاهش دهد.
"ترکیه گران‌ترین گاز را از ایران می‌خرد"
به گفته کسگین ایران در حال حاضر حدود ۱۵ تا ۲۰ درصد گاز ترکیه را تامین می‌کند. روسیه حدود ۶۰ درصد از بازار گازی ترکیه را در اختیار دارد. هدف ایران این است که تا ۴۰ درصد در بازار گازی ترکیه حضور داشته باشد.
در این رابطه علی ماجدی معاون امور بین‌المللی و بازرگانی وزارت نفت ایران، حتی به ترکیه پیشنهاد می‌کند: «اگر سهم ما از روس‌ها در بازار گاز ترکیه بیشتر شود، قیمت ما نیز از روسیه پایین‌تر خواهد آمد».
اما با توجه به مشکلاتی که در صنایع نفت و گاز ایران وجود دارد کارشناسان ترک درباره ظرفیت و توانایی تولید گاز بیشتر ایران تردید دارند.