دیتر کاسلیک، مدیری که برلیناله را دگرگون کرد
۱۳۹۳ بهمن ۱۸, شنبه
دیتر کاسلیک ( Dieter Kosslick ) مردی است با چهره‌هایی متفاوت. رئیس برلیناله با گشاده‌رویی در مصاحبه‌های خبری ظاهر می‌شود و از بذله‌گویی و صراحت لهجه نیز بی‌بهره نیست.
کاسلیک معمولاً بر روی فرش قرمز برلیناله کلاهی بر سر و شال جشنواره را بر گردن دارد. او در گفت‌وگو با رسانه‌های خارجی زبان انگلیسی را به طرز خاصی صحبت می‌کند که حاکی از عدم تسلط کامل وی به این زبان است، اما خود نیز واقف بدان است و آن را حتی موضوع شوخی و مزاح می‌کند.
به گفته بسیاری از منتقدان سخت‌گیر سینمایی و هنری، کاسلیک یکی از موفق‌ترین مدیران فرهنگی در آلمان است. وی ترکیبی از دو مولفه‌ای است که در جوهر سینماست: بخش هنری و بخش اقتصادی. او توانسته است "هنر" سینما و "صنعت" سینما را در جشنواره برلین به نحوی پسندیده با هم بیامیزد.
کاسلیک )۶۶ ساله) از سال ۲۰۰۱ تا کنون ریاست برلیناله را بر عهده دارد. انتخاب او به عنوان مدیر جشنواره فیلم برلین بیش از همه مورد استقبال سینماگران آلمان قرار گرفت، زیرا که کاسلیک با تجریباتی ارزشمند از "بخش حمایت از فیلم‌های داخلی" (آلمان) به برلیناله آمد.
پیش از ریاست کاسلیک یعنی در دوران مدیریت "موریتس دهادلن" سینمای آلمان مورد بی‌مهری ناموجه‌ای بود که سبب دلخوری و رنجش بسیاری از سینماگران آلمانی به‌ویژه جوانتر‌ها شده بود.
با آمدن کاسلیک این وضعیت به گونه‌ای اساسی تغییر یافت. شمار فیلم‌های آلمانی یا فیلم‌هایی که با همکاری آلمان ساخته شده‌اند در بخش اصلی رقابت‌ها فزونی گرفت و بخش ویژه‌ای نیز با عنوان "پرسپکتیو سینمای آلمان" ایجاد شد.
حضور پررنگ سینمای آلمان
در برلیناله ۲۰۱۵ نیز حضور گسترده فیلم‌های آلمانی قابل توجه است. رئیس برلیناله در این باره می‌گوید: «با حضور ورنر هرتسوگ، ویم وندرز، آندریاس درزن، سباستین شیپر و اولیور هیرشبیگل ما پنج کارگردان آلمانی در برنامه جشنواره داریم. در بخش ویژه برلیناله نیز فیلمی از مارگارته فون تروتا اکران خواهد شد.»
به گفته رئیس جشنواره، سینمای آلمان در وضعیت خوبی قرار دارد، هم به لحاظ کیفیت هنری وهم به لحاظ استقبال تماشاگران از فیلم‌های ساخت آلمان.
کاسلیک در دوران ریاست خود بخش‌های دیگری را نیز به برنامه جشنواره افزوده است. گفته می‌شود از آنجایی‌که او "رابطه‌ی خوبی" با غذا و آشپزی دارد، توانسته بخش "سینمای آشپزی هنرمندانه" را نیز به جشنواره بیافزاید. فیلم‌هایی که روایت قوم‌های مختلف را به تصویر می‌کشند نیز تحت عنوان "نیتیو" (NATIVe) به جشنواره راه یافته‌اند.
فیلم‌های "کلاسیک" و قدیمی نیز با بازسازی هنری، دیجیتالی و بعضاً پرهزینه در برلیناله جای ویژه‌ای برای خود باز کرده‌اند.
راه‌یابی تلویزیون به برلیناله
مدیر برلیناله در سال ۲۰۱۵ برخی از سریال‌های معروف و محبوب در اروپا و آمریکای شمالی را نیز به جشنواره راه داده است. کاسلیک می‌گوید: «رونق سریال‌های تلویزیونی در ۵ سال گذشته فزونی گرفته است. بسیاری از سینماگران ما در ساخت این سریال‌ها همکاری دارند.»
کاسلیک تصریح می‌کند که "۸۰ تا ۹۰ درصد فیلم‌های سینمایی از سوی شبکه‌های تلویزیونی حمایت مالی می‌شوند." مدیر برلیناله می‌افزاید: «سریال‌ها داستان‌هایی عالی هستند که به گونه‌ای سینمایی روایت می‌شوند.» مدیر برلیناله نزاع و رقابت دائمی میان سینما و تلویزیون را موضوع سپری شده می‌داند.
کاسلیک با ارائه سریال‌های تلویزیونی می‌خواهد نشان دهد که جشنواره جریان‌های زمانه خود در عرصه تولید فیلم را مد نظر دارد. وی تاکید می‌کند: «بسیاری از صاحبان سینما آرزو می‌کنند که هم‌چون برلیناله بتوانند، برخی از قسمت‌های اولیه سریال‌ها را در سینما پیشاپیش نمایش دهند.»
کیفیت هنری و درآمد اقتصادی
به باور کاسلیک، تضادی میان ارائه فیلم‌های "سرگرم‌کننده و محبوب" و حضور ستارگان مشهور سینما بر فرش قرمز با فلسفه عمومی برلیناله وجود ندارد.
به همین دلیل در دوران ریاست کاسلیک بیش از پیش حضور تهیه‌کنندگان، کارگردانان و بازیگران شناخته شده در "چارچوب مراسم پرزرق و برق" در برلیناله نه تنها میسر شده، بلکه به شدت گسترش آن تبلیغ و پیگیری می‌شود.
این سیاست برای هر دو طرف "سود‌آور" است. سینماگران از طریق حضور خود برای فیلم‌هایشان تبلیغ می‌کنند و جشنواره برلین نیز با شرکت ستارگان مشهور بر اعتبار خود می‌افزاید.
یکی از نمونه‌های بارز در این زمینه اکران فیلم "پنجاه سایه خاکستری" در برلیناله امسال است که یک روز بعد در سینما‌های عادی و خارج از جشنواره در آلمان نیز به نمایش در‌می‌آید.
مدیر جشنواره فیلم برلین از این سیاست طرفداری کرده و می‌گوید: «در کنار ارائه موضوعات جدی، طبیعتاً فیلم‌های سرگرم‌کننده نیز باید در برلیناله عرضه شود.» کاسلیک این دو سیاست را قابل جمع دانسته و تناقضی در آن نمی‌بیند. اما برای او اعتبار و جایگاه برلیناله اهمیتی محوری دارد.
برلیناله به عنوان جشنواره سینمایی "A" در مقایسه و در رقابت با جشنواره فیلم کن و ونیز (هر دو این جشنواره‌ها نیز جزو فستیوال‌های سینمایی "A" محسوب می‌شوند) وسواس زیادی بر سر "تنوع موضوعی" در فیلم‌ها و تقویت آنچه "هنر متعهد" نامیده می‌شود، دارد.
کاسلیک می‌گوید: «در سال جاری ارتباطی میان فیلم‌ها در سراسر جشنواره مشاهده می‌شود. در بسیاری از فیلم‌ها نحوه برخورد با اقلیت‌ها، ادیان و سوء تعبیر از ادیان به تصویر در آمده و در بسیاری از فیلم‌ها سوء استفاده از کودکان، به‌ویژه در کلیسای کاتولیک به چالش کشیده شده است. موضوع و مسائل جنسیتی نیز سوژه برخی فیلم‌ها است.»
در سال‌های گذشته انتقادها به شمار محدود فیلم‌های دست اول (که برای نخستین بار در برلیناله اکران می‌شوند) و کیفیت هنری بخش اصلی رقابت‌ها شدت گرفت. اما رئیس برلیناله در پاسخ به این انتقادها به موفقیت دو فیلم "پسربچگی" و "هتل بزرگ بوداپست" در سال ۲۰۱۴ در برلیناله اشاره می‌کند که از جمله نامزدهای اسکار ۲۰۱۵ محسوب می‌شوند.
آنچه بر موقعیت و سیاست دیتر کاسلیک در جشنواره فیلم برلین صحه می‌گذارد، پیش‌فروش بلیط‌ها در سینماهایی است که با برلیناله همکاری می‌کنند. به نظر کارشناسان استقبال گسترده تماشاگران از فیلم‌های جشنواره بهترین و مهم‌ترین دلیل موفقیت دیتر کاسلیک به شمار می‌آید.