در کنر چه می گذرد؛ تاخت و تاز طالبان در ولایت های شرقی

لطیف خان یک تکه فرش پر خس و خاشاک را از کف اتاق جمع می کند و در گوشه ای می ماند. اینجا یک اتاق گلی در شهر کوچک دانگام است که به عنوان مکتب از آن استفاده می شود. تاکنون حدود 20 کودک بین سن های 9 تا 10 سال در در این صنف درس می خواندند؛ اما حالا این مکتب بسته است. مردم محلی در ولایت جنوب شرقی کنر چند هفته است که درگیر جنگ با شورشیان می باشند. لطیف خان، معلم مکتب می گوید: «اطفال به مکتب باز خواهند گشت؛ اما ما گفته نمی توانیم چه موقع.»

این یکی از مکاتب بسیاری است که بسته شده اند، هرچند کسی دقیقا شمار آن را گفته نمی تواند. همزمان حکومت افغانستان مدام حضور طالبان را به عنوان یک خطر جدی، تکذیب می کند. در بیانیه های حکومتی گفته می شود که هیچ جنگجوی طالبان وجود ندارد که از سوی نیروهای دولتی سرکوب نشود. اما به هر صورت، شواهد نشان می دهند که نیروهای امنیتی افغانستان نیز مانند مردم محلی کنر آشفته و پریشان هستند.

خان چیز بیشتری نمی گوید مانند دیگر اهالی دانگام که سعی می کنند چیزی درباره خطر جدیدی که شهر را تهدید می کند، چیزی نگویند. خان تصمیم گرفت که به کابل کوچ کند. برای بسیاری ها مانند او که اندکی مزه آزادی را پس از رژیم طالبان در طول 13 سال چشیدند، وقت آن فرا رسیده که کوچ کنند یا این که زندگی در خطر را بپذیرند.

صدای جنگ

صدای شلیک گلوله بین نیروهای امنیتی افغان و شورشیان در آسمان منطقه شنیده می شود. مسعود خان، یک فرد افغان که در ماه دسمبر علیه شورشیان جنگید، به دویچه وله می گوید: «آنان باعث ویرانی در دانگام شدند. مردم قبایل محلی به خاطر کمک به ما سربریده و آتش زده شدند».

افزایش اضطراب

هرچند حضور مداوم طالبان در افغانستان کدام پدیده نوی نیست، اما بسیاری از ولسوالی ها و مناطق اندک اندک زیر کنترول آنان می آیند. حکومت مرکزی آگاه است که شورشیان در اغلب ولسوالی های جنوب شرق افغانستان جولان می کنند.

یک افسر پولیس به شرط فاش نشدن نامش به دویچه وله گفت: «نیروهای دولتی فقط بر مراکز ولایات کنترول دارند». او در ادامه افزود: «ما [پولیس] فقط در شهرها مرکزی این ولایات اقدام می کنیم. ما داخل [ولسوالی ها] نمی رویم».

ولایت لوگر واقع در 300 کیلومتری جنوب کنر یکی از مناطقی است که شورشیان در آنجا مناطقی را به کنترول خود درآورده اند. در آنجا یک مرد خواهر خود را به خاطر این که در مکتب درس می داد، به ضرب گلوله کشت. مقامات پولیس می گویند که آنان برای تفحص به منطقه رفته نمی توانند؛ زیرا این کار بسیار برایشان خطرناک است.

واقعیت های صحنه

دانگام فقط یکی از ولسوالی های کوچک بی شمار ولایت کنر است که زندگی روزمره در حال نابود شدن است. بسیاری از مکاتب با بمب تخریب و بسیاری دیگر حداقل بسته شده اند.

عبدالقهار از ریاست معارف ولایت می گوید: «در طول 20 روز دو مکتب آتش زده شدند که صدها کودک به آنجا می رفتند. طالبان می خواهند به روشنی بگویند که برگشته اند». او در ادامه می افزاید: «فقط در کنر نیست؛ بلکه بمبگذاری موسسات بسیاری از ساختمان ها را در ولایت ننگرهار نیز نابود کرده است.»

برخی از شفاخانه ها دیگر داکتر ندارند و مردم محل که به سختی روزگار می گذرانند و در جستجوی کار در شهرهای بزرگ هستند، به قدرت حکومت مرکزی اعتمادی ندارند.

روستائیان کنر از هنگامی که نیروهای امریکایی منطقه را ترک کردند، شاهد حضور در حال افزایش طالبان در بازار و مناطق رهایشی هستند. احمد سعیدی، یک افسر سابق پولیس می گوید: «نیروهای افغان نمی توانند به موفقیت دست یابند تا وقتی که آنان با ملیشه ها خارج از مراکز ولایات و داخل قریه ها مقابله نکنند، یعنی جاهایی که آنان زندگی می کنند.»

مرز پر منفذ

در گنجگل، دیگر قریه ولایت کنر تا هوا تاریک می شود، سایه درختان سبز قریه را می پوشاند. این روستای زیبا حالا اما روز تا روز برای مردم، محل دشواری برای زندگی می شود. نه موسسات بین المللی و نه دولت افغانستان دیگر به اینجا نمی آیند. مردم محل می گویند که بسیاری از مناطق خانه شورشیان شده است؛ شورشیانی که بسیاری از آنان از پاکستان می آیند.

مصطفی خان، یک متنفذ قبیله ای در این دره می گوید: «آنان [شورشیان] از خانه های خود در آنسوی مرز فرار کرده اند و اینجا برای خود سرپناه ساخته اند.»

در نتیجه عملیات اردوی پاکستان برای ریشه کنی شورشیان، بسیاری از جنگجویان از مناطق مختلف پاکستان گریخته اند و به مناطق کنر و قندهار آمده اند.

روستائیانی که ضد طالبان هستند، برای توقف آنان جنگیده اند؛ اما در جاهایی مانند دره گنجگل به نظر می رسد شورشیان دیگر از کنترول خارج شده اند. بسیاری از نیروهای محلی ضد طالبان توسط این شورشیان کشته شدند. مصطفی خان می گوید: «آنان برای هر کس که علیه شان حرف می زد بهانه ای یافتند تا مجازاتش کنند».

افزایش شمار جنگجویان مسلح کمک کرده است تا طالبان بار دیگر خود را در اینجا سازماندهی کنند و قانون خود را با برپایی محکمه در گنجگل اجرا کنند. با لنگی های سیاه خود، این طالبان رعب و وحشت را در سراسر دره پراگنده اند. مصطفی خان می گوید که مردم خیلی وقت است که از آنها می ترسند. بسیاری از دوستان و اقارب او از ماه دسمبر تاکنون به قتل رسیدند. این مسئله سایه وحشت را بین روستائیان و کسانی که با طالبان مخالفت می کنند، گسترده است. مانند لطیف خان، مصطفی نیز تصمیم گرفته است تا کوچ کند. او می گوید: «اگر ما نرویم، مطمئن هستم که آنان پشت من می آیند.»

در کابل اما، مقامات حکومت تکذیب می کنند که پس از خروج نیروهای بین المللی طالبان برگشته اند. صدیق صدیقی، سخنگوی وزارت داخله افغانستان می گوید: «ما بر شورشیان حالا کنترول داریم. هیچ تهدید جدی دیگر از سوی این گروه ها وجود ندارد».

بدون در نظرداشت اراده حکومت، کابل همچنان تلاش می کند تا شورشیان طالبان را به میز مذاکره بکشاند.

برای باشندگان کنر مانند مصطفی خان این مسئله دلسرد کننده است. مصطفی می گوید: «طالبان فقط وقتی به مذاکرات صلح می پیوندند که دولت به آنان برخی مناطق را بدهد؛ و شهرهای کنر می تواند برخی از آن مناطق باشند.»

یک مقام افغان به شرط فاش نشدن نامش به دویچه وله گفت که اشرف غنی احتمالا علاقمند است تا کنترول شش ولایت را به طالبان واگذار کند. این مقام از جمله ولایت های پکتیا، پکتیکا، خوست، قندهار و کنر را نام برد و گفت: «اگر گفتگوهای صلح موفقانه باشد، طالبان اجازه خواهند یافت که اداره این ولایت ها را به دست بگیرند.» اما در این رابطه هنوز گزارش تایید شده از سوی حکومت وجود ندارد.