تلاش افغانستان برای معرفی چارچوب سیاست خارجی اش

افغانستان تاکنون خطوط اساسی سیاست خارجی تدوین شده ندارد. پارلمان بارها از حکومت خواسته تا سیاست خارجی‌اش را تدوین کند و برای تصویب به پارلمان بفرستد.

سیاست «گاه دوست گاه دشمن» در رابطه به کشورهای همسایه بزرگترین انتقادی است که متوجه حکومت افغانستان است. در سیزده سال گذشته حکومت گاه با پاکستان بسیار نزدیک می‌شد و گاهی آن کشور را دشمن خطاب می‌کرد.

سیاست خارجی افغانستان با ایران، کشورهای آسیای میانه و چین نیز مشخص نیست. مقام‌های حکومتی گاهی از ایران به دلیل سیاست‌های مداخله‌گرانه‌اش انتقاد کرده و گاهی هم این کشور را دوست نزدیک افغانستان خوانده است.

اما کتابی که توسط یک تیم تحقیقی در وزارت خارجه چاپ شده، تا اندازه سیاست خارجی افغانستان را به جهان معرفی می‌کند. مقام‌ها در وزارت خارجه می‌گویند افغانستان پیش از این ‌توسط کتاب‌های پاکستانی، ایرانی و هندی به جهان معرفی می‌شد.

فرامرز تمنا رئیس مرکز مطالعات استراتژیک وزارت خارجه افغانستان روز یک شنبه (3 جوزای 1394) در نشستی در کابل گفت: «همیشه ما از دریچه چشم دیگران معرفی می‌شدیم. اگر خارجی‌ها می‌خواستند در باره افغانستان مطالعاتی داشته باشند، کتاب‌های پاکستانی، هندی و ایرانی را می‌خواندند.»

مسولان وزارت خارجه می‌گویند این کشور باید تلاش کند تا در زمینه‌های اجتماعی به خصوص عرصه سیاست خارجی، خود کتاب‌های معتبری برای معرفی افغانستان برای کشورهای دیگر به خصوص محققان داشته باشد.

به باور مقام‌های این وزارت همه جنگ‌ها، بدبختی‌ها و یا دست آوردهایی که افغانستان در یک قرن گذشته داشته، متاثر از نحوه سیاست خارجی سیاست‌مداران افغانستان بوده است.

آقای تمنا افزود افغانستان به دلیل نداشتن سیاست خارجی مدون در یک قرن گذشته نتوانست از عواقب ناگوار حوادث بین‌المللی در امان بماند به همین دلیل بخشی از آسیب‌هایی که افغانستان در این مدت دیده، از نداشتن یک سیاست خارجی ناشی می‌شود.

تمنا گفت: «بزرگترین مشکل ما در یک قرن گذشته در عرصه سیاست خارجی این بود که ما به خیلی از مسایلی که در پیرامون ما و در جهان اتفاق می‌افتاد، برنامه از قبل تدوین شده نداشتیم. ما پایان جنگ سرد، فروپاشی اتجاد جماهیر شوروی و وقوع 11 سپتامبر 2001 را پیش بینی نمی‌کردیم به همین دلیل این حوادث اتفاق می‌افتاد ما برنامه‌ای نداشتیم و واکنش‌گرایانه برخورد می‌کردیم.»

درخشش در سیاست خارجی

پس از شکست رژیم کمونیستی در افغانستان این کشور به یک انزوای تاریخی فرو رفت. این کشور نه تنها سیاست خارجی روشنی نداشت بلکه آگاهان می‌گویند گروه‌های مختلف برای کسب قدرت یک جنگ نیابتی را به نمایندگی از کشورهای همسایه در این کشور به را انداختند.

افغانستان در دوره طالبان به یکی از منزوی‌ترین کشورهای جهان تبدیل شده بود. طالبان با هیچ کشوری به جز پاکستان ارتباط نداشت؛ ایران به این گروه به عنوان دشمن می‌نگریست و کشورهای آسیای میانه از رشد افراط‌گرایی طالبانی نگران بودند.

اما در سیزده سال گذشته حکومت بیشترین تلاش را به خرج داد تا توجه جهان را به خود جلب کند. کمک‌هایی که در این مدت با افغانستان شد، در تاریخ این کشور بی‌پیشینه است. روابط افغانستان نه تنها با همسایه‌ها و منطقه بلکه با همه کشورهای اروپایی و امریکایی گسترش یافت.

عتیق الله عاطف مل معین وزارت امور خارجه گفت که افغانستان در سیزده سال گذشته درخشان‌ترین دوره سیاست خارجی را داشته است: «امروزه به تاسی از قانون اساسی کشور افغانستان به صورت کامل از انزوای دوران طالبان و دوره جنگ‌های داخلی بیرون آمده است.»

کتابی که توسط وزارت خارجه چاپ شده، اثر تحقیقی یازده تن از نویسندگان آن است. مجتبا مقصودی استاد دانشگاه در ایران نیز در این نشست حضور داشت. او گفت که این کتاب نشان می‌دهد که افغانستان وارد دنیای جدید شده و این کشور در عرصه سیاست خارجی مدبرانه عمل می‌کند.