تغییر ۲۰ درصدی در نگرش به حجاب؛ به سوی دلواپسی یا خشنودی؟!

مسئله حجاب به معضلی حل‌نشدنی در تمام دولت‌های گذشته در طول تاریخ ۳۵ ساله "انقلاب اسلامی" بدل شده است. اکنون به گفته رییس مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری، در زمینه‌هایی چون نگرش ذهنی به حجاب و واقعیت عینی آن، تا ۲۰ درصد تغییر پیش آمده است.

مشاور فرهنگی رییس جمهور اما در مورد نوع و جهت این نگرش سخنی به زبان نیاورده است، اما روشن است که نمی‌تواند با دیدگاه دولتیان همسو باشد و رضایت آنها را جلب کند.
مجلس نیز نمی‌تواند با این نگرش موافق باشد، چرا که به تازگی و با نمایش عکس‌هایی منسوب به "زنان ساپورت‌پوش" این موضوع در نهایت با کارت زرد مجلس به وزیر کشور دولت روحانی به انتها رسید.
داستان حجاب، کلاف سردرگمی است که هم دولت و هم مجلس در طول تاریخ انقلاب اسلامی و در تمام ادوار مجلس همیشه بر طبل نارضایتی کوبیده‌اند.
شاید برداشت و تحلیل صادق زیباکلام در زمینه حجاب در شرایط امروزی برای درک چندوچون این مسئله، راهگشا باشد.

زیباکلام : نارضایتی از حجاب بهانه است

صادق زیباکلام معتقد است که دغدغه فرهنگ یک دغدغه واقعی نیست بلکه بهانه‌ای سیاسی برای حمله به دولت است.
این استاد علوم سیاسی در گفت‌وگو با نشریه "خرداد" در زمینه حجاب، نه با رویکرد افراد نسبت به حجاب بلکه از دیدگاه کارکرد حجاب برای رسیدن به اهداف سیاسی گروه‌ها سخن رانده است.
زیباکلام با طرح این پرسش که آیا ابراز این همه "دلواپسی" واقعی است یا به از دست رفتن پایگاه منافع گروه‌های تندرو بر می‌گردد، می‌گوید: فکر می‌کنم که دغدغه تندروها در زمینه حجاب، دغدغه منافع فردی و گروهی است نه اجتماع. ایراد گرفتن از وزارت فرهنگ و ارشاد یا دانشگاه آزاد اسلامی مبنی بر اینکه در بخشنامه حجاب به "امر به معروف و نهی از منکر" بی‌توجهی شده، بهانه است.

زیباکلام در عین حال نهادی را که باید در زمینه حجاب مورد استیضاح و بازخواست قرار گیرد، مجلس شورای اسلامی معرفی می‌کند؛ نهادی که به تازگی و با دادن کارت زرد به وزیر کشور نارضایتی‌اش را از حجاب ابراز کرد و در عین حال تمام بار سنگین مسئولیت و عواقب بعدی در این زمینه را از روی دوش خود برداشت و بر گردن دولتی‌ها نهاد و نام خود را هم به عنوان طلایه‌دار اعتراض به وضع حجاب به ثبت رساند.
طبق مصوبه "شورای عالی انقلاب فرهنگی" ۲۲ دستگاه در زمینه حجاب و عفاف مسئولیت دارند و باید در این زمینه فعالیت کنند. زیباکلام در نامه‌ای به امامان موقت جمعه تهران، موحدی کرمانی و سید احمد خاتمی، از ۲۶ دستگاه نام برده و با اشاره به بودجه‌های میلیاردی این دستگاه‌ها از آنان پرسیده: «چرا تا کنون به دستگاه‌هایی چون سازمان تبلیغات اسلامی و یا سازمان صدا و سیما اعتراض نمی‌کنید؟ چرا به نهادهایی که شش برابر وزارت فرهنگ و ارشاد بودجه می‌گیرند نمی‌خواهید که به شما حساب و کتاب دهند و بر کار آنها نظارت نمی‌کنید؟»

آشنا: مسئله عفاف و حجاب فقط به دولت برنمی‌گردد

حسام الدین آشنا، سرپرست مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری، هم در پاسخ به سوال خبرگزاری ایسنا، که چرا منتقدان، فقط دولت را در زمینه عفاف و حجاب مسئول می‌دانند و به آن فشار می‌آورند و آیا حل این مشکل، صرفا وظیفه دولت است؟ گفته است: قطعا همه مسئله عفاف و حجاب به دولت برنمی‌گردد و از سوی دیگر دولت به هیچ وجه نمی‌تواند مسئولیت خود را در قبال وضعیت اجتماعی نادیده بگیرد و از انجام مسئولیت‌های قانونی خود کوتاهی کند.

"موی سر و لباس جوانان مشکل مملکت نیست"

امروز "دلواپسان" بزرگترین گروه منتقد از وضع حجاب در دولت جدید هستند.
در دوران ریاست جمهوری محمد خاتمی که فضای اجتماعی به نسبت دولت‌های قبلی و بعدی کمی بازتر شده بود، تعداد و میزان ناراضیان از حجاب هم بیشتر شده بود و زمانی که خاتمی تلاش می‌کرد دروازه‌های ورود به استادیوم‌های ورزشی را به روی خانم‌ها بگشاید؛ انتقادات تا جایی بالا رفت که خاتمی ناچار به عقب‌نشینی شد و این مساله تا زمان انتخابات ریاست جمهوری دوره بعد در سال ۸۴ بهترین دستاویز تبلیغاتی برای احمدی‌نژاد شد.

محمود احمدی‌نژاد در جناح مخالف دولت قبلی قرار داشت، اما بر سر مساله حجاب رویکردی متفاوت در پیش گرفت و حتی جمله او در مناظرات انتخاباتی سال ۸۴ مبنی بر اینکه «آیا واقعا مشکل مملکت ما مدل موی سر جوانان و لباس آنهاست؟» در صدر فهرست شعارهای تبلیغاتی او قرار گرفت و اتفاقا او هم سودای ورود زنان به استادیوم‌ها را در سر داشت اما از دل همین نگاه و رویکرد بود که "گشت ارشاد" متولد شد و تا کنون به حیاتش ادامه داده است.
در دولت‌های گذشته اگرچه خانم‌ها امکان ورود به استادیوم را به منظور تماشای فوتبال نداشتند اما تماشای ورزش‌هایی چون والیبال، بسکتبال و... در دولت‌های خاتمی و حتی احمدی‌نژاد از این قاعده مستثنی بودند اما این قاعده در دولت روحانی شکسته شد و زنانی که برای تماشای مسابقات جهانی والیبال به ورزشگاه آزادی رفته بودند، نه تنها با منع مواجه شدند بلکه برخوردهای خشن پلیس نشانه‌ی پیروزی تندروها در زمینه کاهش آزادی‌های اجتماعی بود.
کار به جایی رسید که فدراسیون جهانی والیبال هم به این قضیه معترض شد و خواستار ورود زنان به سالن‌های مسابقات شد اما این اعتراضات در عمل فقط واکنش شدیدتر و خشن‌تر پلیس را به دنبال داشت.

هاشمی طبا: در جامعه زن و مرد کنار هم هستند

سید مصطفی هاشمی طبا، مشاور وزیر ورزش و جوانان این روزها در صف مخالفان شدت عمل در امر حجاب قرار گرفته و با استناد به اصول اسلامی می گوید: «در رستوران و سینما و همه جا خانم‌ها در کنار مردها هستند و مشکلی پدید نمی‌آید و مطمئنا در ورزشگاه‌ها هم شرایط همین طور است و جدا کردن مرد و زن و خانواده‌ها مغایر دیدگاه اسلامی است. چطور در سینماها که تاریک است زن و مرد کنارهم می‌نشینند اما در ورزشگاه‌ها نباید زن و مرد کنار هم باشند؟ حالا می‌گویند که در ورزشگاه ابراز احساسات می‌کنند. خب این هم حدی دارد.»