تصمیم تاریخی آمریکا و کوبا؛ نتیجه یک سال مذاکرات محرمانه

باراک اوباما٬ رئیس‌جمهور آمریکا٬ و همتای کوبایی او٬ رائول کاسترو٬ چهارشنبه (۱۷ دسامبر/ ۲۶ آذر) اعلام کردند که روند عادی‌سازی روابط دو کشور آغاز شده است. این خبر در حالی روز گذشته از سوی روسای جمهور دو کشور اعلام شد که خبرگزاری آلمان در گزارشی از برقراری مذاکرات محرمانه میان دو کشور در طول یک سال اخیر خبر داد.

خبرگزاری آلمان به نقل از مقامات عالی رتبه آمریکا گزارش داد مذاکرات محرمانه میان واشنگتن و هاوانا از بهار ۲۰۱۳ هم‌زمان با صدور مجوز از سوی باراک اوباما برای برقراری ارتباطات "سطح بالا" با کوبا آغاز شده بود.

بر اساس این گزارش٬ اولین ملاقات رو در رو بین تیم مذاکره‌کننده آمریکا و کوبا ژوئن ۲۰۱۳ در کانادا انجام گرفت. کانادا از آن پس یکی از محل‌های اصلی مذاکرات بوده است٬ البته طرف کانادایی در مذاکرات حضور نداشته است.

در حالی که رسانه‌های مختلف به نقش پاپ فرانسیس٬ رهبر کاتولیک‌های جهان٬ در آغاز روند تازه در مناسبات دو کشور خبر داده‌اند٬ خبرگزاری آلمان جزئیات بیش‌تری را در این رابطه منتشر کرد. خبرگزاری آلمان به نقل از یک مقام آمریکایی خبر داد٬ در مارس ۲۰۱۴ ٬ گفت و گوهای باراک اوباما و پاپ فرانسیس که اولین دیدار آن‌ها با یکدیگر بود٬ بیش از هر چیزی بر مساله کوبا متمرکز بود.

واتیکان در طول ماه‌های اخیر یکی از دیگر میزبانان هیات‌های آمریکا و کوبا برای مذاکرات بوده است. در آن نشست‌ها دو طرف درباره تعهدات متقابل از جمله مهیا ساختن مقدمات آزادی زندانیان یکدیگر تبادل نظر می‌کردند. در نهایت روز گذشته پس از ۴۵ دقیقه تماس تلفنی باراک اوباما و رائول کاستر٬ که اولین تماس رهبران دو کشور با یکدیگر در پنج دهه گذشته بود٬ خبر آغاز عادی‌سازی روابط دو کشور اعلام شد.

روابط دیپلماتیک کوبا و آمریکا از ۵۰ سال گذشته قطع بوده است.

موارد توافق شده در مذاکرات

در توافق شکل گرفته بین واشینگتن و هاوانا مواردی از جمله آزادی‌ تبادلات اقتصادی و تکنولوژیک گنجانده شده است. آمریکا قرار است در اینکه کوبا را به عنوان "حامی تروریسم" می‌شناسد، بازنگری کند. همچنین آمریکا قرار است در شرایط سفر شهروندان خود به کوبا که در حال حاضر تقریبا ممنوع است تغییراتی ایجاد کند.

بر اساس توافق حاصل شده٬ قرار است از محدودیت‌های مالی از جمله محدودیت‌های فعالیت‌های بانکی با کوبا کاسته شده و برای رفع تحریم‌های ۵۴ ساله علیه کوبا تلاش شود. همچنین قرار است از فعالیت‌های بخش خصوصی در کوبا حمایت شود.

بر اساس توافقات اولیه آمریکا مجاز است برای صادرات تجهیزات ارتباطی٬ نرم‌افزاری و زیرساخت‌های اینترنت به کوبا اقدام کند. هم‌اکنون تنها پنج درصد شهروندان کوبا به اینترنت دسترسی دارند.

بر اساس توافق اعلام شده همچنین قرار است باراک اوباما در آوریل ۲۰۱۵ در نشست اجلاس سران قاره آمریکا که رائول کاسترو نیز در آن حضور دارد شرکت کند.

بر اساس گزارش‌ها٬ قرار است دو کشور سفارت‌های خود را در ماه‌های آتی بازگشایی کنند.

تحقق آزادی زندانیان

آزادی زندانیان دو طرف یکی از توافقات اولیه بین آمریکا و کوبا بود که دیروز و هم‌زمان با اعلام خبر آغاز عادی‌سازی روابط دو کشور تحقق یافت. روز گذشته دو زندانی آمریکایی و سه زندانی کوبایی با یکدیگر مبادله شدند.

آزادی زندانیان چیزی بود که پاپ نیز در اوایل تابستان ۲۰۱۴ با ارسال نامه‌هایی به کاسترو و اوباما خواستار آن شده بود.

روز گذشته آلن گروس٬ مقاطعه‌کار آمریکایی٬ که از پنج سال پیش در کوبا در زندان به سر می‌برد آزاد شد و به آمریکا بازگشت. آلن گروس تا پیش از دستگیری خود به کرات به کوبا سفر کرده بود. گفته می‌شود وی در هنگام دستگیری در سال ۲۰۰۹ مشغول انجام ماموریتی در کوبا از سوی سازمان USAID بود که هدف آن بسط دسترسی به اینترنت و تکنولوژی‌های مهم بود.

کوبا همچنین یک مامور اطلاعاتی آمریکایی را که نامی از او برده نشده آزاد کرد. او از ۲۰ سال پیش در کوبا زندانی بوده است. سه زندانی آزاد شده کوبایی نیز به کوبا بازگشتند. آن‌ها در حین انجام ماموریتی در آمریکا که گفته می‌شود هدف از آن نفوذ به پایگاه‌های نظامی آمریکا و همچنین جاسوسی درباره کوبایی‌های داخل خاک آمریکا بود دستگیر شده بودند.

واکنش‌ها به یک تصمیم تاریخی

اعلام خبر عادی‌سازی روابط میان دو کشور روز گذشته واکنش‌های مختلفی در پی داشت. خبرگزاری رویترز از فضای حاکم بر فلوریدا که ۸۰ درصد آمریکایی- کوبایی‌ها را در خود جای داده است گزارش داد و گفت جوانان آمریکایی- کوبایی‌ نسبت به نسل قدیمی‌تر با روی گشاده‌تر به این خبر واکنش نشان دادند.

برخی از تبعیدیان قدیمی‌تر کوبایی با بدبینی به تغییرات سیاسی تازه نگاه می‌کنند و از تغییر در روند کنونی اداره کوبا ناامید هستند. این در حالی است که باراک اوباما٬ روز گذشته٬ پس از تماس تلفنی با کاسترو٬ اعلام کرد آمریکا به حمایت از بسط دموکراسی و حقوق بشر در کوبا ادامه می‌دهد.

سیاستمداران جمهوری‌خواه آمریکا نیز از منتقدان تصمیم روز گذشته دولت اوباما بودند. به گزارش سرویس جهانی بی بی سی٬ مارکو روبیو٬ سناتور جمهوری‌خواه٬ از سیاست جدید آمریکا انتقاد کرد و گفت تصمیم اخیر هیچ یک از موضوعات مرتبط با سیستم سیاسی کوبا و نقض حقوق بشر در این کشور را هدف نگرفته است.

در آلمان اما از سیاست جدید دولت باراک اوباما استقبال شد. به گزارش خبرگزاری فرانسه٬ فرانک والتر اشتاین‌مایر٬ وزیر امور خارجه آلمان٬ روز گذشته آغاز عادی سازی روابط دو کشور را "خبر خوبی" دانست. او گفت که "احترام زیادی " برای شجاعت باراک اوباما در پایان دادن به "سیاست غیاب گفتگو" قائل است.

لوران فابیوس٬ وزیر امور خارجه فرانسه نیز از سیاست جدید آمریکا استقبال کرد. به گفته او "این چیزی بود که فرانسه مدت‌ها امیدوار بود به وقوع بپیوندد". او اظهار امیدواری کرد تحریم‌ها علیه کوبا نیز لغو شود.