بررسی "سناریوهای مختلف" از سوی ایران و آمریکا
۱۳۹۳ آذر ۳, دوشنبه
در حالی‌که امروز دوشنبه (۲۴ نوامبر/ ۳ آذر) مهلت مقرر برای مذاکرات اتمی ایران و گروه ۱+ ۵ به پایان می‌رسد، هنوز نسبت به نتیجه‌بخش بودن مذاکرات فشرده یک سال گذشته برای دستیابی به توافق جامع نهایی اطمینانی وجود ندارد.
جان کری٬ وزیر امور خارجه آمریکا٬ و محمد جواد ظریف٬ وزیر امور خارجه ایران٬ یکشنبه عصر در دیداری دو جانبه که خبرگزاری رسمی ایرنا آن را "اولین دیدار دو جانبه وزرای دو کشور در تاریخ پس از انقلاب اسلامی" خواند با یکدیگر گفت‌وگو کردند.
ایرنا به نقل از یک مقام نزدیک به تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای ایران خبر داد: «محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه ایران و جان کری وزیر امور خارجه آمریکا در دیدار دو جانبه ۷۵ دقیقه‌ای خود درباره سناریوهای مختلف از جمله موضوع نحوه ادامه مذاکرات بحث و تبادل نظر کردند.»
توافق کلی سیاسی
با توجه به مدت زمان اندک باقی‌مانده گفته می‌شود که یکی از سناریوهای احتمالی توافق بر سر یک چارچوب یا یک توافق سیاسی است تا در روزها و هفته‌های آینده بر سر جزییات آن بحث شود.
خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) به نقل از "یک عضو تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای" گزارش داد که با توجه به محدودیت زمان و حجم زیاد جزئیات و ضمائم توافق احتمالی، امکان دست یافتن به توافق جامع و کامل تا سوم آذر غیر ممکن است.
وی گقت: «از این رو تلاش داریم بر روی کلیات توافق که اصول توافق را شامل می‌شود از جمله ابعاد غنی‌سازی، تعداد سانتریفوژها و چارچوب زمانی فعالیت‌ها، چگونگی لغو تحریم‌ها، فعالیت فردو، اراک وغیره به تفاهم برسیم.»
به گزارش خبرگزاری آسوشیتد پرس٬ یکی از مقامات آمریکا نیز با اشاره به فرا رسیدن مهلت نهایی مذاکرات بیان کرد که جان کری به طرف ایرانی پیشنهاد داده که در مدت باقی مانده به بحث در رابطه به نحوه ادامه مذاکرات بپردازند.
این مقام آمریکایی گفت که تعدادی از گزینه‌ها مورد بحث است که "تمدید مهلت مذاکرات یکی از آن‌ها است."
طرح جایگزین ایران: نزدیکی بیشتر به روسیه و چین
محمد جواد ظریف روز یکشنبه پس از دیدار با جان کری٬ با وزیر امور خارجه روسیه٬ سرگئی لاوروف٬ با حضور معاونان دو طرف٬ دیدار کرد. به گزارش ایرنا لاوروف در این دیدار اعلام کرد ولادیمیر پوتین٬ رئیس جمهوری روسیه٬ قصد دارد روز دوشنبه در آخرین مهلت تمدید مذاکرات جامع هسته‌ای، با حسن روحانی٬ رئیس جمهور ایران٬ تلفنی گفت وگو کند.
بر اساس همین گزارش قرار است ظریف امروز (دوشنبه) صبح نیز با وزیر امور خارجه چین دیدار و گفت‌وگو کند. وزیر امور خارجه چین امروز وارد وین می‌شود.
در همین حال رویترز گزارش داد که مقامات ایرانی می‌گویند در صورت نتیجه‌بخش نبودن مذاکرات و ادامه تحریم‌های غرب علیه ایران٬ سمت‌گیری بیش‌تری به سوی "دوستان ایران"٬ یعنی روسیه و چین٬ خواهند داشت.
یک دیپلمات ایرانی که نخواست نامش فاش شود در گفت‌وگو با رویترز بیان کرد: «مسلما ما طرح جایگزین داریم که من نمی‌توانم جزییات آن را افشا کنم. ما همیشه رابطه خوبی با روسیه و چین داشته‌ایم. طبیعتا در صورت شکست مذاکرات هسته‌ای همکاری‌های خود با دوستان‌مان را افزایش خواهیم داد و شانس‌های بیش‌تری برایشان در بازار ایران قایل می‌شویم.»
وی اضافه کرد که ایران با چین و روسیه در بسیاری از مسایل از جمله در مورد سوریه و عراق هم‌نظر است.
ایران در حالی از ارتباط بیشتر با روسیه و چین برای کم کردن فشار تحریم‌ها سخن به میان می‌آورد که روسیه خود در پی بحران اوکراین تحت تحریم‌های غرب قرار دارد و چین نیز تخفیف‌های گزافی برای خرید نفت از ایران طلب می‌کند.
از سوی دیگر شکست مذاکرات به معنی تصمیمات احتمالی مخالفان ایران در منطقه خواهد بود. هم‌اکنون نیز اسرائیل و عربستان سعودی مذاکرات وین را به دقت تحت نظر دارند تا توافقی که از نظر آن‌ها بد تلقی می‌شود و به نفع برنامه هسته‌ای ایران است، انجام نگیرد.
در همین راستا شکست مذاکرات می‌تواند بدین معنا باشد که ایران بدون نظارت بین‌المللی به یک قدرت هسته‌ای تبدیل خواهد شد. وضعیتی که از سوی اسرائیل و عربستان بر اساس آن‌چه بارها اعلام کرده‌اند، تحمل نخواهد شد.
اظهارنظر مقامات غربی
در حالی‌که بحث‌ها و گمانه‌زنی‌ها ادامه دارد فرانک والتر اشتاین‌مایر٬ وزیر امور خارجه آلمان٬ در گفت‌وگو با تلویزیون آلمان بیان کرد در صورت بی‌نتیجه بودن مذاکرات٬ "باید امکانات دیگری را برای اطمینان از اینکه چیزی قطع نخواهد شد و روند گفت‌وگوها می‌تواند ادامه پیدا کند جستجو کنیم."
با این‌همه فیلیپ هاموند٬ وزیر خارجه بریتانیا٬ در گفت‌وگو با خبرنگاران از ادامه تلاش‌ها برای دستیابی به توافق جامع خبر داد. وی گفت: «اگر نتوانیم این هدف را عملی کنیم سپس نگاه می‌کنیم ببینیم می‌خواهیم از آن نقطه به کجا برویم.»
باراک اوباما٬ رئیس جمهور آمریکا٬ نیز در گفت‌وگو با شبکه خبری ای بی سی روز یکشنبه بیان کرد که فکر می‌کنم ایران در پی آن است که تحریم‌ها به یکباره برداشته شوند اما راه‌هایی را همچنان برای پیگیری برنامه‌هایش باز نگاه داشته باشد. وی گفت: «ما چنین کاری نمی‌توانیم بکنیم.»
او یک بار دیگر در این برنامه تاکید کرد آمریکا در پی آن است که هر راهی را که ممکن است ایران از طریق آن به تسلیحات اتمی دست یابد، ببندد.
غرب ایران را متهم می‌کند که درپوشش برنامه اتمی خود اهداف نظامی راد نبال می‌کند. ایران همواره این اتهام را رد کرده است. تهران می‌گوید فعالیت‌های اتمی‌اش اهداف علمی و صلح‌آمیز دارد.
مهلت مذاکرات پیش از این یک بار در ماه ژوئیه امسال تمدید شده بود. موافقان تمدید دوباره مهلت مذاکرات نمی‌خواهند تمامی مذاکرات فشرده و سنگین انجام شده در یک سال گذشته و پس از دستیابی به توافق اولیه اتمی به هدر رود. در مقابل مخالفان نگران ورود مذاکرات به دور باطل هستند.