سینماهای دیروزی، گدام‌های خصوصی امروزی

جوانشیر حیدری، رئیس اتحادیه سینماگران افغانستان می‌گوید در بیش از یک دهه اخیر سینماگران این کشور موقعیت طلایی را از دست داده اند. اما وی هم‌زمان از پیشرفت‌هایی نیز در هنر هفتم خبر می‌دهد. به گفته وی به تازگی برای حمایت از سینمای افغانستان یک صندوق گذاشته شده تا از طریق آن برای جلب سرمایه گذاری های داخلی از سوی سکتور خصوصی تلاش شود.

حیدری می‌گوید: «یکی از تاجران ملی ما اکادمی علوم سینمایی را بنیان‌گذاری کرده است و کارش جریان دارد که به زودی آغاز به کار می‌کند. در دانشکده هنرهای دانشگاه کابل که بخش سینما را از صفر شروع کردند حالا صنف‌های سینما بیشتر شده و جوانانی که از آنجا فارغ می‌شوند، می‌توانند سینمای افغانستان را رهبری کنند در آینده، یعنی آن طور که پشت سینمای افغانستان گپ است و حرف است که از بین رفته و مرده؛ آن‌طور نیست».

آقای حیدری می‌افزاید در بیش از یک دهه اخیر دولت افغانستان و جامعه جهانی بالای صنعت سینمای این کشور سرمایه گذاری نکردند؛ چرا که به گفته وی عوامل بنیادگرا در نهادهای دولتی این کشور حضور دارند که کاملاً مخالف هنر هستند.

وی می‌گوید از این رو سینماگران حالا بر این شده اند که از بخش خصوصی این کشور برای حمایت از سینما کمک بخواهند. فعلا اکثر نشرات سینمایی در افغانستان تولید کشورهای بیرونی اند و بسیاری افغان‌ها می‌گویند تولیدات داخلی باید جای آن‌ها را بگیرند.

بی‌میلی رسانه‌ها به تولیدات داخلی

ذبیح الله رحیم زی، دانشجوی دانشکده حقوق و علوم سیاسی ننگرهار می‌گوید: «در ده دوازده سال گذشته می‌شد که بخش فیلم و سینما قوی شود؛ چرا که دیگر رسانه‌ها از جمله روزنامه‌ها، مجله‌ها و اخبار زیاد مخاطب ندارند و فیلم بیشتر بیننده دارد. فیلم و سینما می‌تواند پیام رسان خوبی باشد و پیام صلح، همبستگی و برادری را برساند. این یک بخش مهم است که باید رویش کار می‌شد».

به گفته اتحادیه سینماگران، شرکت‌های داخلی و سینماگران این کشور ظرفیت این را دارند که با تولید فیلم‌ها و سریال‌های داخلی رسانه‌های تصویری افغانستان را تغذیه کنند، اما بیشتر وقت این رسانه‌ها را فیلم‌های هنری و سریال‌های خارجی پر می‌کند.

حیدری می‌گوید رسانه‌های داخلی حاضر نیستند بالای صنعت سینمای افغانستان سرمایه گذاری کنند و ترجیح می‌دهند سریال‌ها و فیلم‌های خارجی را با هزینه‌ای کم بخرند و با ترجمه و یا بدون آن برای مردم ارائه کنند.

سینماهای قدیمی، گدام‌های امروزی

جوانشیر حیدری می‌گوید اتحادیه سینماگران افغانستان در هشت ولایت و چند کشور اروپایی نمایندگی دارد و در حال حاضر بیش از 250 عضو اصلی و در مجموع 600 عضو دارد که از طریق حق العضویت تمویل می‌شود.

رئیس اتحادیه سینماگران افغانستان می‌گوید در برخی از ولایات این اتحادیه حتی مکانی برای راه اندازی گردهمایی‌ها و جشنواره‌های هنری-سینمایی ندارد. به گفته وی در برخی از ولایت های افغانستان سینماها تخریب شده اند و یا به انبارهای شرکت‌های خصوصی تبدیل گردیده اند.

وی اضافه می‌کند: «من نامه‌ای دادم به وزیر اطلاعات و فرهنگ و شخص والی همان منطقه ها که ما اینجا تعمیرهای سینما داشتیم، اما سینماهای ما به گدام های تجارتی تبدیل شده، چرا آنها در اختیار شهرداری‌ها و یا وزارت اطلاعات و فرهنگ قرار نگیرد که به تاجران ملی بدهیم؟ اما متاسفانه با تمام این تلاش‌ها ما از هیچ جایی نتیجه خوبی نگرفتیم».

آقای حیدری می‌گوید فرهنگیان و سینماگران افغانستان انتظار دارند که "حکومت وحدت ملی" به صنعت سینمای افغانستان توجه کند، جایدادهای سینماها را پس بدهد و قانون "کاپی رایت" را نافذ گرداند تا سینماگران افغانستان بتوانند صنعت سینما را به بخشی درآمدزا مبدل کنند.

عضویت در کمیته اسکار

اتحادیه سینماگران افغانستان دست آورد دیگر سینمای این کشور را بعد از فروپاشی نظام طالبان، عضویت‌اش در کمیته اسکار ایالات متحده امریکا می‌داند. جوانشیر حیدری می گوید سینماگران افغانستان همه ساله یک فیلم‌شان را به بخش "فیلم‌های خارجی زبان" این کمیته معرفی می‌کنند و سپس نظرات و پیشنهادات مفیدی را در بخش‌های مختلف فیلمنامه و تخنیک فلمسازی به دست می‌آورند.

هرچند سینمای این کشور نتوانسته تاکنون کدام جایزه اسکار را به دست آورد، اما جایزه گولدن گلوب برای فیلم "اسامه" ساخته صدیق برمک یکی از دست آوردهای تاریخی سینمای افغانستان محسوب می‌شود. در سال جاری نیز کمیته گزینش فیلم‌ها، فلم تازه تولید شده "چند متر مکعب عشق" محصول مشترک سینمای افغانستان و ایران به نویسندگی و کارگردانی جمشید محمودی را به کمیته اسکار معرفی کرده است.

با این‌همه سینمای افغانستان راه درازی در پیش دارد تا بتواند به صنعتی خودکفا تبدیل شود. سینماگران افغانستان می‌گویند این کشور نیاز به یک شهرک سینمایی دارد تا سینماگران بتوانند بدون دلهره فیلم‌های‌شان را آنجا ثبت کنند.

در کشوری که به گفته سینماگران مخاطبان سینماهایش را مردان بیکار تشکیل می دهد، رفتن به سینما هنوز هم در خانواده ها کار بدی شمره می‌شود و به بازیگران سینما به چشم حقارت دیده می‌شود، کار آسانی نیست که نام بازیگر، سینماگر و علاقمند سینما را برخود گذاشت.

علاوه بر این مشکلات ناشی از ناامنی در افغانستان نیز باعث شده که چندین فستیوال بین المللی که قرار بود در این کشور برگزار شود لغو گردد؛ از جمله "فستیوال بین المللی حقوق زنان" که سال گذشته تاسیس شد و فقط یک بار در ولایت هرات برگزار گردید. دویچه وله تلاش کرد تا نظر ریاست افغان فلم را نیز بگیرد، اما با وجود تلاش‌های مکرر موفق به تماس با این اداره نشد.