برای چهاردهمین بار نوبل ادبی به یک فرانسوی رسید
۱۳۹۳ مهر ۱۷, پنجشنبه
پاتریک مودیانو، نویسنده ۶۹ ساله فرانسوی ۴۲ سال پیش از دریافت نوبل ادبی، جایزه بزرگ ادبی آکادمی فرانسه را به خاطر رمان "بلوارهای کمربندی" و چند سال بعد جایزه معتبر گنکور را برای "خیابان بوتیک‌های تاریک" دریافت کرده بود.
فیلیپ راث، هاروکی موراکامی و میلان کوندرا از نویسندگان هستند که نامشان در صدر گمانه‌زنی‌ها برای دریافت جایزه ادبی نوبل سال ۲۰۱۴ قرار داشت و به نسبت همکار فرانسوی خود از شهرت جهانی بیشتری برخوردارند.
در خود فرانسه وضع بسیار متفاوت است و مودیانو از چند دهه پیش یکی از معروف‌ترین و پرخواننده‌ترین رمان‌نویسان این کشور محسوب می‌شود.
راوی سرنوشت‌های پیچیده
نسخه اینترنتی مجله آلمانی "اشپیگل" در یادداشتی که روز پنجشنبه (۱۶ مهر/ ۹ اکتبر) به مناسبت اعلام نام برنده نوبل ادبی امسال منتشر کرد مودیانو را نویسنده "کلاسیک معاصر" فرانسه توصیف کرد.
محور اصلی اغلب آثار مودیانو آمیزه‌ای از خاطره شخصی و خاطرات و یادهای دوره‌ای است که او هنوز به دنیا نیامده بود اما حضور آن را همواره احساس می‌کرد؛ دوران اشغال فرانسه توسط نازی‌های آلمان در جریان جنگ دوم جهانی.
آکادمی نوبل در سوئد همین جنبه را از برجسته‌ترین ویژگی‌های آثار مودیانو ارزیابی کرده و دلیل اصلی اهدای جایزه ادبی امسال به او عنوان می‌کند.
در بیانیه‌ای این آکادمی "هنر خاطره" که نویسنده به مدد آن "غیرقابل فهم‌ترین سرنوشت‌های انسان" را جان بخشیده و "جهان هستی را در دوران اشغال به تصویر کشیده" ستایش شده است.
مودیانو کتاب سوم سه‌گانه‌ای را که ۱۹۷۷ با عنوان "شجره‌نامه" منتشر کرد با نقل قولی از شاعر فرانسوی رنه شار آغاز می‌کند: «زندگی یعنی ردگیری پیگیرانه‌ی یک خاطره.»
چند کتاب مودیانو به فارسی
پدر مودیانو یک بازرگان ایتالیایی یهودی‌تبار و مادرش بازیگری از منطقه فلامان بود که در دوران اشغال فرانسه با هم آشنا شده بودند. برنده نوبل ادبی ۲۰۱۴ می‌گوید پیوندی خاص و قوی با یهودیت احساس نمی‌کند.
با این همه زندگی یهودیان در دوران اشغال فرانسه و وضعیت آنان در دو دهه بعد، از آن "خاطره‌ها"یی است که او با جدیت تمام پیگیری کرده و دست‌مایه برخی از مهم‌ترین آثارش شده‌اند.
به نظر آکادمی نوبل، نویسنده فرانسوی آثار بسیار فاخری می‌نویسد که در عین حال خواندن‌شان دشوار نیست.
مراسم رسمی اهدای جایزه دهم دسامبر، در سالروز درگذشت آلفرد نوبل در استکهلم برگزار می‌شود.
پاتریک مودیانو در فیلم‌نامه و نمایش‌نامه نویسی هم دست دارد. معروف‌ترین آن‌ها "لاكومب لوسين" نام دارد که سینماگر فرانسوی لویی مال در سال ۱۹۷۴ بر اساس آن فیلم پر سر و صدایی ساخت.
از برنده نوبل ادبی ۲۰۱۴ چند کتاب به فارسی نیز ترجمه منتشر شده است؛ "محله گم‌شده"، "خیابان بوتیک‌های تاریک"، "در کافه‌ی جوانی گم‌شده"، "آه ای سرزمین محبوب من" و "افق" از این جمله‌اند.
وصیت مخترع دینامیت
جایزه ادبی نوبل از ابتدای قرن بیستم تاکنون به چند سال وقفه در دوران جنگ به ۱۰۶ نویسنده و شاعر اهدا شده است.
پس از نویسندگان انگلیسی‌زبان، فرانسویان با ۱۴ نوبل ادبی بیشترین سهم از این جایزه را داشته‌اند.
به گزارش خبرگزاری آلمان، در حالی که بیشترین نوبل‌های ادبی به نویسندگان کشورهای آمریکا، بریتانیا، فرانسه، آلمان و سوئد اهدا شده، نویسندگان آسیا، آفریقا و آمریکای لاتین در میان برندگان انگشت‌شمارند.
جوان‌ترین دریافت کننده نوبل ادبی تاکنون رودیارد کیپلینگ، نویسنده بریتانیایی "کتاب جنگل" بوده که این جایزه در ۴۲ سالگی به او اهداء شد.
مسن‌ترین برنده نوبل ادبی نیز دوریس لسینگ بود که جایزه سال ۲۰۰۷ در سن ۸۸ سالگی نصیب او شد.
این جایزه بر مبنای وصیت‌نامه آلفرد نوبل، مخترع دینامیت، هر سال در پنج رشته اهدا می‌شود.
او در وصیت‌نامه‌اش خواسته که در رشته ادبیات جایزه به نویسنده‌ای تعلق گیرد که برجسته‌ترین اثر با رویکردهای آرمان‌گرایانه را در آن سال خلق کرده باشد.
کمیته سلطنتی نوبل سوئد در بسیاری از سال‌ها این خواسته را دقیقا برآورده نکرده و نویسندگان را به خاطر مجموعه‌ی آثارشان در سال‌های مختلف برگزیده است.