فعالیت دوباره خانه احزاب؛ "اهرمی برای حمایت از آزادی احزاب"
۱۳۹۴ اردیبهشت ۳۱, پنجشنبه
در "خانه احزاب" در دولت پیشین بسته شد. باز شدن این خانه از وعده‌های حسن روحانی بود که پس از دو سال عملی میشود. نشست مجمع عمومی خانه احزاب روز پنجشنبه ۳۱ اردیبهشت با حضور ۶۰۰ نفر از اعضا و نمایندگان گرایش‌های سیاسی گوناگون، در وزارت کشور برگزار شد.
علی‌اکبر مرتضوی کیاسری، رئیس هیئت اجرایی مجمع عمومی خانه احزاب، در گفت‌وگو با بخش فارسی دویچه‌وله از اهمیت بازگشایی مجدد این نهاد سیاسی و اهداف آن می‌گوید.
دویچه وله: آقای مرتضوی کیاسری، در جلسه امروز بازگشایی خانه احزاب چه گذشت؟
علی اکبر مرتضوی کیاسری: به نظرم این جلسه یک آغاز خوب و موفقیتی برای تعقیب اهداف فرهنگ تحزب و حزبگرایی بود. آنچه گذشت تحقق یک نشست بعد از چند سال تلاش بود. امکان یک گفتمان و ایجاد فرصت دیدار و تعامل افکار و گفتگوی افراد و طرح نظرات در حوزههای مختلف بود.
امروز انتخاباتی برای تعیین ترکیب هیات رئیسه مجمع عمومی فوقالعاده بود که جزو وظایفاش تغییرات و یا اصلاحات اساسنامهای است. رئیس مجمع به دلیل اینکه احزاب اصلاحطلب بیشترند، از این اصلاح‌طلبان، و رای دوم (معاون) از احزاب اصولگرا انتخاب شد و بعد از آن‌ها هم احزاب مستقل که ضعیفترند قرار داشتند. یعنی در حقیقت این یک ترکیب رقیبانه بود. اصلاح‌طلبان چون احزابشان بیشتر بوده، ۷۰ـ ۶۰ رای دادند و اصولگرایان ۳۲ـ ۳۱ رای دادند. آن‌هایی که غیر از این دو گرایش فعالیت میکنند یا تلفیقی از این دو گرایش هستند، (مستقل) با تفاوت یکی دو رای با اصولگرایان قرار داشتند.
در حال حاضر بیش از ۲۰۰ حزب و گروه درایران ثبت شده ولی در سیاست‌گذاری و تصمیم‌گیری‌ها نقشی ندارند؛ بازگشایی خانه احزاب چه تاثیری خواهد داشت و کلا فعالیت حزبی در ساختار سیاسی ایران چقدر میتواند نقش بازی کند؟
به نظر من این احزاب اهدافشان در عرصههای مدیریتی و اجرایی کشور و در قانونگذاری کشور تبلور پیدا میکند. البته میدانم آن طور نیست که در کشورهای غربی هست. چون انتخابات ما الان انتخابات حزبی نیست. ولی احزاب در ایران به این سمت و دنبال این خاستگاهها میروند و همین هدف را تعقیب میکنند. مثلا در قانون احزابی که توسط دولت برای مجلس پیشنهاد شد، که کمیته مشترکی بین احزاب و خود وزارت کشور بود، و من هم عضویت آن کمیته را بهعهده داشتم، بحث انتخابات حزبی و میزان تاثیرگذاری احزاب در انتخابات را دنبال میکرد. حالا این که مورد قبول قرار گرفت، تصویب شد یا نشد، یک بحث جداییست.
خانه احزاب کار سیاسی نخواهد کرد. در ایران خانه احزاب کار صنفی میکند. به این معنا که از فرهنگ تحزب و حزبگرایی، از حقوق احزاب، از فضای آزاد برای فعالیت احزاب دفاع میکند. یعنی خانه احزاب یک پل تعامل، پل ارتباط بین دولت و احزاب است.
بنابراین نقش خانه احزاب این است که از خود احزاب دفاع میکند، از حقوق احزاب دفاع میکند به شکل یک تشکل صنفی. حالا احزاب چه مقدار از این ظرفیت استفاده میکنند، دستاندرکاران، مدیران اجرایی و سایر قوا، چه مقدار از این ظرفیت را اجازه می‌دهند که احزاب استفاده بکنند، این بحث دیگریست. ولی این ظرفیت وجود دارد و ما دنبال بهرهبرداری هرچه بیشتر از این ظرفیت در دفاع از حقوق مردم و حتی حقوق نظام هستیم. (چرا بگوییم فقط مردم؟) حقوق مردم و حاکمیت هردو باید حفظ شود، البته به شکل منطقی با رویکرد حفظ حق خودمان برای نقد قدرت و همچنین پیشرفت در جهت کسب قدرت در دفاع از حقوق نظام و مردم.
همان‌طور که اشاره کردید در ایران هنوز فراکسیون حزبی در مجلس نداریم، دولت برخلاف کشورهای غربی براساس توازن قوای حزبی تشکیل نمیشود. با این همه به نظر شما این امکان به وجود آمده که در این مسیر گام برداشته شود؟ یعنی آیا امیدوار هستید زمانی با چنین کارکردی روبرو باشید؟
شاید تا رسیدن به نقطه مطلوب فاصلهی طولانی داریم، ولی حرکت به آن سو از مدتها پیش آغاز شده و احزاب هم در ارادهشان این نکته نهفته است. در اساسنامههاشان هم این نکات دیده میشود. من امیدوارم که با حمایت خود احزاب از این فکر و با روشنگری و با آشنا کردن جامعه به این نکته که اگر مسئولی، رئیس جمهوری، مجلسی یا فردی کاندیدا بشود، فردا که دیگر ناموفق بود، کسی جز خودش مسئول پاسخگویی به ناکارآمد بودن برنامههایش نیست. ولی اگر ما بتوانیم این نگاه را به شکل حزبی دنبال کنیم و نهایتا انتخابات با این نگاه دنبال شود، هم جایزه و تشویقاش به حزب برمیگردد و از آن مهمتر اینکه کاستیهایش را حزب باید به مردم پاسخ بدهد. ولی فرد به سادگی حذف میشود، به سادگی خداحافظی میکند، به سادگی ناکارآمد بودنش فراموش میشود. آنقدر فراموش میشود که بعداز مدتی دوباره در سایه فراموشی ادعا میکند که من میتوانم ناجی مردم باشم. بنابراین این بحث پارلمان حزبی، انتخابات حزبی در صحنه ایران از نظر من بهعنوان یک فعال سیاسی کارآمدتر از انتخابات غیرحزبی میتواند باشد.
به نظر شما اراده برای حرکت در جهتی که شما میگویید تا چه اندازه قوی است؟
ما امروز نمایندگان قریب ۱۴۰ حزب و تشکل از ۱۷۰ عضو خانه احزاب را در جلسه داشتیم. این آمار خیلی قابل‌اعتنا است. خیلی آمار بالاییست. اراده حزبها همه جدیست. من شخصا بهعنوان رئیس جلسه از وزیر کشور خواستار یک مکان مناسب برای فعالیت، حمایتهای یارانهای، حمایت از آزادی بیان، حمایت از آزادی دارا بودن نشریه، روزنامه، مجله، هفتهنامه و فصلنامه و این دست مسائل بودم. ما این را رسما از آقای وزیر تقاضا کردیم و ایشان هم بعد از شاید نیمساعت که فضا را ترک کردند، توسط معاون سیاسی خود پیام دادند که دوباره یک مکان مناسبی برای فعالیت خانه احزاب در اختیار احزاب قرار خواهد گرفت. و این نشان می‌دهد که ظرفیت برای همیاری و همدلی و همزبانی وجود دارد، انشاالله.