ایران و همسایه‌های افغانستان در استراتژی اوباما
۱۳۸۸ آذر ۱۱, چهارشنبه
تجربه‌ی ارتش سرخ در افغانستان
عالم کوهکن، روزنامه‌نگار مقیم کابل، درباره‌ی استراتژی جدید اوباما معتقد است که اعزام سربازان آمریکایی در شرایط کنونی افغانستان ضرورت دارد و حتی این امر بایستی پیش از این انجام می‌گرفت. وی در گفتگو با دویچه وله به تجربه‌ی شکست خورده‌ی ارتش سرخ اشاره می‌کند: «ما تجربه‌ی واقعی شوروی‌ها در افغانستان را داریم. یکی از ژنرال‌های ارشد ارتش سرخ گفته بود که شوروی دو بار در افغانستان اشتباه کرد. اشتباه نخست این بود که به این کشور نیرو فرستاد و اشتباه دوم این بود که نیرو کم فرستاد واگر در افغانستان می‌خواست پیروز شود نمی‌بایست اشتباه دوم را مرتکب می‌شد.» این کارشناس مقیم کابل در ادامه می‌افزاید، این مسئله در مورد وضعیت فعلی نیروهای آمریکا و ناتو در افغانستان نیز صدق می‌کند.
شرط پیروزی سربازان آمریکایی
آیا با اعزام سربازان بیشتربه افغانستان، می‌توان صلح و امنیت را در این کشور برقرار کرد و استراتژی نوین اوباما در افغانستان نتیجه خواهد داد؟
به این پرسش دویچه وله احمد ضیا رفعت، استاد دانشگاه کابل، چنین پاسخ می‌دهد: «اعزام سربازان بیشتر زمانی می‌تواند نتیجه‌ی خوبی ببار آورد که چند مسئله پیش بیاید. نخست اینکه آیا آمریکا و حامیان غربی فشار سیاسی لازم را به پاکستان خواهند آورد تا این کشورهمکاری صادقانه‌ای با جامعه‌‌ی جهانی در مبارزه با تروریسم داشته باشد. دوم اینکه آیا آمریکا می‌تواند به دلیل حضور فزاینده‌ی سربازانش نگرانی‌های منطقه‌ای را برطرف کند؟ و بالاخره آیا آمریکا قادر خواهد بود، آنگونه که وعده می‌دهد، ظرفیت نظامی افغانستان را تا آن حد بالا ببرد که اینها درعملیات مشترک با نظامیان خارجی موثر عمل کنند؟»
به‌نظر احمد ضیا رفعت همه‌ی این مسائل در کنارهم، و از جمله بازسازی افغانستان و بهبود وضع اقتصادی مردم، می‌تواند زمینه‌های پیروزی استراتژی جدید اوباما را فراهم سازد.
چرا اوباما از آسیای مرکزی نام نبرد؟
در استراتژی جدید اوباما به نقش و جایگاه کشورهای همسایه افغانستان، ازجمله به کشورهای آسیای مرکزی، اشاره‌ای نشده است. به نظر عالم کوهکن، روزنامه نگار مقیم کابل، دلیل آن می‌تواند عدم مداخله این کشورها در امور داخلی افغانستان باشد. وی می‌گوید: «در طول ۸ سال کشورهای آسیای مرکزی مداخله‌ای در امور افغانستان نکردند. بیشتر این مداخلات از جانب پاکستان و ایران به عمل آمده است. البته چون وضعیت تدارکاتی نیروهای ناتو در گذرگاه خیبر به خطر افتاده، کشورهای آسیای مرکزی اهمیت خاصی پیدا می‌کنند.» عالم کوهکن در ادامه می‌افزاید، کشورهای آسیای مرکزی از استراتژی اوباما استقبال خوبی کرده‌اند.
ایران در استراتژی اوباما برای افغانستان
در استراتژی جدید اوباما به نقش ایران در برقراری ثبات، امنیت و صلح در افغانستان نیز اشاره‌ای نشده است. به‌نظرعالم کوهکن عدم اشاره به نقش ایران به دلیل افزایش تنش میان ایران و آمریکا بویژه در روزهای اخیر بوده است.
ولی احمد ضیا رفعت، استاد دانشگاه کابل، معتقد است که آمریکا به نوعی اطمینان خاطر به ایران داده است. وی در این رابطه می‌افزاید: «مسائل هسته‌ای ایران اکنون وارد مرحله جدیدی شده، بنابراین آمریکا آماده نیست که اطمینان‌هایی به ایران بدهد، زیرا این امر به عنوان نرمش تلقی خواهد شد. ولی اطمینان‌هایی برای تهران از طریق کابل در مورد افزایش نیروهای آمریکایی و استراتژی جدید اوباما برای تهران داده خواهد شد و تهران اطمینان‌های کابل را بطورغیرمستقیم اطمینان‌های واشنگتن تلقی خواهد کرد.»
موفقیت استراتژی اوباما در گرو پیروزی هلمند
نزدیک به ۹ هزار سرباز تازه نفس آمریکایی در هلمند، مرکز اصلی مخالفان نظامی دولت افغانستان، جابجا خواهند شد. به‌نظر احمد ضیا رفعت اگر نیروهای خارجی بتوانند در هلمند به پیروزیهایی دست پیدا کنند، مردم افغانستان عملیات نظامی نیروهای خارجی و آمریکا و همچنین تاثیر استراتژی جدید آمریکا بر افغانستان را مثبت ارزیابی خواهند کرد. مردم افغانستان به‌نظر این کارشناس، امیدوار و توام با احتیاطی خوشبینانه هستند.
ولی گفته می‌شود، رویارویی سربازان آمریکایی با مخالفان نظامی دولت افغانستان در هلمند و در مناطق زیر نفوذ طالبان، تدارکات محموله‌های نظامی وغیرنظامی آمریکا و ناتو را که از طریق گذرگاه خیبر در پاکستان انجام می‌گیرد، بیشتر به مخاطره خواهد انداخت.
ضرورت همکاری همسایه‌های افغانستان
با وخامت وضعیت مرزهای پاکستان وافغانستان، دولت آمریکا و ناتو تلاش می‌کنند از خاک کشورهای آسیای مرکزی برای ترانزیت کالا و محموله‌های نظامی خود استفاده کنند. ژنرال دیوید پترائوس، فرمانده نیروهای مرکزی آمریکا نیز پیش از اعلام استراتژی اوباما به کشورهای ترکمنستان، قرقیزستان و تاجیکستان سفر کرده بود. در حال حاضر نیروهای ناتو درازبکستان، قرقیزستان و تاجیکستان مستقرهستند.
کارشناسان امور افغانستان یکی از شروط اصلی پیروزی استراتژی اوباما برای افغانستان را در ضرورت همکاری کشورهای همسایه برای تامین امنیت وصلح در افغانستان می‌دانند.
نویسنده: طاهر شیرمحمدی
تحریریه: کیواندخت قهاری