اوباما در اسرائیل: سفری با حساسیت‌های بسیار
۱۳۸۷ مرداد ۱, سه‌شنبه
باراک اوباما روز چهارشنبه، ۲۳ ژوئیه، در تازه‌ترین مرحله از سفر خارجی خود وارد اسرائیل خواهد شد. این سفر که دو روز به درازا خواهد کشید، ظاهراَ با استقبال مقامات و مردم این کشور روبرو نخواهد شد. البته اندکی پس از سخنرانی ماه گذشته‌ی اوباما در برابر کمیته‌ی روابط عمومی آمریکا و اسرائیل که بزرگترین لابی اسرائیل در آمریکا به شمار می‌رود، وضع متفاوت بود. اوباما در آن سخنرانی اورشلیم یا بیت‌المقدس را پایتخت جاودانی اسرائیل توصیف کرد و آن را غیرقابل تجزیه ( میان فلسطینی‌ها و اسرائیل) دانست. این اظهارات خشنودی بسیاری در میان مردم اسرائیل و هوادارن این کشور در آمریکا برانگیخت. در عوض، اعراب از آن ناخشنود شدند. اوباما اندکی بعد موضع خود را تعدیل کرد و گفت که سرنوشت بیت‌المقدس نیز مثل سایر مسائل باید در جریان مذاکره میان اسرائیلی‌ها و فلسطینی‌ها روشن شود.
پرواز، نقطه اوج سفر
دست‌کم از زمان این تعدیل مواضع اوباما، نگاه‌ها در اسرائیل دوباره بیشتر به سوی رقیب وی، یعنی جان مک‌کین چرخیده است. به نظر نمی‌آید که سفر کنونی اوباما به اسرائیل هم تغییری در این وضعیت ایجاد کند. البته برای اوباما بیش از مواضع مردم اسرائیل، دیدگاه هواداران اسرائیل در آمریکا و رأی آنها در انتخابات ریاست جمهوری حائز اهمیت است. از همین رو وی با یک تیم صد نفری از خبرنگاران به بیت‌المقدس می‌رود تا تمامی اظهارات و دیدارهای وی در اسرائیل را برای مردم آمریکا و از جمله برای هواداران اسرائیل، پوشش خبری قرار دهند. نقطه‌ی برجسته در جریان سفر اوباما، پرواز مشترک او و خانم زیپی لوینی، وزیر خارجه‌ی اسرائیل، با هلی‌کوپتر بر فراز مناطق مورد مناقشه با فلسطینی‌ها و نیز بر فراز شهرک سدروت خواهد بود. این شهرک در ماه‌های گذشته آماج حملات موشکی فلسطینی‌ها از درون نوار غزه بوده است.
احتیاط در دیدار با فلسطینی‌ها
اوباما البته برنامه‌‌ای برای دیدار از نوار غزه و وضعیت فاجعه‌باری که به دلیل تحریم‌های اسرائیل به این منطقه تحمیل شده است، ندارد. در غزه، سازمان تندرو حماس حاکمیت را به دست دارد و دیدار اوباما از آنجا تنها می‌تواند به رویگردانی رأی‌دهندگان آمریکایی از وی منجر شود.
فلسطینی‌ها در مجموع از انتخاب اوباما حمایت می‌کنند، اما در رابطه با حل مناقشه‌اشان با اسرائیل انتظار معجزه‌ای از وی ندارند. سامی عبدل شافی، از چهره‌های سیاسی و اقتصادی فلسطین در این زمینه به خبرنگار تاگس شاو گفته است: « با توجه به این که دولت اسرائیل پس از توافق آناپولیس نیز، حاضر نشد برای رضایت خاطر بوش و جمهوریخواهان هم که شده، به مفاد آن پایبند بماند، دیگر از دست اوباما چه برمی‌آید.»
با این همه، اوباما با محمود عباس، رئیس تشکیلات خودمختار فلسطین و فیاض، نخست‌وزیر این تشکیلات ملاقات خواهد کرد، اما در این دیدار هم، به گفته‌ی رونی بارت، از صاحب‌نظران امور سیاسی در اسرائیل، اوباما جانب احتیاط را از دست نخواهد داد و سخنی نخواهد گفت که حساسیت اسرائیلی‌ها را برانگیزد. او در همین راستا تمام تلاش خود را خواهد کرد که از کوچکترین اشتباهی که به نارضایتی نیروهای هوادار اسرائیل در آمریکا بیانجامد خودداری کند. بر عکس، سخنان او باید در میان این نیروها اعتماد برانگیزد و آنها را متقاعد کند که در انتخابات پیش رو رأی خود را به وی بدهند.
ایران، موضوع مناقشه‌برانگیز
البته مناقشه اسرائیل و فلسطینی‌ها تنها موضوع حساس در تعیین نگاه و رویکرد اسرائیلی‌ها به نامزدان انتخاب ریاست جمهوری آمریکا نیست. دست‌کم در مورد اوباما، موضع وی در مورد گفتگوی بی‌قید و شرط با ایران نیز همچنان باعث ناخشنودی اسرائیلی‌ها است. آنان نگران آنند که با کم‌شدن فشار بر جمهوری اسلامی ایران، این حکومت تلاش خود برای دستیابی به سلاح هسته‌ای را تشدید کند. به همین دلیل، موضع نامزد حزب جمهوریخواه بیشتر با اقبال و رضایت اسرائیلی‌ها مواجه است. مک کین از ادامه و تشدید فشارها بر ایران حمایت می‌کند و رویکرد اوباما در مذاکرات بی‌قید و شرط با این کشور را نشانه‌ی بی‌تجربگی او در سیاست خارجی می‌داند.
عصر پنجشنبه، ۲۴ ژوئیه، زمانی که اوباما سفر کنونی خود به اسرائیل را به پایان برد، بهتر می‌توان گفت که این سفر و نیز دیدارهای اخیر او از عراق و افغانستان تا چه حد جایگاه او را نزد رأی‌دهندگان آمریکایی تقویت کرده‌اند. هر چند که در۴ ماه آتی، یعنی تا انتخابات ریاست جمهوری در ماه نوامبر نیز، موقعیت وی و رقیبش بسته به مواضع و رویکردهای آنان، همچنان با کش و قوس‌های گاه غیرقابل انتظار همراه خواهد بود.