ارزیابی‌هایی از نتایج کنفرانس زیست‌محیطی سازمان ملل
۱۳۸۷ خرداد ۹, پنجشنبه
روز جمعه، سی‌ام ماه مه، کنفرانس زیست‌محیطی سازمان ملل متحد در شهر بن به پایان می‌رسد. آخرین‌گزارش‌ها امیدوار کننده است و از برخی گشایش‌ها در مسایل حساسی مانند موضوع «موازنه‌ی منافع در استفاده از منابع بیولوژیک و ژنتیکی» خبر می‌دهد. وزیر محیط زیست آلمان، زیگمار گابریل، نسبت به نتایجی که تاکنون در این زمینه به دست آمده، ابراز خرسندی کرده است. .
سال‌ها است که محققان کشورهای مختلف به مأموریت از سوی شرکت‌های بزرگ، راهی مناطقی می‌شوند که از نظر تنوع گونه‌های زیستی غنی‌اند. حاصل این مأموریت دانشی است که از استفاده از منابع غنی طبیعی، مانند گیاهان دارویی این سرزمین‌ها به دست آمده است. این دانش محققان را قادر می‌سازد که کالای جدیدی را در عرصه‌های دارویی، آرایشی و غیره وارد بازار کنند.
در حالیکه محققان نامبرده با دست پر به کشورهایشان بازمی‌گردند، صاحبان اصلی این منابع، یعنی مردم آن منطقه و سازمان‌های بومی، دست خالی باقی مانده و در دو عرصه می‌بازند. یکی اینکه کسی آنها را در بازاری که حاصل استفاده از دانش بومی آنان است، سهیم نمی‌کند و دیگر آنکه در اغلب موارد، شرکت‌های مورد نظر، با اندکی تغییرات ژنتیکی، دارو یا کالای مورد نظر را که از گیاه خاصی به دست آمده، به نام خود ثبت می‌کنند. در حالیکه مردم بومی خود آن منطقه، دیگر مجاز به استفاده از آن گیاه نیستند، مگر اینکه عوارض آن را بپردازند.
سازمان‌های عمرانی، سال‌ها است که این امر را «غارت زیستی» یا بیولوژیکی نام نهاده‌اند. آنها بر همین اساس اصلی را عنوان کردهاند به نام Access and Benefit که به موجب آن باید در منافع استفاده از منابع بیولوژیک و ژنتیکی موازنه به وجود آورد و دارندگان اصلی این منابع در منافع، به نحوی عادلانه سهیم گردند.
این موضوع یکی از مباحثی بود که در کنفرانس زیست‌محیطی بن مطرح شد. وزیر محیط زیست آلمان، زیگمار گابریل، اعلام کرده که گفتگوهایی که در روز چهارشنبه در این خصوص انجام گرفته، بسیار امیدوارکننده بوده است.
شرکت‌کنندگان توانستند بر سر یک طرح در این زمینه به توافق دست یابند. این طرح، خطوط راهبردی را تا کنفرانس بعدی حفاظت از تنوع زیستی که قرار است در سال ۲۰۱۰ در ژاپن برگزار شود، تعیین خواهد کرد.
از مفاد این طرح می‌توان به این موضوع اشاره کرد که شرکت‌های خارجی بدون اطلاع و موافقت مردم مناطق مورد نظر مجاز به استفاده از منابع طبیعی موجود در آن نیستند. همچنین مطرح شده که گواهینامه‌‌هایی صادر شود که در آن مبدأ منابع ژنتیکی درج و ثبت شده باشد.
سازمان‌های غیر دولتی از جمله سازمان «خدمات توسعه‌ی پروتستان‌ها»ی آلمان، این طرح را ناکامل ارزیابی کردهاند. به گفته‌‌ی آنان در بسیاری از موارد مندرج در این طرح باید رفع ابهام شود. به طور مثال صدور گواهینامه‌برای تعیین کشور مبدأ، روشن نمی‌کند که شرکت‌های ذینفع، چگونه به منابع مورد نظر دسترسی پیدا کردهاند و آیا این دسترسی قانونی بوده است یا نه.
زیگمار گابریل در پاسخ به این انتقادها می‌گوید: «تشکل‌های زیست‌محیطی باید از خود بپرسند، آیا می‌خواهند، همه چیز را خراب کنند یا اینکه نگاه کنند، ببینند ما ۱۶ سال پیش کجا بودیم و اینک کجاییم. در ۱۶ سال پیش به هیچ کس این مأموریت داده نشد که برای امضای قراردادی در این جهت اقدام کند. ما نه متن مشخص و نه برنامه‌ی زمان‌بندی‌شده‌ای در اختیار داشتیم، در حالیکه اینک آن را در اختیار داریم. ما به آینده اطمینان داریم، به اینکه تا سال ۲۰۱۰ به هدف خود خواهیم رسید.»