"آثار منحط" یک نقاش آلمانی در فرانکفورت
۱۳۹۲ اسفند ۲, جمعه
زندگی لئو مایه به عنوان هنرمندی که قربانی رژیم نازیسم هیتلری شده، فراز ونشیب‌های بسیاری داشته است. این نقاش پرکار که نام اصلی‌اش لئوپلد مایر است، ۱۲ سال تمام پس از روی کار آمدن نازی‌ها در سال ۱۹۳۳ از چنگ آن‌ها گریخت و سال‌ها در تبعید به شغل‌های عکاسی، کپی‌برداری از آثار دیگران و حتی چوپانی تن در داد و سرانجام دستگیر و در یک اردوگاه کار اجباری در فرانسه زندانی شد. او یک بار، هنگام انتقال به یکی از این اردوگاه‌های مرگ، خود را از قطار به بیرون پرتاب کرد و جان سالم بدر برد.
لئو مایه، خود در سال ۱۹۴۳، در تبعید این "فرار در آخرین لحظه" را در دفتر یادهای روزانه‌ی خود چنین شرح می‌دهد: «به زحمت خودم را به سوی شکاف باز در واگن قطار کشیدم، همه‌ی نیرویم را جمع کردم و با یک پرش بلند تو سراشیبی زمین شیرجه زدم. بعد تو خاک و خُل غلطیدم و سرم به ریل‌های قطار اصابت کرد. منتظر بودم که واگن‌های بعدی قطار از روی بدنم بگذرند و له و لورده‌ام کنند.»
آغاز و تکامل زبان تصویری مستقل
لئوپلد مایر، که در سال ۱۹۴۴ در سویس تغییر نام داد، در سال ۱۹۰۲ در فرانکفورت در خانواده‌ای یهودی‌مذهب به دنیا آمد. پس از تحصیلات ابتدایی و گذراندن یک دوره‌ی علوم ریاضیات، به عنوان کارمند در بانکی استخدام شد. ولی پس از چندی به علاقه و استعداد هنری خود پی برد و در سال ۱۹۲۵ در مدرسه‌ی هنرهای تجسمی و گرافیک فرانکفورت ثبت نام کرد. ماکس بک‌من، یکی از هنرمندان صاحب سبک آلمانی که در این مدرسه تدریس می‌کرد، لئو را "شاگردی مستعد که آینده‌ای درخشان در پیش دارد"، می‌دانست.
برخی از آثار لئو مایه که به مکتب اکسپرسیونیست‌ها تعلق دارد، با الهام و تاثیر از شیوه‌ی پرداخت تجسمی بک‌من، آفریده شده‌اند. او، ولی توانست پس از چندی زبان تصویری مستقل خود را تکامل بخشد. تا جایی که در سال ۱۹۳۱ جایزه‌ی "گوته‌ی شهر فرانکفورت" را برای تابلوی رنگ و روغنی با عنوان "خیابان کنار رود ماین" از آن خود کرد.
سنگینی سایه‌ی نازی‌ها
فرار، خانه‌به‌دوشی و دشواری‌های لئو مایه از هنگامی که حزب ناسیونال سوسیالیست آلمان در سال ۱۹۳۳ قدرت را به دست گرفت، آغاز شد: اداره‌ی فرهنگ هیتلری در این سال، بیش از ۵۰ تابلو و ۱۰۰ کار گرافیکی لئو مایه را ضبط و به عنوان "هنر منحط" نابود کرد.
در آخرین دقایق تعقیب و گریز، مایه توانست از چنگ ماموران هیتلری بگریزد. مادر وی ولی در فرانکفورت ماند، به دست نازی‌ها افتاد، به اردوگاهی در ریگا منتقل شد و سرانجام همان‌جا به قتل رسید. مایه، در جریان فرارهای ماجراجویانه‌ی خود، پیش از آن که سرانجام در پاریس مستقر شود، تقریبا نیمی از کشورهای اروپایی را زیر پا گذاشت.
زندگی در تبعید
مایه در تبعید پاریس، پس از تلاش‌های بسیار سرانجام توانست آتلیه‌ای کوچک دست و پا کند و به عنوان عکاس از راه عکاسی از بچه‌ها، طبیعت و حیوانات به زندگی ادامه دهد. او هنگام فراغت، گاهی هم نقاشی می‌کرد یا به طراحی می‌پرداخت: "گربه‌ی ساواژ"، یکی از این کارهای او، یادگار این دوران است.
با آغاز جنگ جهانی دوم در سال ۱۹۳۹، آلمانی‌های ساکن پاریس هم به عنوان "دشمن رهبر" دسته‌بندی شدند و تحت تعقیب قرار گرفتند. لئو مایه نیز مانند بسیاری از آلمانی‌های پناهنده در پاریس از این‌رو دستگیر و به یک اردوگاه کار اجباری منتقل شد، ولی توانست در راه از قطار مرگ به بیرون بجهد و جان خود را نجات دهد. نازی‌ها، بیش از ۲۰۰ تابلو و طراحی را در آپارتمان پاریسی او یافتند و نابود کردند.
این نقاش فراری، پس از آن جهش آزادی‌بخش، به Cevennen گریخت و از راه چوپانی به امرار معاش پرداخت. در این دوران مایه، چشم‌اندازهای زیبا و طبیعت چشم‌نواز منطقه را با قهوه، شراب و خون روی کاغذ طرح می‌زد. او برخی از این طرح ها را پس از پایان جنگ گردآوری کرد و در سال ۱۹۷۱ در مجموعه‌ای به چاپ رساند. از سرنوشت ۳۰ اثر از این طرح‌ها، هنوز نشانه‌ای در دست نیست.
در اردوگاه مرگ
مایه، با این حال در سال ۱۹۴۲ به چنگ گشتاپو افتاد و به اردوگاه کار اجباری Les Milles در فرانسه منتقل شد. این نقاش خستگی‌ناپذیر در این اردوگاه نیز با وجود فشار زیاد و تحمل گرسنگی، دست از طراحی و نقاشی برنداشت و آثار بسیاری از فضای حزن‌آلود اردوگاه، زندانیان بیمار، مغموم و تکیده و نیز رفتارهای غیرانسانی ماموران گشتاپو با زندانیان بر جا گذاشت. "پیش از انتقال" یکی از این کارهاست که در حال حاضر در "موزه‌ی یهودی شهر فرانکفورت" به نمایش گذاشته شده است.
یکی دیگر از آثاری که در این موزه به نمایش درآمده، تابلوی رنگ و روغن "چهره‌ی نقاش" است که این هنرمند سرسخت را با نگاهی مصمم و متفکر نشان می‌دهد. این نمایشگاه تا ۲۵ ماه مه در فرانکفورت برپاست.
لئو مایه، سرانجام در سال ۱۹۴۴ به سویس گریخت و تا پایان عمر (۸ ماه مارس ۱۹۹۰) در همین کشور ساکن بود. او پس از جنگ کوشید به عنوان یکی از قربانیان دوران نازی از آلمان و فرانسه خسارت بگیرد و زندگی جدید خود را در سویس سامان دهد.