Τα διλήμματα του Ματέο Ρέντσι

Τα σχέδια του ιταλού πρωθυπουργού για την ανάκαμψη της ιταλικής οικονομίας και την έξοδο της χώρας του από την κρίση ήταν εξαρχής φιλόδοξα. Ιταλοί αναλυτές υποστήριζαν ότι ο Ρέντσι είναι ο μόνος που θα μπορούσε να σπάσει τις πεπαλαιωμένες δομές της χώρας και να δώσει φτερά στην ανάπτυξη. Το εργασιακό είναι ίσως η μεγαλύτερη πρόκληση για τον χαρισματικό Σοσιαλδημοκράτη. Στο «πρόγραμμα των χιλίων ημερών» ο Ρέντσι υπόσχεται «ενιαίο νομοθετικό πλαίσιο» για τις προσλήψεις προκειμένου να ενθαρρύνει τους εργοδότες να προχωρήσουν σε επενδύσεις. Τώρα προετοιμάζει νομοσχέδιο για τη διευκόλυνση των απολύσεων με την κατάργηση της προηγούμενης νομοθεσίας που προέβλεπε την επαναπρόσληψη σε περίπτωση που μια απόλυση ήταν άδικη. Τα σχέδια του Ρέντσι συναντούν την αντίδραση των συνδικάτων αλλά και μέρους του κυβερνώντος Δημοκρατικού Κόμματος. Πολλοί υποστηρίζουν ότι ο ιταλός πρωθυπουργός δεν θα κατορθώσει να υλοποιήσει την μεταρρυθμιστική του ατζέντα. Μεταξύ αυτών και ο οικονομικός αναλυτής της Commerzbank, Μάρκο Βάγκνερ. «Υποσχέθηκε περισσότερα από όσα μπορεί να κάνει. Είπε ότι θέλει να καταργήσει και να συντρίψει το κατεστημένο», υπενθυμίζει ο γερμανός οικονομολόγος.

Αλλαγές αισθητικού χαρακτήρα;

Μια μεταρρύθμιση το μήνα θα εφήρμοζε ο σοσιαλδημοκράτης πρωθυπουργός. Μέχρι τώρα πάντως, τα μεγάλα μεταρρυθμιστικά σχέδια αποδεικνύονται αλλαγές αισθητικού χαρακτήρα ή «επικοινωνιακά τρικ», όπως η υπόθεση της μείωσης του φόρου επιχειρήσεων κατά 10%. Και όπως υπογραμμίζει ο Μάρκο Βάγκνερ: «Ακούγεται ως κάτι μεγάλο. Ωστόσο εάν εξετάσει κανείς προσεκτικά το νομοσχέδιο, θα δει ότι πρόκειται για μείωση κατά 10% του περιφερειακού φόρου που ανέρχεται στο 4%. Άρα στην πραγματικότητα πρόκειται για φορολογική ελάφρυνση της τάξεως του 0,4%».

Ακόμη και οι φορολογικές ελαφρύνσεις για τους χαμηλόμισθους, στην πραγματικότητα δεν έχουν ιδιαίτερο νόημα. «Σε τελική ανάλυση θα οδηγήσουν σε ακόμη μεγαλύτερη δημοσιονομική στενότητα», προσθέτει ο Βάγκνερ, παραπέμποντας στο γεγονός ότι μόλις πέρυσι η Ρώμη κατάφερε να προσαρμόσει το έλλειμμα της σε ποσοστό κάτω από το 3% του ΑΕΠ. Δεν ισχύει όμως το ίδιο για το δημόσιο χρέος που έχει αγγίξει το 133% του ΑΕΠ. Όπως επισημαίνει ο καθηγητής Χένινγκ Φέπελ, διευθυντής του Ινστιτούτου Μελετών της Παγκόσμιας Οικονομίας (HWWI), που εδρεύει στο Αμβούργο: «Για να μειωθεί τώρα το δημόσιο χρέος, θα πρέπει είτε να αυξηθούν οι φόροι είτε να μειωθούν οι δημόσιες δαπάνες».

«H Ρώμη να επενδύσει περισσότερο στην ανταγωνιστικότητα»

Ο άλλος τρόπος είναι μια γενναία αύξηση της οικονομικής ανάπτυξης. Αλλά, όπως όλα δείχνουν, η Ιταλία δεν θα καταφέρει να επιτύχει ούτε τους μινιμαλιστικούς στόχους που έχει θέσει. «Η ύφεση θεωρείται κάτι περισσότερο από βέβαιη. Και σε αυτήν την περίπτωση θα ήταν αντιπαραγωγική οποιαδήποτε αύξηση της φορολογίας ή μείωση των δημοσίων δαπανών», τονίζει ο γερμανός οικονομολόγος, χαρακτηρίζοντας «φαύλο κύκλο» την κατάσταση όπως έχει διαμορφωθεί. Ο Χένινγκ Φέπελ προτείνει στη Ρώμη «να επενδύσει περισσότερο στην βελτίωση της ανταγωνιστικότητας και στην παραγωγικότητα». Και στα δύο πεδία η Ιταλία έχει χάσει έδαφος τα προηγούμενα χρόνια, υπενθυμίζει. Τα αίτια για την αρνητική αυτή εξέλιξη εντοπίζονται στην αυτόματη τιμαριθμική αναπροσαρμογή των μισθών που προέβλεπε η ιταλική νομοθεσία και η οποία μολονότι έχει νομικά καταργηθεί από το 1993, εξακολουθεί να εφαρμόζεται στην πράξη.

Τέλος, οι γερμανοί αναλυτές χαρακτηρίζουν μεγάλα εμπόδια για την οικονομική ανάπτυξη την διογκωμένη γραφειοκρατία και την αστάθεια του ιταλικού πολιτικού συστήματος.

Zhang Danhong / Σταμάτης Ασημένιος