Μια Αυστριακή αναρχική στην Ελλάδα

«Οι εφημερίδες, στις οποίες είχα διαβάσει για την Ελλάδα, πολύ σύντομα μετά το ξέσπασμα της κρίσης καθιστούσαν τους ίδιους τους Έλληνες υπεύθυνους για την κρίση τους και τους χαρακτήριζαν απροκάλυπτα τεμπέληδες και διεφθαρμένους. Έγραφαν ότι οι Έλληνες θα έπρεπε πρώτα να βοηθήσουν οι ίδιοι τον εαυτό τους πριν ανοίξουν οι ομπρέλες προστασίας. Εμένα αυτό με κάνει έξω φρενών, επειδή έχω (την αδερφή μου) τη Σίντι στην Ελλάδα και ξέρω ότι εκεί ένας απλός άνθρωπος δεν μπορεί να βοηθήσει τον εαυτό του. Να βοηθάνε τον εαυτό τους, αυτό το μπορούν πάντα μόνο οι εγκληματίες. (Στο φεριμπότ που είχε πάθει την αβαρία) είχαν βοηθήσει μόνοι τον εαυτό τους και είχαν πουλήσει τα σωσίβια και είχαν καλέσει μετά τους ελεγκτές των μέτρων ασφαλείας να περάσουν καλά με κάποια πόρνη, που πάλι οι ίδιοι είχαν φέρει στην Ελλάδα εμπορευόμενοι υπάρξεις. Σε ένα τέτοιο κράτος ένας κανονικός άνθρωπος δεν μπορεί να βοηθήσει τον εαυτό του.» Όχι, δεν πρόκειται για τις σκέψεις κάποιου Έλληνα αγανακτισμένου πολίτη, αλλά για τους διαλογισμούς της Νέλια Φεν, της ηρωίδας στο τελευταίο μυθιστόρημα της Αυστριακής συγγραφέως Μαρλένε Στρεερούβιτς με τίτλο «Το ταξίδι μιας νεαρής αναρχικής στην Ελλάδα» που κυκλοφόρησε το φθινόπωρο.

Η κρίση και ο έρωτας

Η ερωτευμένη Νέλια ξεκινά από την Κρήτη, όπου ζει η αδελφή της, για να φθάσει στην Αθήνα και να συναντήσει τον αγαπημένο της Μάριο, φοιτητή κοινωνιολογίας και αναρχικό. Ραντεβού έχουν σε μια διαδήλωση υπέρ ιεροδούλων που έχουν κηρυχθεί συλλήβδην υπό διωγμό ως φορείς υποτίθεται του AIDS. Αλλά η Νέλια θα χάσει το πλοίο και μέσα στην αγωνία της να φθάσει έγκαιρα στην πρωτεύουσα θα περάσει μια μικρή σύγχρονη οδύσσεια στο Αιγαίο, με ιστιοπλοϊκά που ανήκουν σε διακινητές ναρκωτικών, με φεριμπότ που παθαίνουν βλάβες στο μηχανοστάσιο και επιστρέφουν στο λιμάνι, από όπου είχαν αποπλεύσει, με Γερμανούς παραθεριστές που ζουν σε αναπαλαιωμένα σπίτια και παρατηρούν τον κόσμο μέσα από τη τζαμαρία τους, με διαδηλώσεις τελικά στην Αθήνα, ξυλοδαρμούς, μια βραδιά στο αστυνομικό τμήμα. Η Νέλια θα βρει κάποια στιγμή τον Μάριο με θρυμματισμένο πόδι από κάποιο περιπολικό, αλλά το ζήτημα αυτού του μυθιστορήματος δεν είναι το αίσιο ή μη τέλος, είναι η οδύσσεια καθ’ αυτήν. Μια ερωτευμένη κοπέλα που αρνείται την υπόσταση του κράτους, που απορρίπτει τους ετεροπροσδιορισμούς, που δεν θέλει να την εντοπίζουν κυριολεκτικά και μεταφορικά, περιπλανιέται στην Ελλάδα της κρίσης και βλέπει τα συντρίμμια με μόνο όπλο της έναν έρωτα ασυμβίβαστο. Και κάθε τόσο μέσα στα ανθρώπινα αποκαΐδια μια χειρονομία, συχνά δευτερεύουσα αλλά σημαντική, φέρνει επιτακτικά στο προσκήνιο το απόφθεγμα του Μενάνδρου «ως χαρίεν άνθρωπος, όταν άνθρωπος η».

Ένα ευρωπαϊκό μυθιστόρημα

Η συγγραφέας Μερλένε Στρεερούβιτς, που ξεκίνησε ως θεατρική συγγραφέας για να εξελιχθεί σε πεζογράφο με πολιτικές και φεμινιστικές ευαισθησίες, ξέρει την Ελλάδα εδώ και πολλά χρόνια. Συχνά στο παρελθόν κατέφευγε στην Κρήτη για να γράψει. Η ελληνική εκδοχή της κρίσης που μετατρέπει τους ανθρώπους σε ανδράποδα ήταν γι αυτήν μια συγγραφική πρόκληση. Και το αποτέλεσμα είναι ένα μικρό το δέμας αλλά λαμπρό μυθιστόρημα, για το οποίο ο κριτικός της Süddeutsche Zeitung του Μονάχου σημειώνει: «Ένα πράγμα μας δείχνει αυτό το μεγάλο πολιτικό πεζογράφημα: ότι ακόμα και μέσα στον νεοφιλελεύθερο κατακερματισμό όλων των κοινών δεσμών μπορεί να διακρίνει κανείς τις ζωές των άλλων, η αλληλεγγύη είναι εφικτή. Ακόμα κι αν η Νέλια δεν θα προσυπέγραφε ποτέ τέτοιου είδους αντεπαναστατικές κατατάξεις, η ίδια και η εφευρέτις της έγραψαν ένα ευρωπαϊκό μυθιστόρημα μεστό από ελπίδα.»

Σπύρος Μοσκόβου