Η Ελλάδα της κρίσης στη λογοτεχνία

Η Ελλάδα της κρίσης, παραδοσιακά σαν μια χώρα στο έλεος ενός αμείλικτου φωτός, αλλά και επίκαιρα σαν διακεκαυμένη ζώνη δημοσιονομικών και κοινωνικών ανατροπών εισχωρεί βαθμιαία στην επικράτεια της λογοτεχνίας. Μας έκανε εντύπωση αυτές τις μέρες μια παρατήρηση του λογοτεχνικού κριτικού της Süddeutsche Zeitung του Μονάχου. Σημείωνε: «Η Ελλάδα της κρίσης φαίνεται πως ασκεί μια μαγική έλξη σε ταλαιπωρημένους άνδρες μέσης ηλικίας και μεσαίου συναισθηματικού βαρομετρικού. Ο Νταρίους Κοπ, ειδικός επί συστημάτων πληροφορικής και κεντρικός ήρωας στο μυθιστόρημα «Το τέρας» της Τερέζια Μόρα, που τιμήθηκε πέρυσι με το Βραβείο των Γερμανών εκδοτών, καταλήγει στην Αθήνα και μετά από πολλαπλά πλήγματα της μοίρας καταρρέει στη σκιά της Ακρόπολης – περιτριγυρισμένος από εξαγριωμένους Έλληνες διαδηλωτές. Τώρα ήρθε η σειρά του Γιάκομπ Βάλτερ, ενός άλλου υπαλληλίσκου, γι’ αυτό το ταξίδι.»

Μεγάλες προσδοκίες

Ποιος είναι ο Γιάκομπ Βάλτερ; Ένας εφοριακός από τη Βέρνη και κεντρικός ήρωας στο πρώτο και το δεύτερο μυθιστόρημα του Ελβετού συγγραφέα Λόρεντς Λανγκενέγκερ. Αυτό το δεύτερο που κυκλοφόρησε φέτος από τον εκλεκτό οίκο Jung & Jung φέρει τον τίτλο «Στους 30 βαθμούς υπό σκιά». Αν στο πρώτο βιβλίο ο Γιάκομπ τολμά μόνος του μια εκδρομή στο Τιτσίνο κάποιο Σαββατοκύριακο που η γυναίκα του Έντιτ λείπει, σ’ αυτό το δεύτερο αποτολμά τη μεγάλη έξοδο από την τακτοποιημένη του ζωή με ένα ταξίδι στην Ελλάδα. Η Έντιτ τον εγκαταλείπει μετά από δέκα χρόνια έγγαμου βίου και ο Γιάκομπ αναζητά μια νέα ζωή ή την βαθύτερη ύπαρξή του στην ηλιοκαμένη κατωφέρεια της Ευρώπης. Και εκεί θα ζήσει πράγματα φοβερά και τρομερά: θα γευθεί τον ήλιο, θα φάει σαρδέλες στα κάρβουνα, θα έχει ένα σύντομο ερωτικό αλισβερίσι με την ωραία ξενοδόχα Ναταλία, θα κοιμηθεί ένα βράδυ – άκουσον, άκουσον – στο ύπαιθρο και θα γνωρίσει έναν αδέσποτο σκύλο που θα τον συνοδεύει στην ελληνική περιπέτειά του με το λεωφορείο.

Στενές ψυχές

Στο τέλος θα καταλήξει σ’ ένα φάρο στο νότιο Ταίναρο κι εκεί θα καταλάβει ότι τον έχουν ζώσει κιόλας οι αμφιβολίες. Ο συμπαθητικός μας ήρωας, ο μετριότατος κύριος Γιάκομπ δεν ήταν καν για την μεγάλη έξοδο, δεν έζησε καμιά περιπέτεια, η περιορισμένη ψυχική του διάμετρος δεν του επέτρεψε να ζήσει το μεγάλο διάβημα παρά σαν χαριτωμένες διακοπές. Κι εκεί στο Ταίναρο θα νοσταλγήσει τον πραγματικό του κόσμο, την καθημερινή δουλειά στην εφορία, τα νενομισμένα και τα εσκαμμένα, με συμβολικό αποκορύφωμα της ευτυχίας τη γλυκιά ερώτηση της Έντιτ κάθε Κυριακή στο πρωινό: «Θέλεις ένα αυγό;» Και όμως το μυθιστόρημα του Λόρεντς Λανγκενέγκερ μας φαίνεται συναρπαστικό, όχι γιατί εκτυλίσσεται κάτω από τον ελληνικό ήλιο, αλλά επειδή καταδεικνύει αριστοτεχνικά τη στενότητα μιας τουλάχιστον γενιάς ανθρώπων στην Κεντρική Ευρώπη, ένα κακομοιρίας εγκώμιον.

Σπύρος Μοσκόβου