1. Μετάβαση στο περιεχόμενο
  2. Μετάβαση στο κύριο μενού
  3. Μετάβαση σε περισσότερους ιστοτόπους της DW

Η γερμανική κατοχή και η τέχνη

15 Δεκεμβρίου 2014

15 καλλιτέχνες από την Ελλάδα επισκέπτονται για μια εβδομάδα γερμανικά μουσεία, γκαλερί και συμμετέχουν σε καλλιτεχνικά εργαστήρια με θέμα τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο και τις συνέπειές του.

https://p.dw.com/p/1E47y
Εικόνα: Christos Kyriazidis

Πώς ένας κανονικός άνθρωπος, ένας οικογενειάρχης με μια συνηθισμένη ζωή μετατρέπεται μέσω του πολέμου σε δολοφόνο; Αυτή ήταν η κεντρική ιδέα της Ελισάβετ Χάσε, πάνω στην οποία στηρίχθηκε η επίσκεψη δεκαπέντε Ελλήνων καλλιτεχνών για μια εβδομάδα στην Κολωνία και το Βερολίνο. Η Ελισάβετ Χάσε, συντονίστρια του συγκεκριμένου πρότζεκτ, απευθύνθηκε καταρχάς σε πέντε πόλεις της Ελλάδας για την πραγματοποίηση καλλιτεχνικών εργαστηρίων με το δύσκολο θέμα της Κατοχής και του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Από τα εργαστήρια αυτά αναδείχθηκαν και οι καλλιτέχνες που επισκέφθηκαν τις δύο γερμανικές πόλεις.

Είχαν την ευκαιρία να έρθουν σε επαφή με Γερμανούς καλλιτέχνες και να συζητήσουν μαζί τους, να επισκεφθούν μουσεία όπως το EL DE HAUS στην Κολωνία - το οποίο μεταξύ 1935 και 1945 στέγαζε υπηρεσίες της Γκεστάπο-, το Εβραϊκό Μουσείο στο Βερολίνο και γκαλερί αλλά και να έχουν επαφές με αξιωματούχους του γερμανικού υπουργείου Εξωτερικών.

Τι αποκόμισαν από αυτή την εμπειρία; Τι έμαθαν; Τι τους εντυπωσίασε; Πώς θα αξιοποιήσουν καλλιτεχνικά αυτή την επίσκεψη; Αυτές ήταν κάποιες από τις ερωτήσεις που τους θέσαμε.

Η ζωγράφος Eλευθερία Σωτηροπούλου, 32 ετών, επισκέπτεται για δεύτερη φορά την Γερμανία. Ο πατέρας της είχε έρθει ως μετανάστης και η ίδια γνωρίζει γερμανικά. Δηλώνει ότι βρήκε «μια καταπληκτική φιλοξενία και ανθρώπους ανοιχτούς, πρόθυμους να τους δείξουν πράγματα για τον Εθνικοσοσιαλισμό».

Ποτέ πια Ολοκαύτωμα

Η δουλειά της Λίας Κουτελιέρη, κοινωνικής λειτουργού και ζωγράφου με καθηγητή τον Γιάννη Ψυχοπαίδη, δεν σχετίζεται άμεσα με το Ολοκαύτωμα ωστόσο η μητέρα της κατάγεται από το μαρτυρικό χωριό Γέργερη της Κρήτης, όπου οι Γερμανοί, παραμονή του Δεκαπενταύγουστου του 1944, έστειλαν στο απόσπασμα 26 κατοίκους του χωριού. Κατάφερε να γλιτώσει μόνο ένας γιατί τον προστάτεψαν οι σοροί των υπολοίπων. Η Λία Κουτελιέρη δηλώνει για τις ελληνογερμανικές σχέσεις σήμερα και τα καλλιτεχνικά εργαστήρια: «Σίγουρα σε διπλωματικό επίπεδο οι σχέσεις είναι τεταμένες, σε ανθρώπινο επίπεδο όμως πιστεύω ότι μπορούν να στηθούν γέφυρες. Για μένα σίγουρα η λύση δεν είναι να καλύπτουμε τις μνήμες».

Ξενάγηση στο Haus Der Wannsee Konferenz στο Βερολίνο
Ξενάγηση στο Haus Der Wannsee Konferenz στο ΒερολίνοΕικόνα: Christos Kyriazidis

Για τον σκηνοθέτη Αλέξανδρο Μιχαήλ μεγάλο ενδιαφέρον είχαν ορισμένα νούμερα που τους ανέφερε ο ξεναγός στο EL DE HAUS και κάποιοι παραλληλισμοί που έκανε ο καλλιτέχνης με την Ελλάδα του σήμερα. Για παράδειγμα στη Γερμανία της δεκαετίας του 30 η ανεργία στο 33%, το Εθνικοσοσιαλιστικό Κόμμα που πριν από την άνοδό του βρισκόταν αρχικά σε χαμηλά ποσοστά, όπως και η Χρυσή Αυγή, και το τεράστιο δημόσιο χρέος της χώρας. Καθήκον πάντως των καλλιτεχνών, πιστεύει ο Αλέξανδρος Μιχαήλ, είναι να συμβάλουν ώστε να μην υπάρξει πια κανένα Ολοκαύτωμα.

Γερμανοελληνικό Ταμείο του Μέλλοντος και Ινστιτούτο Goethe

Οικογενειακά βιώματα παρακίνησαν τον ιερέα και συγγραφέα Παύλο Καστανάρα -ο οποίος μένει στην Φλώρινα- να πάρει μέρος στο καλλιτεχνικό εργαστήρι. «Περίμενα ότι οι Γερμανοί σε αυτό το θέμα θα ήταν πολύ πίσω με την έννοια ότι είναι ένα γεγονός θλιβερό, το οποίο σκεπάζεται και καλύπτεται. Αντιθέτως εδώ βρήκα ανθρώπους, οι οποίοι έχουν βάλει ως προτεραιότητά τους αυτό το θέμα και ασχολούνται για πάρα πολλά χρόνια. Και αυτό μου κάνει φοβερή εντύπωση γιατί εμείς με πολλά κομμάτια της ιστορίας μας που μας πειράζουν και μας ενοχλούν δεν έχουμε ασχοληθεί, ούτε καν να κάνουμε μια απλή καταγραφή, όχι να βγάλουμε συμπεράσματα. Εδώ γίνεται φοβερή δουλειά και είναι αξιέπαινοι άνθρωποι» αναφέρει στην Deutsche Welle.

Eπίσκεψη στο Kunsthaus Rhenania στην Κολωνία
Eπίσκεψη στο Kunsthaus Rhenania στην ΚολωνίαΕικόνα: DW/I. Dünnebier

Πάρα πολλές πληροφορίες, εντυπώσεις, επαφές. Κάποιοι έχουν ξεκινήσει ήδη να ζωγραφίζουν ή να γράφουν πάνω στο θέμα. Πώς όλα αυτά θα μετουσιωθούν σε καλλιτεχνικό έργο, το οποίο ενδεχομένως θα πάρει μια συλλογική μορφή θα το δείξει ο χρόνος.

Το όλο πρόγραμμα χρηματοδοτείται από το Γερμανοελληνικό Ταμείο του Μέλλοντος, το οποίο συνέστησε το γερμανικό υπουργείο Εξωτερικών, ξεκίνησε να λειτουργεί από φέτος τον Σεπτέμβριο και χρηματοδοτείται ετησίως με ένα εκατομμύριο ευρώ. Στόχος του προγράμματος είναι η μελέτη της περιόδου της γερμανικής Κατοχής στην Ελλάδα και η συμφιλίωση των δύο λαών. H υλοποίησή του υποστηρίχθηκε και από το Ινστιτούτο Goethe της Βόννης.

Μαρία Ρηγούτσου