Η Αθήνα δημιουργεί ευκαιρίες για τη documenta

Το μεσημέρι της Παρασκευής ο δήμαρχος του Κάσελ Μπέρτραμ Χίλγκεν και ο ομόλογός του από την Αθήνα, Γιώργος Καμίνης αναμένεται να ανακοινώσουν και επίσημα πλέον σε ειδική εκδήλωση στο Κάσελ τη συνεργασία των δύο πόλεων για την πραγματοποίηση της 14ης documenta το 2017. Για πρώτη φορά στην ιστορία της σημαντικότερης έκθεσης σύγχρονης τέχνης στον κόσμο, μια ξένη πόλη θα είναι ισότιμος εταίρος του Κάσελ. Αυτή η επιλογή του πολωνού καλλιτεχνικού διευθυντή Άνταμ Τσίμτσικ είχε προκαλέσει τον περασμένο χρόνο αρνητικές αντιδράσεις στην πόλη. Δεδομένου ότι η έναρξη της έκθεσης στην Αθήνα θα είναι δύο μήνες νωρίτερα, εκφράστηκε ο φόβος ότι η ελληνική πρωτεύουσα δεν θα αποσπάσει μόνο δόξα αλλά και τουρίστες. Πώς διαμορφώνεται όμως σήμερα η κατάσταση;

Ο δήμαρχος του Κάσελ, Μπέρτραμ Χίλγκεν ανέφερε στη DW: «Η αναστάτωση έχει, σίγουρα, κάπως κοπάσει. Η επιφυλακτικότητα ωστόσο παραμένει. Ως δήμαρχος της πόλης και πρόεδρος του εποπτικού συμβουλίου της documenta θέλω να δηλώσω τα εξής. Πρώτον, όπως και στο παρελθόν, δεν θα υπάρξει καμία παρέμβαση στην ελευθερία της καλλιτεχνικής έκφρασης. Ο Άνταμ Τσίμτσικ μας είχε υποβάλει την αίτηση για τη θέση του καλλιτεχνικού διευθυντή μαζί με το σχέδιο για μια κοινή έκθεση στην Αθήνα και το Κάσελ και εμείς το δεχτήκαμε. Αυτό ισχύει και δεν αλλάζει. Δεύτερον, πιστεύω ότι η προοπτική που μας ανοίγεται δεν θα μειώσει κατά το ήμισυ τις ευκαιρίες αλλά θα τις διπλασιάσει. Αυτό ήδη διαφαίνεται από τη συζήτηση που προκάλεσε διεθνώς αυτή η απόφαση. Και κάτι ακόμη: δεν είναι μεμπτό να βρίσκεσαι επί ίσοις όροις με την Αθήνα.»

Κέρδος και για τις δύο πλευρές

Μια μέρα πριν από την επίσημη αναγγελία της συνεργασίας των δύο πόλεων στο Κάσελ ο κ. Χίλγκεν είχε την ευκαιρία να παρουσιάσει στη Διεθνή Έκθεση Τουρισμού στο Βερολίνο μαζί τον δήμαρχο Αθηναίων Γιώργο Καμίνη τα σχέδια για την 14η documenta. Σε αυτό το πλαίσιο και ο έλληνας δήμαρχος αξιοποίησε την ευκαιρία για να σχολιάσει τις ανησυχίες που εκφράστηκαν στο Κάσελ για αυτή τη συνεργασία. Όπως υπενθύμισε, η documenta «γεννήθηκε» αμέσως μετά το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο ως κάτι «επείγον», σε μια χώρα που βγήκε από μια μεγάλη δοκιμασία.

«Αυτή η αρχική σύλληψη του επείγοντος, ας πούμε, της έντασης, της κρίσης, της επώδυνης επιβίωσης, το ότι γεννιέται κάτι καινούργιο που ακόμη δεν έχει σχηματοποιηθεί, είναι κάτι που και η Αθήνα ζει αυτή τη στιγμή. Επομένως όταν έρχεται το Κάσελ και θέλει να μοιραστεί αυτή την εμπειρία βγαίνει εν τέλει δυναμωμένη η documenta. Αυτή η προσέγγιση φέρνει μια φρεσκάδα στην documenta και κατ' επέκταση στην πόλη», ανέφερε ο Γιώργος Καμίνης.

Ευκαιρίες από αυτή την συνεργασία προκύπτουν όμως και για την Αθήνα. Επιστρέφοντας ο Γιώργος Καμίνης σκοπεύει να καλέσει τους πολιτιστικούς φορείς της πόλης για να συζητήσουν τον τρόπο με τον οποίο θα αξιοποιήσουν την ευκαιρία που τους δίνει η documenta. Βέβαια σε ό,τι αφορά το περιεχόμενο της έκθεσης η Αθήνα όπως και η πόλη του Κάσελ δεν θα έχουν καμία συμμετοχή. Την αποκλειστική ευθύνη για την οργάνωση όσο και για τα έργα που θα παρουσιαστούν έχει ο καλλιτεχνικός διευθυντής Άνταμ Τσίμτσικ. Όμως η περίοδος της documenta δίνει τη δυνατότητα στην Αθήνα να διοργανώσει και μια σειρά παράλληλων πολιτιστικών εκδηλώσεων που θα έχουν ως στόχο να προσελκύσουν το ενδιαφέρον επισκεπτών από όλο τον κόσμο.

Ρίσκο για την οργάνωση, ευκαιρία για την τέχνη

Τα στελέχη της documenta πάντως από την πλευρά τους δεν κρύβουν την αγωνία τους ότι η διοργάνωση της έκθεσης στην Αθήνα εγκυμονεί ορισμένες αβεβαιότητες. Κανείς δεν είναι σίγουρος για παράδειγμα πώς θα εξελιχθεί η οικονομική κρίση ή ακόμη πώς θα διαμορφωθούν οι ελληνογερμανικές σχέσεις. Παρόλα αυτά όμως επικρατεί βεβαιότητα ότι η επιλογή της Αθήνας ως δεύτερος τόπος της έκθεσης είναι σωστή. Η διευθύντρια της documenta Ανέτε Κούλενκαμπφ είπε στην DW σχετικά: «Σε ό,τι αφορά τη διοργάνωση και όλα αυτά που πιθανώς προκύψουν τα επόμενα δύο χρόνια, πράγματι υπάρχει κάποιο ρίσκο. Για όλους εμάς όμως που θα συμβάλουμε σε αυτό το εγχείρημα αλλά και για την ίδια την τέχνη αποτελεί ευκαιρία. Η τέχνη, και εννοώ τη σύγχρονη τέχνη, αντιπαρατίθεται με καίρια θέματα της επικαιρότητας αλλά και 'εστίες κρίσης'. Για αυτό λοιπόν το να πάμε στην Αθήνα, σε έναν τόπο όπου τίθενται σημαντικά θέματα της εποχής μας και τα οποία είναι υπαρξιακής σημασίας να συζητηθούν, αποτελεί εν τέλει μια ευκαιρία για την τέχνη.»

Παναγιώτης Κουπαράνης, Βερολίνο