Γιατροί στην υπηρεσία του Χίτλερ

Ήταν φθινόπωρο του 1939 όταν ο Βίλχελμ Σ. Φέλντμπεργκ, ειδικευόμενος γιατρός στο Φυσιολογικό Ινστιτούτο της κλινικής «Σαριτέ» του Βερολίνου έλαβε την επιστολή απόλυσής του. Εβραίοι συνεργάτες δεν ήταν πια ευπρόσδεκτοι στην πανεπιστημιακή κλινική, αποφάσισαν ομόφωνα διεύθυνση και διευθυντές. Όλα αυτά πριν καν ψηφιστεί σχετικός νόμος από το ναζιστικό καθεστώς για την απομάκρυνση εβραίων γιατρών και συνεργατών από τα νοσοκομεία.

«Στόχος μας ήταν να στηθούν μνημεία σε κεντρικά σημεία της κλινικής που έχουν φιλοτεχνηθεί από γνωστούς καλλιτέχνες», λέει ο Καρλ Μαξ Άινχοϊμπλ, πρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου της «Σαριτέ». Σε ένα τμήμα της κλινικής θα υπάρχουν αναρτημένες πληροφορίες όπου φοιτητές και γιατροί θα έχουν τη δυνατότητα να ενημερωθούν και να διερωτηθούν πως γιατροί συνδέθηκαν άμεσα ή έμμεσα με ναζιστικά εγκλήματα.

Σε πολλά πανεπιστημιακά ιδρύματα η ενασχόληση με το ναζιστικό παρελθόν βρίσκεται ακόμα στα σπάργανα. «Η συλλογή πληροφοριών για την εκδίωξη καθηγητών είναι σχετικά εύκολη. Περισσότερες δυσκολίες αντιμετωπίζουν οι ερευνητές όταν αναζητούν στοιχεία για απλούς γιατρούς ή συνεργάτες», λέει ο ιστορικός Ούντο Σάγκεν από το τμήμα Ιατρικής Ιστορίας της Πανεπιστημιακής Κλινικής, υπεύθυνος για την πρωτοβουλία μνήμης GeDenkOrt (Τόπος Μνήμης) της «Σαριτέ».

Τα μνημεία τιμούν και προειδοποιούν

Από τους γερμανούς γιατρούς που εργάζονταν τα χρόνια του ναζιστικού καθεστώτος στα νοσοκομεία, ελάχιστοι αντιστάθηκαν δημόσια στους εθνικοσοσιαλιστές. Ακόμα και διάσημοι ερευνητές της «Σαριτέ» της εποχής εκείνης, όπως ο χειρουργός Φέρντιναντ Ζάουερμπρουχ ή ο ψυχίατρος Καρλ Μπονχέφερ, στήριξαν τα προγράμματα στείρωσης ή πειραμάτων σε ανθρώπους.

Για τον Καρλ Μαξ Άινχοϊμπλ η ενασχόληση των φοιτητών με το ναζιστικό παρελθόν της ιατρικής επιστήμης αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της εκπαίδευσης σε ζητήματα ιατρικής ηθικής: «Τα εγκλήματα ξεκινούν συχνά με μικρές μετατοπίσεις ηθικών κανόνων», τονίζει ο πρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου της «Σαριτέ» και προσθέτει ότι «πολλές φορές είναι το πρώτο βήμα για κάτι που αργότερα αποκτά ιστορικές διαστάσεις». Για το λόγο αυτό τα δύο μνημεία δεν αναρτήθηκαν στο νοσοκομείο μόνο για να τιμήσουν τα θύματα των ναζί αλλά και για να προειδοποιήσουν τους νέους γιατρούς και το ιατρικό προσωπικό.

Bianca Schröder / Στέφανος Γεωργακόπουλος

Υπεύθυνος σύνταξης: Κώστας Συμεωνίδης