Αφανίζεται το Ταρλάμπασι

Δεν υπάρχει περίπτωση να επισκεφθείς την Κωνσταντινούπολη και να παραβλέψεις τη μεγάλη λεωφόρο του Πέραν, αυτή που αρχίζει στην πλατεία Ταξίμ και λέγεται σήμερα λεωφόρος Ιστικλάλ, πλημμυρισμένη από κόσμο μέρα και νύχτα, και κάπου στη μέση της το ελληνικό προξενείο με δύο υπερμεγέθεις σημαίες στο μπαλκόνι του πρώτου ορόφου να κυματίζουν υπεράνω δεκάδων χιλιάδων τουρκικών κεφαλών, σχεδόν μια οφθαλμαπάτη, μια μίμηση παρελθόντος. Τι έχει απομείνει σήμερα από τον ελληνισμό της Κωνσταντινούπολης; Μια εσωστρεφής, θρήσκα μειονότητα, που κοιμάται τον ύπνο του μαρμαρωμένου βασιλιά πάνω στην ατράνταχτη ακίνητη περιουσία της.

Μυρωδιά από ατίναχτα σεντόνια

Και λίγο πιο πέρα από την παλιά λεωφόρο του Πέραν το Ταρλάμπασι. Τι εστί Ταρλάμπασι; Μια από τα πιο υποβαθμισμένες και ταυτόχρονα κεντρικές συνοικίες της Κωνσταντινούπολης. Της αφιερώνει αυτή την εβδομάδα εκτενές ρεπορτάζ η Berliner Zeitung. Διαβάζουμε: «Κτίσματα της οθωμανικής εποχής ορθώνονται δίπλα σε λεβαντίνικα σπίτια με σκεπαστά μπαλκόνια και διατρανώνουν την παλιά μεγαλοπρέπεια. Τώρα ορθώνονται τα σκουπίδια μέσα σε εγκαταλελειμμένα μαγαζιά. Οι σοβάδες πέφτουν σε πολλές προσόψεις, σε άλλες σαπίζουν τα ξύλινα περβάζια. Σε ορισμένα σημεία έχουν απομείνει όρθιοι μόνο οι εξωτερικοί τοίχοι των σπιτιών. Παντού μυρίζει σαπισμένα φρούτα και λαχανικά. Από σκοτεινές εισόδους εφορμούν στο δρόμο μυρωδιές από ατίναχτα σεντόνια, γέρικους καναπέδες και φαγωμένα χαλιά.» Έτσι περιγράφει η γερμανική εφημερίδα το σημερινό Ταρλάμπασι που οι Τούρκοι πολεοδόμοι αποφάσισαν σιγά-σιγά να αφανίσουν ξεκινώντας τον περασμένο Αύγουστο την κατεδάφιση ενός τμήματος για να χτίσουν στη θέση του πύργους με γραφεία και πολυτελή διαμερίσματα, μοντέρνα αγοραστικά κέντρα και ξενοδοχεία.

Τουρκική και ελληνική μνήμη

Αλλά η Berliner Zeitung κάτι ξέρει και για την ιστορία της συνοικίας. Γράφει: «Είναι η τρίτη κατά σειρά ανατροπή στο Ταρλάμπασι. Στις αρχές του 20ού αιώνα ζούσε εδώ η ελληνική, η αρμενική και η εβραϊκή μεσαία τάξη, καλλιτέχνες, έμποροι, τεχνίτες. Μετά τα εθνικιστικά πογκρόμ των Τούρκων σε βάρος των Ελλήνων τη δεκαετία του ΄50 η συνοικία απορφανίστηκε. Τις δεκαετίες του ΄80 και του ΄90 εγκαταστάθηκαν εδώ οικονομικοί πρόσφυγες από την Ανατολία και Κούρδοι που προσπαθούσαν να σωθούν από τον εμφύλιο. Μετά βρήκαν καταφύγιο στο Ταρλάμπασι πρόσφυγες από το Ιράν, το Αφγανιστάν και τα Ιράκ. Και τελευταίοι ήρθαν οι τσιγγάνοι και οι τραβεστί.» Αυτά η γερμανική εφημερίδα για την ιστορία της συνοικίας. Όλα χαμένα, ποντισμένα στη μνήμη, φευγαλέες σκιές πίσω από τις κουρελούδες που κρέμονται στις αυλές. Μεταξύ άλλων μνήμη και ενός άλλοτε ανθηρού ελληνικού στοιχείου, δυναμικού, που ζούσε και δρούσε στο Ταρλάμπασι ανάμεσα στις πολυτελείς βίλες των πλούσιων Ελλήνων στο Σταυροδρόμιο και τα φτωχικά των πιο παρακατιανών στα Ταταύλα. Παρ’ ολίγον πριν από λίγους μήνες η UNESCO να διαγράψει από τη λίστα της παγκόσμιας κληρονομιάς την Κωνσταντινούπολη, σημειωτέον πολιτιστική πρωτεύουσα της Ευρώπης το 2010, λόγω αδιαφορίας για την προστασία των μνημείων της. Αλλά όλα δείχνουν ότι το παλιό Ταρλάμπασι θα εξαφανιστεί. Και μαζί του ένα κομμάτι της μνήμης, της τουρκικής και της ελληνικής.

Σπύρος Μοσκόβου

Υπεύθ.Σύνταξης: Στέφανος Γεωργακόπουλος