Ανοιχτά σύνορα: ναι μεν αλλά…

«Ανοιχτά σύνορα – αναπόφευκτα ή αχρείαστα;»: Ο τίτλος αυτός έδωσε το στίγμα της συζήτησης στρογγυλής τραπέζης που διεξήχθη το βράδυ της Πέμπτης στο πλαίσιο του Open Forum Davos 2015, το οποίο πραγματοποιείται παράλληλα με το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ στο Νταβός της Ελβετίας. Συμμετείχαν μεταξύ άλλων η πρόεδρος της Ελβετίας Σιμονέτα Σομαρούγκα, ο ύπατος αρμοστής του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες Αντόνιο Γκουτιέρες και ο γερμανός υπουργός Εσωτερικών Τόμας ντε Μεζιέρ. Τον συντονισμό της συζήτησης ανέλαβε ο γενικός διευθυντής της DW Πέτερ Λίμπουργκ.

Σε αντίθεση με το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ του Νταβός, η πρόσβαση στο Open Forum είναι ανοιχτή. Το κοινό είχε σχηματίσει ουρές έξω από την είσοδο του Swiss Alpine School για να παρακολουθήσει τη συζήτηση. Το ζήτημα της μετανάστευση κινεί άλλωστε το ενδιαφέρον πολλών ανθρώπων. Τα στοιχεία που παρουσίασε στην αρχή της εκδήλωσης ο κ. Γκουτιέρες ήταν σοκαριστικά. Σύμφωνα με αυτά ο αριθμός των προσφύγων ξεπερνά σήμερα παγκοσμίως τα 50 εκατομμύρια. Πρόκειται για τον μεγαλύτερο αριθμό από την περίοδο του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, σημείωσε ο ύπατος αρμοστής του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες, επισημαίνοντας ότι «το 2013 έπρεπε σε παγκόσμιο επίπεδο να εγκαταλείψουν την πατρίδα τους 32.000 άνθρωποι ημερησίως εξαιτίας συγκρούσεων».

«Η φτώχεια δεν συνιστά αιτία χορήγησης ασύλου»

Στην ερώτηση του κ. Λίμπουργκ αν ενδείκνυται ως λύση το άνοιγμα των ευρωπαϊκών συνόρων και η υποδοχή περισσότερων προσφύγων, η πρόεδρος της Ελβετίας απάντησε με ένα ξεκάθαρο «ναι», διατυπώνοντας όμως και ένα σαφές «αλλά», καθώς «την ίδια ώρα πρέπει βεβαίως να είναι εγγυημένη η ασφάλεια των συνόρων και οι πρόσφυγες πρέπει να κατανέμονται ισορροπημένα στην Ευρώπη».

Το θέμα της κατανομής των προσφύγων απασχολεί σοβαρά και τον γερμανό υπουργό Εσωτερικών, ο οποίος υπογράμμισε ότι μόνο έξι ευρωπαϊκά κράτη –ανάμεσά τους η Γερμανία, η Ελβετία, η Σουηδία και η Αυστρία- υποδέχονται τον μεγαλύτερο αριθμό προσφύγων. Ο Τόμας ντε Μεζιέρ επισήμανε ότι στη Γερμανία έρχονται και πολλοί οικονομικοί πρόσφυγες, που ελπίζουν να βελτιώσουν τους όρους διαβίωσής τους. Ο γερμανός υπουργός διεμήνυσε ότι «η φτώχεια δεν συνιστά αιτία χορήγησης ασύλου. Αυτό πρέπει να είναι σαφές σε όλους και μόνο έτσι μπορούμε να διατηρήσουμε σε υψηλά επίπεδα το βαθμό συναίνεσης των πολιτών».

«Πρέπει να μιλήσουμε και για τις αιτίες»

Ο Αντόνιο Γκουτιέρες χαρακτήρισε ιδιαίτερα δραματική την κατάσταση που επικρατεί στις γείτονες χώρες των περιοχών κρίσης. Η Τουρκία, για παράδειγμα, υποδέχθηκε σχεδόν 2 εκατομμύρια πρόσφυγες από τη Συρία, ενώ δραματική είναι και η αύξηση των προσφύγων σε Ιορδανία και Λίβανο, με τις δύο χώρες να αισθάνονται ότι έχουν εγκαταλειφθεί από τη διεθνή κοινότητα. Μάλιστα η κ. Σομαρούγκα, που επισκέφθηκε προσφυγικούς καταυλισμούς στις δύο τελευταίες χώρες, εμφανίστηκε σοκαρισμένη από τις άθλιες συνθήκες διαβίωσης εκεί. Όπως διευκρίνισε η πρόεδρος της Ελβετίας, η χώρα της προσπαθεί να προσφέρει επιτόπια βοήθεια, μεταξύ άλλων και με μέτρα βελτίωσης των υποδομών. Όπως τόνισε η κ. Σομαρούγκα, «η άποψη ότι όλοι θέλουν να έρθουν στην Ευρώπη είναι λανθασμένη».

Οι θεατές της συζήτησης δεν άργησαν να θέσουν το ερώτημα γιατί γίνεται λόγος πάντα μόνο για τις συνέπειες του ρεύματος μετανάστευσης. «Πρέπει να μιλήσουμε και για τις αιτίες», είπε ένας γηραιός Ελβετός αποσπώντας το χειροκρότημα στην κατάμεστη αίθουσα.

Manuela Kasper-Claridge / Άρης Καλτιριμτζής