Αινιγματικά προϊστορικά εργαλεία στην Κένυα

Τα προϊστορικά εργαλεία δεν γίνονται εύκολα αντιληπτά με την πρώτη ματιά, ακόμη κι από ειδικούς. Συχνά ούτε με τη δεύτερη και την τρίτη. Πρόσφατα, αρχαιολογικές ανασκαφές στην αλκαλική λίμνη Τουρκάνα στην Κένυα έφεραν στο φως προϊστορικά πετρώματα που φέρεται να είναι παλαιολιθικά εργαλεία. Η ερευνητική ομάδα του Πανεπιστημίου Stony Brook της Νέας Υόρκης που ολοκλήρωσε τη συγκεκριμένη ανασκαφή εκτιμά ότι τα πετρώματα που μελετά δεν έχουν λάβει το σχήμα τους από γεωφυσικούς λόγους, αλλά, όπως εκτιμούν, έχουν υποστεί ανθρώπινη επεξεργασία. Σύμφωνα με τις πρώτες αναλύσεις τα επίμαχα πετρώματα υπολογίζεται ότι έχουν ηλικία 3,3 εκατομ. ετών, με άλλα λόγια ξεπερνούν την εικαζόμενη ηλικία του homo sapiens, o oποίος είναι περίπου 2,5 εκατομ. ετών.

Μέχρι σήμερα οι επιστήμονες κάπου εκεί τοποθετούσαν χρονολογικά και την εμφάνιση των πρώτων λίθινων εργαλείων. Τα παλαιότερα ευρήματα έχουν προς το παρόν βρεθεί στην Ανατολική Αφρική, ειδικότερα στην κοιλάδα του Ολντουβάι στην Τανζανία. Στην ίδια περιοχή έχουν εντοπιστεί επίσης οι πρώτοι σκελετοί του ανθρώπινου είδους: homo rudolfensis, homo habilis, homo erectus, homo ergaster. Η επιστημονική κοινότητα σχεδόν ομόφωνα κατέληγε μέχρι πρότινος στο συμπέρασμα ότι αποκλειστικά και μόνο σε αυτήν την περιοχή, οι συγκεκριμένοι εκπρόσωποι του ανθρώπινου είδους, θα μπορούσαν να είχαν αναπτύξει την ικανότητα κατασκευής πέτρινων εργαλείων.

Νέα δεδομένα

Tα πρόσφατα ευρήματα στη λίμνη Τουρκάνα αναμένεται να αλλάξουν τα δεδομένα ως προς τη χρονολόγηση της εξελικτικής πορείας του ανθρώπου. Τα εικαζόμενα προϊστορικά εργαλεία της Κένυας υπολογίζεται ότι είναι τουλάχιστον 800.000 ετών παλαιότερα από αυτά της Τανζανίας. «Τα εργαλεία της Κένυας μπορούν να μας αποκαλύψουν πολλά για τις πνευματικές ικανότητες των προγόνων μας», αναφέρει η Σόνια Χάρμαρντ από το Πανεπιστήμιο Sony Brook. Εάν τελικά επαληθευτούν οι εκτιμήσεις των αμερικανών αρχαιολόγων, είναι πολύ πιθανό να οδηγηθούμε στο συμπέρασμα ότι ο ανθρώπινος νους είχε φτάσει σε ένα προηγμένο στάδιο πολύ νωρίτερα από ό,τι εκτιμούσαν ως τώρα οι επιστήμονες. Τα εργαλεία της λίμνης Τουρκάνα, αν και υποδεέστερα από τεχνική άποψη από εκείνα της κοιλάδας Ολντουβάι, φαίνεται ότι απαιτούσαν ελεγχόμενες κινήσεις του χεριού προκειμένου να είναι αποτελεσματικά.

Αξίζει, τέλος, να σημειωθεί ότι επιστήμονες είχαν ανακαλύψει ήδη από το 1999 ένα κρανίο ανθρωποειδούς (kenyanthropus platyops) ηλικίας 3,3 εκατομμυρίων ετών. Σε μικρή απόσταση από το σημείο που βρέθηκε το 1999 αυτό το κρανία, εντοπίστηκαν σήμερα τα λίθινα εργαλεία. Άραγε αυτά τα δύο σημαντικά ευρήματα συσχετίζονται; Μπορούσε ο kenyanthropus platyops να κατασκευάζει εργαλεία; Οι αρχαιολόγοι εκτιμούν πάντως ότι είναι νωρίς ακόμη για τελικά συμπεράσματα. Παραμένουν ωστόσο αισιόδοξοι.

Γιούντιθ Χαρτλ / Δήμητρα Κυρανούδη