Ένα μουσείο-σπονδή στη φωτογραφία

Η αίθουσα 5.000 τ.μ. στο αλλοτινό εργοστάσιο παραγωγής καλωδίων Carlswerk της Κολωνίας δεν προδιαθέτει τον επισκέπτη ότι πρόκειται για μουσείο φωτογραφίας. Κι όμως, μέσα σε αυτό τον βιομηχανικό διάκοσμο άνοιξε τις πύλες του χθες, Παγκόσμια Ημέρα Φωτογραφίας, το Photobook Museum της Κολωνίας. Όπως λέει ο Μάρκους Σάντεν, ένας εκ των πρωτεργατών του γιγάντιου πρότζεκτ, «οι άνθρωποι σκέφτονται ότι σε ένα φωτογραφικό μουσείο θα δουν βιτρίνες με πολύτιμα βιβλία, τα οποία θα επιτρέπεται να παρατηρήσουν μόνο εξ αποστάσεως. Όχι, εμείς δεν το κάνουμε έτσι», τονίζει και επισημαίνει: «Θέλουμε να δείξουμε τι μπορεί να κάνει ένα φωτογραφικό μουσείο. Ότι μπορεί να μιλήσει μία γλώσσα που μπορεί να διαβάσει ο καθένας. (…) Θέλουμε να δείξουμε ότι μπορεί να ενθουσιάσει, ακόμη και να τερματίσει πολέμους».

Η παγκοσμιοποίηση μέσα από το φακό

Ο Μάρκους Σάντεν εξέδωσε με τον εκδοτικό του οίκο περισσότερα από 100 εικονοβιβλία. Δικό του επίτευγμα είναι σε μεγάλο βαθμό και το Photobook Museum. Εκεί παρουσιάζονται χωρισμένες από μεσοτοιχίες 31 διαφορετικές εκθέσεις. Το «ταξίδι» ξεκινά όντως με ένα βιβλίο σε βιτρίνα, ένα απλό φωτογραφικό άλμπουμ. Σύμφωνα με τον Σάντεν, ένα «ορεκτικό» για να ανακαλύψει κανείς τον κόσμο του εικονοβιβλίου. Στην εκθεσιακή αίθουσα φιλοξενείται μεταξύ άλλων ο κινέζος καλλιτέχνης Ζιάνγκ Ζιάν ή «Μάστερ Ζιάνγκ», όπως αποκαλείται στην Κίνα, όπου είναι διάσημος για τα φωτογραφικά του έργα. Ένα από τα πρότζεκτ που εκτίθενται στην Κολωνία απεικονίζει ορφανά παιδιά σε μαύρο φόντο. Πρόκειται για ολόσωμες φωτογραφίες που συνοδεύονται από καρτέλες του ορφανοτροφείου με τα στοιχεία των παιδιών. Αυτά δεν χαμογελούν στην κάμερα, δεν ποζάρουν, παρά μόνο κοιτούν βουβά το φακό. «Είναι το νηφάλιο βλέμμα του κοινωνιολόγου που κάνει τον Ζιάνγκ δεξιοτέχνη», παρατηρεί ο Μάρκους Σάντεν. Εκτός από τα ορφανά παιδιά, στο Photobook Museum εκτίθενται και τα πορτρέτα του Ζιάνγκ από οικογένειες αγροτών από το Χενάν, μία από τις φτωχότερες επαρχίες της Κίνας.

Τα πορτρέτα είναι το βασικό πεδίο του Χανς Γιούργκεν Ράαμπε. Ο γερμανός φωτογράφος θέλει να απαθανατίσει 990 ανθρώπους σε 33 τόπους, σε χρονικό διάστημα 10 ετών. Σε κάθε τόπο βγάζει 30 πορτρέτα –λεπτομερειακές απεικονίσεις που δίνουν την αίσθηση του τόπου, ωστόσο δεν επιτρέπουν την αναγνώρισή του με την πρώτη ματιά. Ανάμεσα στα σημεία που επέλεξε ο Ράαμπε είναι η Παπούα Νέα Γουινέα, ο Πύργος του Άιφελ, η Πύλη του Βρανδεμβούργου και πολλοί άλλοι. «Θέλω να παγιδεύσω μία εικόνα του καιρού μου», σχολιάζει ο γερμανός φωτογράφος και όπως εξηγεί, «φυσικά αυτή είναι μια παγκόσμια εικόνα. Γι' αυτό το σκοπό δεν χρειάζεται να ταξιδέψει κανείς μακριά, αρκεί να πάει στην Πύλη του Βρανδεμβούργου». Ακόμη κι αν δεν το σκέφτεται κανείς με την πρώτη ματιά, η Παπούα Νέα Γουινέα είναι κι αυτή ένα χωνευτήρι πολλών διαφορετικών φυλών και γλωσσών. Σκοπός του Ράαμπε είναι να δείξει ότι η παγκοσμιοποίηση έχει συμβεί προ πολλού και ότι η συμβίωση όλων αυτών των ανθρώπων στους τόπους που επισκέφθηκε είναι αρμονική.

Φιλόξενο περιβάλλον για τον επισκέπτη

Το νέο μουσείο στην Κολωνία δεν παραδίνεται μόνο στο βλέμμα αλλά και στο «άγγιγμα» των επισκεπτών. Έτσι, εκτός από τους τοίχους και τις επιφάνειες που είναι αφιερωμένες στους φωτογράφους των εκθέσεων, έχει διαμορφωθεί για τους επισκέπτες ένας σκοτεινός θάλαμος, ένα αναγνωστήριο, ένας παιδότοπος, ένα βιβλιοπωλείο και ένα μπαρ.

Πάντως, το Photobook Museum αποτελεί ακόμη προσωρινή έκθεση. Θα βρίσκεται στη διάθεση των επισκεπτών στο Carlswerk της Κολωνίας μέχρι τις 3 Οκτωβρίου. Κατόπιν τα εκθέματα θα τοποθετηθούν στα μπλε κοντέινερ που βρίσκονται στην αίθουσα της έκθεσης με σκοπό να παρουσιαστούν και σε άλλους τόπους. Ο Σάντεν σχεδιάζει στη συνέχεια να παρουσιάσει το σύνολο των έργων στο διαδίκτυο και εν τέλει ελπίζει να βρει ένα χώρο στην Κολωνία, ο οποίος να γίνει η μόνιμη στέγη ενός φωτογραφικού μουσείου.

Sarah Judith Hofmann / Άρης Καλτιριμτζής