'Yanukoviç yakında devrilebilir'

Polisin sert müdehalesine rağmen protestocular sokakları terk etmiyor. Göstericiler hafta başında da sokakalara saksı ve çöp bidonları ile barikatlar kurarak, hükümet görevlilerinin iş yerlerine girişini engellemeye çalıştı ve belediye binasını işgal etmeyi sürdürdü. Şehrin merkezinde çadırlar kurarak protestoların devam edeceğinin sinyalini verdi.

Hâlihazırda Kiev Üniversitesi’nde siyaset bilimi dersi veren Alman öğretim görevlisi Andreas Umland, Ukrayna’da hem protestocular hem de hükümet kanadında agresyon potansiyelinin mevcut olduğunu belirtiyor. Umland, cumartesi günü polisin sert müdahalesinin ardından hastaneye kaldırılan göstericilerden birinin ölmesinin, özellikle protestocuların öfkesini artırdığını kaydediyor. Ukrayna polisinin mecbur kaldığı için sert müdahalede bulunduğu iddiasına ülkede kimsenin inanmadığını ifade eden Umland, müdahalenin daha ziyade hükümetin bir nabız yoklaması olduğunu düşünüyor. Umland "Hükümet içinde bir panik söz konusu ve yayılan protestolarla mücadele etmek için değişik stratejiler deneniyor. O nedenle aslında hükümetin kamuoyunu bir yoklama biçimiydi. Ama kesinlikle işe yaramadı" diye konuşuyor.

Halkın tepkisi neden bu kadar büyük?

Muhalefetteki politikacılardan Andrey Şevçenko, Ukrayna’da polisin protestoculara bu derece sert müdahalesinin alışılmadık bir durum olduğunu kaydediyor. Şevçenko “Ukrayna böyle bir şeyi daha önce yaşamadı” diye konuşuyor.

Protestoculara karşı uygulanan şiddet, halk ile Yanukoviç’i daha fazla karşı karşıya getirdi. Zira protestolar başta Yanukoviç’in Rusya’nın baskısı üzerine Avrupa Birliği ile Ortaklık Anlaşması’nı askıya almasına tepki olarak doğmuştu. Yanukoviç’in bu kararının öncesinde Rusya, Kiev yönetiminin AB ile müzakere edilen Serbest Ticaret Anlaşması'nı imzalamamasını talep etmişti. Moskova yönetimi, Ukrayna’nın Rusya, Kazakistan ve Belarus arasında oluşturulan Avrasya Gümrük Birliği’nin bir üyesi olmasını istiyor ve o nedenle Ukrayna’nın sınırlarını Avrupa ürünlerine açmasına sıcak bakmıyor.

Deutsche Welle'nin Ukrayna Servisi Yöneticisi Bernd Johann'a göre, anlaşmanın beklenmedik bir şekilde askıya alınıp Rusya ile işbirliğinin artırılacağının açıklanmasına halkın bu kadar büyük tepki vermesinin ardında, AB ülkelerindeki demokrasi ve huzur hayalinin de askıya alınması bulunuyor. Johann, Ukrayna halkının, otoriter komşu ülkeleri Rusya ve Belarus ile sıkı işbirliğine gidilerek baskıcı devletin örnek alınmasından büyük endişe duyduğunu kaydediyor.

"Yanukoviç yakında koltuğunu bırakabilir"

Siyaset bilimi uzmanı Andreas Umland, ortaklık anlaşmasını imzalamaktan vazgeçmesinin Yanukoviç’in koltuğuna mal olabileceğine dikkat çekiyor. Umland "Bence sadece bir dönüm noktasından değil, ufak ve yeni bir devrimden ya da olası bir hükümet değişikliğinden bahsedebiliriz. Zira bu yaşananların sonuçsuz kalmayacağı ve iktidardaki siyasi partinin parçalandığı aşikâr. Milletvekilleri partilerini terk etmeye başladı. Devlet Başkanı ve Başbakan açıklama yapmakta zorlanıyor. Yanukoviç’in yakında koltuğunu bırakması mümkün" diye konuşuyor.

Siyaset bilimci Umland’a göre daha sonra ise muhalefetteki partiler, bir geçiş hükümeti kurabilir. Zira muhalefette bulunan Batkivşina, UDAR ve Svoboda adlı üç siyasi parti "Ulusal Direniş Eylem Grubu" adı altında güçlerini birleştirdi. Ancak Umland, bu birleşmenin muhalefeti güçlendirdiğine inanmıyor ve "Zaten 2012 yılından bu yana üç parti birlikte çalışıyor" diye konuşuyor.

AB'den tepkiler

Avrupa Birliği de Ukrayna’da polisin aşırı şiddet kullanmasını sert bir şekilde eleştirdi. Avrupa Birliği Dış Politika ve Güvenlik Yüksek Temsilcisi Catherine Ashton, "Barışçıl göstericilere karşı aşırı şiddet kullanan Kiev polisinin tutumunu kınıyoruz" diye konuştu. Ashton, 5 ve 6 Aralık tarihlerinde Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilat'ı konferansına ev sahipliği yapacak, AGİT dönem başkanlığını yürüten Ukrayna'dan uluslararası yükümlülüklerini yerine getirip, protestocuların toplanma ve gösteri hakkına saygı göstermesini talep etti.

AB Komisyonu tarafından yapılan açıklamaya göre, AB Komisyonu Başkanı Jose Manuel Barroso, pazartesi günü Yanukoviç ile telefonda görüştü ve Yanukoviç, Barroso’ya protestoculara şiddet kullanan Ukrayna polisi hakkında gerekli incelemenin yapılacağı güvencesini verdi. Açıklamada Yanukoviç’in askıya alınan Ortaklık Anlaşması ve daha sıkı işbirliğini görüşmek için Brüksel’e bir delegasyon göndermek istediği de kaydedildi.

Siyaset bilimi uzmanı Andreas Umland, protestoların gidişatı göz önüne alınırsa ülkede şiddetin devam etmesinin mümkün olduğunu düşünüyor. Umland, o nedenle AB’nin harekete geçmesini talep ediyor ve "AB, Rusya’ya Ukrayna üzerindeki baskısının kaldırılamaz olduğunu anlaşılır hale getirmeli" diye konuşuyor.

© Deutsche Welle Türkçe

Christian Ignatzi / Başak Demir

Editör: Başak Özay