Çocuk kitaplarında reform

Pia Liehr, 3 yaşındaki oğlu Magnus’a hikâye okuyor. Bir yandan da ufaklığın işitmemesi gereken kelimelere dikkat ediyor.

„Şef Kukudu’nun kabilesindeki siyahîlerden, daha önceki kitabım ‚Mecki Siyahîler Arasında‘da söz etmiştim.“

Anne Pia, hikâyede sık sık zenci kelimesi geçmesine rağmen siyahî kelimesini tercih ediyor.

„Ayrımcı olduğunu düşündüğümden bu kelimeyi kullanmıyorum. Bu ifadenin Magnus’un kelime dağarcığına dâhil olmasını istemiyorum.“

Zaman değişti

Aslında hikâyenin ırkçı bir yönü yok. Tam tersine, Mecki isimli kahraman, arkadaşlarını köle tacirlerinin elinden kurtarıyor. Zenci ifadesi Almanya’da uzun yıllardır kimseyi rahatsız etmiyordu. Ancak zaman değişti.

Kitaplar buna göre yeniden kaleme alınıyor. „Küçük cadı“ hikâyesinde de yer yer zenci ifadesi geçiyor. Onlar da muhtemelen yerlerini „sevimli perilere” bırakacak.

Astrid Lindgren’in Pipi Uzunçorap’ı ve Mark Twain’in yazdığı Huckleberry Finn’in Maceraları’nda da bu tür değişiklikler çoktan yapıldı. Pipi Uzunçorap’ta geçen zenci prenses, artık güneyli prenses olarak anılıyor. Huckleberry Finn’in zencisi ise artık bir köle.

Çocuk edebiyatına müdahale bazılarının tepkisini çekiyor.

„Bunun adı sansürdür. Yetişkinler için yazılan kitaplar yayın listelerinden kaldırıldığında ya da metinler yeni baştan kaleme alındığında yetişkinler de sansüre karşı çıkıyor. Aynısı onlara olsa isyan çıkardı.“

‘Dil, bir baskı ve iktidar aracı’

Edebiyat eleştirmenlerinin bir kısmı ise gündemdeki değişiklikleri anlayışla karşılıyor.

„Bunu bir tür sansür ya da gereksiz itaat olarak değil, özgürlükçü toplum anlayışının bir yansıması olarak değerlendiriyorum. Bu anlayış, kelimelere yüklenen anlamın net olarak bilinmesini öngörür. Dilin bir baskı ve iktidar aracı olarak kullanılabileceğini unutmamalı, tavrımızı buna göre almalıyız.“

„Küçük Cadı“nın temmuz ayında yapılacak yeni baskısında zenci kelimesi yer almayacak.

Pia Liehr, oğluna yeni baskı kitaplardan almayacak. Büyüyüp kendi başına okumaya başladığında, zenci kelimesinin hangi döneme ait olduğunu ve bu ifadenin neden artık kullanılmadığını açıklamayı düşünüyor.

„Böylece, dünyanın nasıl değiştiğini daha iyi görecek. Bu daha heyecan verici.“

Annesi, küçük Magnus’un bir gün gelip eğriyi doğruyu kendi başına kavramasını umuyor.

© Deutsche Welle Türkçe

DW/OG/NH/AŞ