KELEBEKLERİN YOLCULUĞU

Kral kelebekleri, Danaidae kelebekler ailesinin en fazla tanınan üyesi. Ancak Dünya Doğayı Koruma Vakfı’nın (WWF) verilerine göre, Amerika kıtasındaki kral kelebeği popülasyonunda ciddi bir düşüş söz konusu. Bu kelebeklerin kış aylarını geçirdikleri Meksika’daki yaşam alanları da 1997’de 18 hektarken, günümüzde 0,7 hektara kadar düştü.

Kral kelebekleri her sonbaharda ABD ve Kanada’dan Meksika’nın merkezine doğru yaklaşık 4 bin kilometrelik bir yolculuğa çıkıyor, ilkbaharda ise geri dönüyor. Bu uzun yolculuk sırasında aralarına kimi zaman kırmızı dantel kelebekleri de karışıyor. Böylesi olağandışı bir göç hareketi sergileyen bilinen başka bir böcek türü bulunmuyor.

Bir kral kelebeği günde ortalama 70 kilometre uçabilir. Bu mesafenin bazı günler 300 kilometreyi bulması da mümkün. Yolculuk sırasında çiçek nektarlarıyla beslenen kelebeklerin hedefe varması genelde 2-3 ayı buluyor. Peki, kelebekler bu kadar uzun bir mesafeyi neden kat ediyor?

Kral kelebeği tırtıllarının ana besin kaynağı ipek otu. Kral kelebekleri seyahatleri sırasında ipek otunun çiçeklenme zamanını takip ediyor. Ancak son dönemde endüstriyel monokültür tarım sistemi ve kullanılan ilaçlar nedeniyle bu bitki tehdit altında.

Kansas Üniversitesi’nden Orley Taylor’ın yaptığı araştırmalara göre, kral kelebekleri güneşe ve manyetik alanlara göre yönlerini belirliyor, kışlık sığınaklarını ve dönüş yolunu onların yardımıyla buluyor. Göçmen kuşlar da yolculukları sırasında yön bulmak için bu iki faktörden yararlanıyor.

Uzun bir yolculuktan sonra, kral kelebekleri Meksika’da Sierra Madre vadilerinde kış uykusuna yatıyor. Soğuk hava kelebekleri hantallaştırıyor. Dönüş yolu için enerji depolamak amacıyla mümkün olduğunca az hareket ediyorlar. Rahatsız edilmeleri, fazladan bir anlık bir kanat çırpışı geri dönüş için ihtiyaç duydukları enerjiyi boşa kullanmaları anlamına geliyor.

Ancak kelebeklerin kışlık ikametgâhları da tehlike altında. Zira 3 bin metre yükseklikteki bölgede kelebekler için uygun hava koşullarını ağaçlar oluşturuyor. Ancak ağaç kesimi kral kelebekleri için çok önemli bir tehdit oluşturuyor. Çünkü bölgedeki birkaç ağacın kesimi bile kelebekler için hayati tehlike anlamına gelecek sıcaklık değişikliklerine neden olabiliyor.

Meksikalılar kelebeklerine çok düşkün. Bölge halkının bir kısmı kelebeklerle genç yaşta ölen çocukların ruhları arasında bir bağ olduğuna inanıyor. Kelebekleri korumak amacıyla kısa vadede ormanların tarım arazisi açmak için yok edilmesinin önüne geçilmesi uzun vadede ise eko-turizm, çözüm önerisi olarak sunuluyor.

Kış uykusunun ardından baharın ilk günlerinde kelebek sürüleri yuvalarına dönmek için tekrardan yola çıkıyor. Dişi kelebekler, genellikle geri dönüş sırasında ikinci kez yumurta bırakıyor. Bu önemli, çünkü gidiş yolunu tamamlayan kelebeklerin sadece çok küçük bir bölümü geri dönmeyi başarabiliyor. Ancak kendileri olmasa da çocukları hedefe varabiliyor.

Tırtıllar ilk deri değiştirme döneminin ardından sarı-beyaz-siyah bir desene kavuşuyor. Bu renkler diğer hayvanlar için bir uyarı niteliğinde. Çünkü tırtıllar beslendikleri ipek otunun zehrini vücutlarında depoluyor.

Yumurtadan çıktıktan sonra bir kelebeğe dönüşmek için gereken süre yaklaşık 25 gün. Kelebekler kozadan çıkar çıkmaz üreme yetisine sahip hale geliyor. Amerika ve Kanada’da yaz mevsimi sona yaklaştığında ise en son doğan kelebek neslinde hormonal bir değişim meydana geliyor. Çiftleşme güdüleri güçlü olmayan bu neslin kanatları ise diğerlerine oranla daha güçlü oluyor.

Kral kelebeklerinin gelecekte de sürüler halinde güvenli bir biçimde yolculuk edebilmeleri için hayvan hakları savunucularıKanada, Amerika ve Meksikalı yetkililere kelebeklerin göç güzergâhında koruyucu bir koridor oluşturulması için başvuruda bulundu. © Deutsche Welle Türkçe