Dünya Bankası’na Latin rakip

Başkanı Paul Wolfowitz’in kız arkadaşı Şaha Rıza’yı kayırdığı iddiası nedeniyle son dönemde skandallarla anılan Dünya Bankası’nda Robert Zoellick’in atanmasıyla sular biraz durulmuşa benziyor. Ancak Latin Amerika kıtasında, Batı’nın en güçlü ve en eski finans kuruluşları olan Dünya Bankası ve Uluslararası Para Fonu’na isyan bayrağı aylar öncesinde çekilmişti ve Latin Amerika ülkeleri rakip bir banka kurmak için düğmeye basmıştı.

Önce Venezuela, Brezilya ve Arjantin gibi ülkeler, Dünya Bankası ve Uluslararası Para Fonu’na borçların erkenden ödeyerek bu Washington merkezli finans kuruluşlarıyla ilişkilerini kestiler. Gerekçeleri, Uluslararası Para Fonu ve Dünya Bankası’nın fakirliği yok etme misyonunda güvenirliğini ve meşruiyetini yitirmiş olması. Venezuela Devlet Başkanı Hugo Chavez’e göre bu kuruluşlar “Emperyalizmin mekanizmaları”.

Asya ve Karayipler'den talep var

Ardından Venezuela ve Arjantin Dünya Bankası’na karşı Banca Del Sur yani Güneyin Bankası’nın kurulması için mutabakata varıldığını açıkladı. Brezilya, Bolivya, Ekvator ve Paraguay bankanın kurucularından olmak istediklerini duyurdu. Nikaragua, bir çok Karayıp ülkesi ve bazı Asya ülkeleri de bu çok taraflı kuruluşa katılmak istediklerini bildirdi. Hazırlıkların aylar sürmesi beklenirken Paraguay Cumhurbaşkanı Nicanor Duarte, Banka’nın Haziran ayında kurulacağını açıkladı.

Altı kurucu ülkenin devlet ve hükümet başkanları Paraguay’da gerçekleştirilecek zirvede bankanın kuruluş anlaşmasını imzalayacak. Kuruluş sermayesi 7 milyar dolar olarak öngörülüyor. Banka’nın destekleyeceği ilk proje de belirlendi. “Prestij projesi” olarak adlandırılan bu proje ile Venezuela’dan Arjantin’e uzanan 8000 kilometre uzunluğunda doğal gaz boru hattı inşa edilecek.

Tek sahip olmayacak

Latin Amerika dünya ülkelerine hizmet etmeyi hedeflediği yeni banka konusunda iddialı. Dünya Bankası’nda Amerika’nın egemenliği nedeniyle anti demokratik uygulamalar olduğunu ileri süren ülkeler “Güneyin Bankası’nda tek bir sahibin olmayacağını" savunuyor.

Yeni bankanın Dünya Bankası ile rekabet edip edemeyeceği merak konusu. Çünkü Dünya Bankası’nın 185 üyesi var ve sadece 2005 yılında banka toplam 22.3 milyar dolar borç verdi. Ancak bir çok kesim Latin Amerika’nın bu çıkışı ile Dünya Bankası’ndan fakirlere hizmet etme doğrultusunda reform sürecine gidilmesini umut ediyor. Bangladeşli Nobel Barış Ödülü sahibi Muhammad Yunus da kısa bir süre önce, Dünya Bankası’nın yeniden yapılandırılması için radikal reformlar yapılması çağrısında bulunmuş ve bankanın yoksullara hizmet etmesi gerektiğini söylemişti.