1. Przejdź do treści
  2. Przejdź do głównego menu
  3. Przejdź do dalszych stron DW

Rozwód po niemiecku. „Nie taki diabeł straszny jak go malują”

Aleksandra Jarecka12 stycznia 2014

Wg Federalnego Urzędu Statystycznego w Wiesbaden, co dziesiąta Polka żyje w związku małżeńskim z obywatelem Niemiec. Kiedy dochodzi do rozwodu kobiety nie zawsze znają swoje prawa.

https://p.dw.com/p/1Aopo
Rechtsanwaltkanzlei BS LEGAL Köln
Akta klientówZdjęcie: DW/A. Jarecka

Do polskojęzycznej kancelarii prawnej BS LEGAL w Kolonii http://bs-legal.detrafia rocznie ponad 60 spraw rozwodowych, o alimenty i mieszkaniowych. Pomocy szukają zazwyczaj Polki, które są finansowo uzależnione od partnera.

Niektóre przypadki są dosyć złożone. - Niemiecki partner jest często przekonany, że jego polska żona nie zna swoich praw i że może ją finansowo wykorzystać nie płacąc alimentów na dzieci czy na nią – tłumaczy prawniczka Ewelina Balcerak.

Prawo alimentacyjne

- Kobieta już od pierwszego miesiąca separacji, trwającej w Niemczech od roku do trzech lat, ma prawo do alimentów na dzieci i na siebie (niem. Trennungsunterhalt). Naturalnie, sąd sprawdza najpierw wysokość zarobków obojga partnerów, wyjaśnia Ewelina Balcerak.

Jeśli po rozwodzie matka z dzieckiem postanawia wrócić do Polski lub przebywa już w Polsce, a były mąż mieszka i pracuje w Niemczech (obywatelstwo ojca jest tu bez znaczenia, przyp. red.) warto zastanowić się, do którego sądu: niemieckiego czy polskiego zwrócić się o zasądzenie lub podwyższenie alimentów, radzi prawnik Edmund Ropel, specjalista ds. rodzinnych, z miejscowości Linden w Środkowej Hesji.

Rechtsanwaltkanzlei BS LEGAL Köln
Ewelina Balcerak oraz Veit W. Strittmatter z BS LEGAL wyspecjalizowali się m.in. w prawie rodzinnymZdjęcie: DW/A. Jarecka

- Jeśli były partner dobrze zarabia w Niemczech, warto złożyć wniosek o alimenty w sądzie niemieckim, bo kobieta otrzyma znaczenie wyższe alimenty od tych, które przyznałby sąd polski - radzi Edmund Ropel. Ubiegająca się o alimenty matka powinna zwrócić się do polskojęzycznego adwokata w Niemczech. Jeżeli nie stać jej na adwokata, może z jego pomocą złożyć wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych i adwokackich (niem. Prozesskostenhilfe). Do wniosku powinna załączyć też zaświadczenie o własnych zarobkach w Polsce, wysokości opłacanego czynszu oraz liczbie dzieci. Edmund Ropel zapewnia, że niemiecki sąd w 90 procentach zwalnia polskie matki od wszelkich opłat.

W Polsce korzystniej

- Jeśli partner w Niemczech ma zbyt niskie dochody, czyli około tysiąca euro netto miesięcznie, zachodzi ryzyko, że sąd, by nie pozbawić ojca środków do życia, nie przyzna matce żadnych alimentów - mówi Edmund Ropel. W myśl niemieckich przepisów 1000 euro netto jest dolną granicą zarobków. Wtedy lepiej zwrócić się do sądu polskiego, który uwzględniając potrzeby dziecka, i tak zasądzi alimenty. - Sąd polski przekazuje wyrok do wykonania do odpowiedniego urzędu w Niemczech, a ten ściąga płatności z ojca i matka prędzej czy później pieniądze dostanie - zapewnia prawnik z Hesji.

W egzekwowaniu alimentów pomocą służy Federalny Urząd Sprawiedliwości (Bundesamt für Justiz, BJA) w Bonn. http://bundesjustizamt.de.

Haupteingang Bundesamt für Justiz
Federalny Urząd Sprawiedliwości w Bonn pomaga w sprawach alimentacyjnychZdjęcie: imago/sepp spiegl

W 2012 r. do BJA trafiły 53 sprawy o alimenty oraz przypadki uprowadzeń dzieci do Polski, co stanowiło 51 procent wszystkich spraw rozpatrzanych w tym czasie w Bonn.

Separacja, rozwód a co z mieszkaniem?

Ponieważ umowę najmu mieszkania zawiera najczęściej mąż lub partner, Polki często nie wiedzą o tym, że w okresie separacji mają prawo do pozostania w nim.

- Mam taki przypadek, że kobieta, znajdująca się od 2 miesięcy w separacji, wyprowadziła się z dzieckiem ze wspólnego mieszkania do znajomych, bo mąż ją bił. U znajomych nie może jednak dłużej pozostać i musiałaby zamieszkać w tzw. domu dla kobiet (niem. Frauenhaus) - opowiada prawniczka Ewelina Balcerek. Natychmiastowa interwencja kancelarii BS LEGAL w sądzie rodzinnym spowodowała, że kobiecie przysądzono w ciągu 3 tygodni mieszkanie, które mąż musiał opuścić. W myśl prawa niemieckiego, jeśli podczas separacji dochodzi do przemocy fizycznej, także wobec dziecka, małżeństwo nie może pozostawać we wspólnym mieszkaniu.

Prawo rozwodowe

Od 2011 roku w czternastu krajach UE, w tym w Niemczech, obowiązuje zasada, że w razie rozpadu związku małżeńskiego rozwód zostaje orzeczony w kraju, w którym para mieszkała przed rozstaniem. Warunkiem rozwodu w Niemczech jest separacja. Nie wymaga się natomiast jak w Polsce orzeczenia winy.

[No title]

Dlatego Polacy posiadający polskie obywatelstwo i mieszkający w Niemczech, wcale nie muszą rozwodzić się w Polsce. Sąd niemiecki też udzieli im rozwodu tyle, że wg przepisów prawa polskiego. Para może też wnieść wniosek o rozwód bez orzekania o winie. O rozwodzie należy poinformować Urząd stanu cywilnego w Polsce. Sąd niemiecki orzeka przy rozwodzie automatycznie o wyrównaniu emerytur. To znaczy, że przysługujące obu partnerom emerytury dzieli się po równo (niem. Versorgungsausgleich) bez względu na to, który z nich dłużej czy więcej pracował w trakcie trwania małżeństwa. Również obowiązuje zasada podziału dorobku małżeńskiego.

Scheidungsrate in Deutschland 1960 - 2012
Wykres Federalnego Urzędu Statystycznego na temat liczby rozwodów w Niemczech od 1960 do 2012 r.

Polskojęzyczne kancelarie adwokackie

Zapotrzebowanie na polskojęzycznych prawników w Niemczech jest duże. Do kancelarii prawnej BS LEGAL w Kolonii trafiają Polacy nie tylko z Nadrenii Północnej- Westfalii, lecz z całych Niemiec. Adresy polskojęzycznych kancelarii adwokackich w Niemczech można znaleźć na stronie Niemiecko-Polskiego Stowarzyszenia Prawników DPJV w Berlinie http://dpjv.de, które zrzesza 33 takie kancelarie.

Warto też skorzystać z informacji i pomocy działów prawnych Ambasady RP w Berlinie http://berlin.msz.gov.ploraz Konsulatów Generalnych, np. w Kolonii http://kolonia.kg.sekretariat@msz.gov.pl,.

Alexandra Jarecka

red. odp.: Iwona D. Metzner