100611 Interview McLaughlin Bin Laden Jagd

John McLaughlin ka qenë drejtor ekzekutiv i CIA-s prej korrikut deri në shtator 2004 dhe nëndrejtor në periudhën 2000-2004. Gjatë karrierës së tij mbi 30 vjeçare në shërbimin e fshehtë amerikan, ai ka qenë në 11 poste të ndryshme drejtuese të nivelit të lartë. Në vitin 2010, McLaughlin u caktua nga administrata e Obamës në krye të një grupi ekspertësh të sigurisë kombëtare për të shqyrtuar sfidat e shërbimit të fshehtë. Ky ishte reagim ndaj dy komploteve terroriste në 2009 që kishin si cak Shtetet e Bashkuara. McLaughlin aktualisht është mysafir nderi i Qendrës Philip Merrill për Studime Strategjike në Universitetin Johns Hopkins në Baltimore.

Deutsche Welle: Ju keni punuar për CIA-n për më shumë se 30 vjet. Kur dëgjuat për herë të parë për Osama bin Ladenin?

John McLaughlin: Personalisht unë u ndesha me Bin Ladenin nga mesi i viteve 1990. Aty nga 1996-a ne kuptuam se Bin Ladeni ishte një financues i rëndësishëm i aktiviteteve terroriste dhe atyre të Al Kaeda-s. Ai ishte duke u zhvendosur në atë moment nga Sudani në Afganistan dhe në atë kohë unë isha duke përgatitur vlerësimet për qeverinë amerikane dhe në vlerësimin tonë të madh në vitin 1997 e kemi përmendur bin Laden-in si kërcënim të mundshëm për Shtetet e Bashkuara. Pastaj Al Kaeda kreu atentatet e ambasadave në vitin 1998 dhe bombardimin e USS Cole në vitin 2000 dhe më pas 11 shtatorin.

SHBA-ja ishte përpjekur ta kapte bin Laden-in edhe para 11 shtatorit 2001. Si ndryshoi strategjia e kapjes së tij pas 11 shtatorit?

11 shtatori ishte një shok për Shtetet e Bashkuara, kështu që ndjekja e tij u intensifikua pas 11 shtatorit. Para 11 shtatorit ai kishte bërë disa atentate, por ato ishin atentate ndaj interesave amerikane jashtë territorit të SHBA-së. Administrata e Clinton-it sidoqoftë i merrte ato seriozisht, por në atë periudhë kishte edhe shumë probleme të tjera. Pas atentateve të 11 shtatorit grupet e zbulimit u pajisën me mjete financiare dhe njerëz dhe kështu u rrit ndjeshëm numri i personave që merreshin me këtë çështje.

Pas 11 shtatorit, kur SHBA-ja hyri në Afganistan, kreu i Al Kaedës u fsheh në malet Tora Bora. Si arriti bin Ladeni t'u shpëtonte trupave amerikane atje dhe si reaguat ju kur e dëgjuat këtë?

Ka ende shumë polemikë rreth asaj që ndodhi në Tora Bora. Edhe miq shumë të ngushtë të mi besojnë se duhet ta kishim kapur atë atje. Mendimi im personal, me gjithë respektin që kam për të gjithë ata që kanë luftuar për këtë, është se terreni në atë anë të Afganistanit ishte aq i ashpër dhe kushtet ishin kaq të vështira, saqë neve do të na duhej të angazhonim aty një numër shumë më të madh trupash amerikane për të rritur ndjeshëm shansin e kapjes së tij. Nuk ishte detyra ime të vendosja për shtimin apo jo të trupave, kështu që unë nuk e di me saktësi se çfarë mendonin komandantët e ushtrisë, por, ndryshe nga shumë njerëz të tjerë, nuk jam fort i bindur, se ai mund të ishte kapur që atje.

A është e saktë përshtypja e përgjithshme se pas Tora Boras, Shtetet e Bashkuara nuk u afruan kurrë më aq pranë bin Ladenit, deri në vitin e kaluar kur u zbulua strehimi i tij, çka solli dhe në vrasjen e tij më 2 maj 2011?

Unë mendoj se përshtypja e përgjithshme është përgjithësisht e saktë. Ka pasur raporte për vendndodhjen e bin Laden-it dhe dobësimin e tij gjatë viteve 2001-2011 dhe shpesh herë ne mendonim se kishim shenja që tregonin për vendndodhjen e tij të përafërt, jo atë të saktë. Kërkonim e kërkonim, por nuk e gjenim. Kështu që gradualisht filluam t'i hiqnim disa zona nga vëzhgimi ynë. Mendoj se në atë periudhë kohe, edhe pse intensifikimi i kapjes së Bin Ladenit vazhdonte, fokusi kryesor ishte vënë në shpërbërjen dhe shkatërrimin e rrjetit që e mbështeste bin Laden-in. Me fjalë të tjera, ideja ishte që ne të vazhdonim ta kërkonim atë, por në se dotë arrinim të shkatërronim rrjetet e komunikimit, logjistikës, strehimet e fshehta, mbledhësit e parave, donatorët financiarë të tij, atëherë, jo vetëm që do t'i dobësonim ato dhe do të zvogëlonim shanset për sulme terroriste, por edhe do ta izolonim dhe do ta kishim më të lehtë ta gjenim bin Ladenin. Unë mendoj, se pak a shumë kjo ka ndodhur. Besoj tani se kjo ishte strategjia e duhur. Po të ishim përqendruar vetëm në kapjen e Bin Ladenit dhe asgjë tjetër, ndoshta në fund mund ta kishim gjetur atë, por ende do të kishim të bënim me një lëvizje shumë të fortë terroriste. Kështu që unë mendoj, se kjo strategji, jo vetëm që çoi në kapjen e bin Laden-it, por edhe në dobësimin e Al Kaeda-s.

A mund të na ndihmoni të kuptojmë se përse Shtetet e Bashkuara, që kanë një shërbim të fshehtë mjaft të gjerë dhe të sofistikuar e kapacitete ushtarake, e kishin aq të vështirë të gjenin terroristin më famëkeq të botës?

Përvoja ime me shërbimet e fshehta më ka mësuar se gjëja më e vështirë është të gjesh një individ. Le t'i kthehemi Luftës së Ftohtë. Gjatë Luftës së Ftohtë puna jonë në shërbimin e fshehtë ishte të gjenim gjëra shumë të mëdha. Këto ishin për shembull forcat bërthamore sovjetike, nëndetëse e bombardues apo armë të motorizuara në kufirin gjerman. Në luftën kundër terrorizmit, me të cilën u morëm që nga 11 shtatori, detyra jonë ishte të gjenim gjëra shumë të vogla: një bombë në një valixhe ose një person në një qytet me disa milionë banorë. Kjo është shumë e vështirë, veçanërisht kur ai person vepron në fshehtësi maksimale. Po ju jap një shembull: Në vendin tonë, disa vite më parë, pati një shpërthim gjatë një aktiviteti olimpik në Atlanta dhe autoriteteve amerikane iu deshën përafërsisht tre apo katër vjet ta gjenin atë person në një vend si yni, ku shteti ligjor ka pushtet të madh. Gjithashtu, ka qenë një rast tjetër kur një person pat vrarë zyrtarë të CIA-s jashtë selisë sonë në vitin 1993. Ne na u deshën katër vjet për ta gjetur atë në Pakistan e për ta sjellë në bankën e të akuzuarve në Shtetet e Bashkuara. Ajo që dua të them nuk është se sa kohë e gjatë duhet për të kapur dikë, por se ne nuk heqim dorë derisa ta gjejmë.

Ju shpenzuat një pjesë të mirë të kohës suaj në CIA për kapjen e bin Laden-it. Por pa sukses. Si u ndjetë kur u larguat nga Agjencia në fund të 2004-ës?

U ndjeva shumë e mirë, sepse unë mendoj se ne e kishim dobësuar shumë Al Kaeda-n. Qëllimi ynë ishte të siguronim se nuk do të kishte sulme të tjera të suksesshme ndaj Shteteve të Bashkuara të Amerikës. Kështu që ne e arritëm synimin tonë në atë drejtim. Por natyrisht që dikush mund të jetë zhgënjyer që nuk e kapëm terroristin kryesor, kështu që padyshim që të gjithë kanë qenë të lumtur kur ky operacion përfundoi me sukses. Unë mendoj se ajo që na qetëson të gjithëve, siç është thënë vazhdimisht nga shumë njerëz, përfshirë edhe kreun e CIA-s, është se përpjekja për ta kapur ose vrarë atë ishte e suksesshme falë edhe përvojës së mbledhur gjatë këtyre 15 vjetëve. Kështu që unë mendoj se ne të gjithë e ndjemë veten disi pjesë të këtij operacioni.

Vitin e kaluar shërbimi i fshehtë amerikan më në fund arriti pikën vendimtare në kapjen e bin Laden-it. Ju sigurisht që nuk jeni më në CIA, por i njihni shërbimet e fshehta dhe sigurinë dhe ndoshta mund të na jepni një ide se çfarë e çoi SHBA-në te bin Laden-i?

Nuk ka të dhëna të mjaftueshme dhe unë personalisht nuk di aq sa të mund t'ju jap një mendim të sigurt për këtë. Mund të kenë qenë shumë faktorë dhe shumë gjëra mbeten të sqarohen. Unë mendoj se ka pasur shumë informacione në lidhje me operacionin para se ky të fillonte. Ndoshta më shumë se ç'duhej.

Dikush ka thënë njëherë se zbulimi është si zgjidhja e një rebusi me pjesëza kartoni, por ku mungon fotografia që duhet të ndërtosh. Me fjalë të tjera, ti i ke të gjitha pjesët e figurave, por mungon fotografia e së tërës. Kur filluam ne këtë kërkim patëm shumë copëza të dhënash, por nuk dinim se si t'i lidhnim ato me njëra-tjetrën. Me kalimin e kohës, sa më shumë informacione që merr, aq më shumë i afrohesh pamjes së përgjithshme. Pra, drejt përfundimit të procesit, mjaftojnë pak të dhëna dhe ju e dini se ku ta vendosni atë në mënyrë që ajo të ketë kuptim. Dhe unë mendoj se i tillë ka qenë procesi edhe në rastin e kapjes së Bin Laden-it. Të paramendohet që, siç kanë thënë bashkëpunëtorët e administratës amerikane, ata nuk ishin njëqind për qind të sigurt që do ta gjenin aty bin Laden-in. Unë personalisht mendoj se ata mund të kenë pasur 75 ose 80 për qind besim se ai ishte atje. Por siguri absolute nuk kishin.

Kur merreni me dikë si bin Laden-i, duke u përpjekur ta gjeni atë lexoni dhe mësoni për lidhjet e tij, zakonet e çdo gjë që ai bën ose thotë. A keni krijuar ndonjë lidhje personale me të, si mund ta përshkruani këtë lidhje?

Unë jo edhe aq, por supozoj që këtë lidhje e kanë krijuar ata që unë do t'i quaja analistë të vijës së parë. Unë punoja në një nivel mjaft të lartë dhe kërkoja në të gjithë botën, në Lindjen e Mesme, Azi, Afrikë dhe Amerikën Latine. Terrorizmi ishte megjithatë shumë lartë në listën time personale.
Por në se më lejohet të flas për ata që punonin direkt për kapjen e tij, ata që gjithë ditën e ditës merreshin vetëm me të, atëherë do të thosha se sigurisht që zhvillonin një - jo dashuri, por një intimitet me subjektin. Ju mblidhni për të aq shumë të dhëna, mundoheni të kuptoni atë, mundoheni të gjeni se çdo të bëjë ai së shpejti. Kështu që njerëzit që për njerëzit që janë marrë me të ai është bërë si obsesion. Kjo është e kuptueshme dhe e justifikueshme.

Në CIA pas 11 shtatorit sundonte një gjendje që unë do ta përmblidhja me dy fjalë: zemërim dhe vendosmëri. Zemërim, për faktin që nuk arritëm ta zbulonim objektivin e sulmeve të planifikuara. Sepse ne kishim shumë shenja që flisnin se Al Kaeda ishte duke planifikuar një sulm në atë verë, por nuk e dinim se ku. Dhe kështu një pjesë e reagimit tonë ishte zemërimi, pjesa tjetër ishte vendosmëria. Ishte një vendosmëri absolute për të mos lejuar më kurrë që ngjarje të tilla të përsëriteshin, një vendosmëri për ta shkatërruar atë lëvizje. Kështu që njerëzit që punonin për këtë iu përkushtuan me pasion këtij misioni.

Intervistoi Michael Knigge

Redaktoi: A.Shuka / V.Filaj-Ballvora