څیړنه: یو ملیارد انسانان د چاغښت ستونزه لري
۱۴۰۲ اسفند ۱۱, جمعه
د هغو شمېرو له مخې چې په برتانوۍ ورځپاڼې «د لانست» کې خپرې شوي، په تېرو ۳۰ کلونو کې د ډېر وزن لرونکو کسانو شمېر څلور چنده لوړ شوی دی.
په ۱۹۹۰م کال کې د څیړونکو د اټکل پر بنسټ، په نړۍ کې شاوخوا ۲۲۶ میلیونه لویان، تنکي ځوانان او ماشومانوو چې ډېر وزن یې لرلو خو په ۲۰۲۴ کال کې د نویو شمېرو له مخې
اوس دغه شمېر تر یو میلیارد پورې رسېدلی دی.
د روغتیا د نړیوال سازمان د تغذیې رئیس، فرانچسکو برانکا بیا ویلي چې په «د لانست» ورځپاڼه کې د خپرو شویو یو میلیارد شمېرو څخه لا زيات خلک اضافي وزن لري.
که څه هم ډاکټرانو وړاندوینه کړې وه چې د وزن د زیاتوالي ستونزه به نوره هم زياته شي، خو تمه نه وه چې تر ۲۰۳۰ کال پورې به د دغه ډول کسانو شمېر تر یو ملیاردو زیات شي.
تر ۲۰۳۵ پورې به د نړۍ نیمايي نفوس له چاغوالي سره مخ وی
د دغې څېړنې لیکوالانو د روغتیا له نړیوال سازمان سره په همکارۍ په ۱۹۰ هېوادونو کې د څه باندې ۲۲۰ میلیونو کسانو د وزن او قد په اړه معلومات څېړلي څو دغه اټکل تر لاسه کړي.
د ۲۰۲۲ م کال په جریان کې د لویانو تر منځ ۸۷۰ میلیونه کسان ډیر وزن لري او د ماشومانو او تنکي ځوانانو ترمنځ ۱۵۹ میلیون څخه زیات د دغې ستونزې سره مخامخ دي. په دې توگه نو د يادې ستونزې سره د مخامخو انسانانو شمېر له ۱۹۹۰ راهيسې څلور چنده زيات شوی دی.
د څیړونکو په وینا، د ډېر وزن د ستونزې سره د نړۍ د غریبو هیوادونو زيات خلک مخامخ دي. د روغتیا د نړیوال سازمان کارپوه فرانچسکو برانکا ویلي:« پخوا به موږ په بډایه هیوادونو کې چاغښت ته د یوې ستونزې په توګه فکر کاوه، اوس دا یوه نړیواله ستونزه ده.»
د ډېر وزن لرونکي ناروغان د زړه، شکرې او د سرطان د ناروغۍ د ځینو ډولونو له امله د مړینې د زيات گواښ سره مخامخ وي. يعني په ډېر وزن لرونکو انسانانو کې د يادو او يو شمېر نورو ناروغيانو د راپيدا کېدو امکانات زيات وي.
په مېندوارۍ کې ډېر چاغښت مور او ماشوم ته زيان رسوي
د څیړونکو په وینا، غیر صحي خواړه د چاغښت اصلي لامل دی. له همدې امله د روغتیا نړیوال سازمان په بوره لرونکو مشروباتو باندې د مالیې د زیاتولو، ماشومانو ته د غیر صحي خوړو د بازارموندنې يا اعلاناتو د محدودولو او د صحي خوړو لپاره د سبسایډي د زیاتولو خبره کړې ده. د کارپوهانو په وینا، د شکر ناروغۍ لپاره نوې درملنې هم کولی شي د چاغښت سره مبارزه کې مرسته وکړي.