İran ile anlaşmaya karşı şüpheler

Amerikan Temsilciler Meclisi, Cenevre'deki nükleer anlaşmadan aylar önce, temmuz ayında Tahran'a yönelik yaptırımların sertleştirilmesini kararlaştırdı. Cenevre'deki görüşmeler bu konuda bir değişikliğe yol açmadı. Milletvekillerinin çoğu anlaşmaya karşı çıkıyor. Tahran yönetiminin çok fazla taviz vermeden işin içinden sıyrılmasından endişe ediyorlar. Ancak senatör olarak İran'a karşı ekonomik yaptırımlara pek çok kez onay veren ABD Dışişleri Bakanı John Kerry, şimdi Kongre'nin kuşkucu üyelerine karşı: “Sizlerden müzakerecilerimize ve uzmanlarımıza işlerini yapmaları için zaman ve alan vermenizi rica ediyoruz. Ayrıca müzakere ettiğimiz sürece yeni yaptırımlara onay vermemenizi de istiyoruz.”

Bankacılık Komisyonu, Senato'nun yaptırımlardan sorumlu kurulu. Kerry, onları ikna etmeyi başardı. Komisyon Başkanı Tim Johnson ve Cumhuriyetçi yardımcısı Michael Crapo, en azından bu yıl yeni yaptırımlar getirmek istemediklerini açıkça dile getirdiler.

Aslında yaptırımları desteklediğini kaydeden Johnson, yine de Kerry'nin diplomatik bir ara verilmesi ricasını mantıklı bulduğunu söyledi. Johnson, eğer İran anlaşmalara uymazsa, Senato'nun çok hızlı bir şekilde yeni yaptırım kararları alacağı uyarısını da yaptı.

Düşünce kuruluşu Dış İlişkiler Konseyi'nin uzmanlarından Cameron Abadi, yeni yaptırımların ABD'yi İran'ın gözünde güvenilmez bir müzakere ortağı haline getireceği görüşünde. Cameron Abadi, “İran hükümetindeki gelenekselciler özellikle de Devrim Muhafızları, hükümetteki daha ılımlı yapılanmalara, Ruhani ve dışişleri bakanına karşı üstünlük sağlayacaktır. İran hükümeti içerisinde bu iki kesim arasında zaten gerginlik var ve ABD'ye kuşkuyla yaklaşan ve anti-Amerikan ideolojisine sahip gelenekselciler, muhtemelen Ruhani'ye zorluk çıkarmaya başlayacak; Cumhurbaşkanı ve faaliyetlerine karşı konuşacaklardır” diyor.

Anlaşmaya göre, Tahran'ın uranyum zenginleştirmeyi kısıtlaması karşılığında, Washington da yaptırımları gevşetme taahhüdünde bulunuyor. Yaptırımların bazıları 30 yıl kadar eskiye gidiyor. Beyaz Saray, pek çok cezayı Kongre olmadan kararlaştırdı. Ancak Abadi, Obama'nın bu yaptırımları en azından bir süre bloke edebileceğini söylüyor: “Obama'nın Kongre'de geçen herhangi bir yaptırımı veto etmesi de bir seçenek olabilir. Kongre'nin yeni yaptırımlar getirdiği yasayı imzalamamayı seçebilir.”

Yaptırımlar nasıl ertelenebilir?

Ancak o zaman Obama'nın Demokratlar ve Cumhuriyetçilerle sorunları olabilir. Çünkü kendi çevresinde de Tahran'a karşı daha sert bir tutumu savunan pek çok kişi var. Abadi'ye göre, Obama yeni yaptırımları bir kaç hileyle erteleyebilir.

Abadi, “Yaptırımların uygulanmasından geçici olarak kaçınmak için bazı yasal boşluklar dan yararlanılabilir, ancak yasal olarak yazılı bir şekilde mevcut olacaklar. Obama İran’a bu yaptırımların uygulanmayacağı sözünü verebilir. Fakat sorun İran'ın Obama'ya inanıp inanmayacağı. Özellikle de Obama'nın daha birkaç yıl görevde olacağı ve bu konuda farklı bir tutuma sahip yeni bir Başkan gelebileceği hesaba katılınca” ifadelerini kullanıyor.

Kimi uzmanlara göre, altı aylık geçiş sürecinde anlaşma başarısızlıkla sonuçlanırsa, bölgedeki diğer sorunların hızlı çözümü ihtimali de azalacak. Özellikle Tahran yönetiminin sıkı ilişkiler içinde bulunduğu Suriye ile sorunların çözümü gibi. Ancak Abadi, bunun çok fazla etkisi olmayacağı görüşünde. Çünkü İran ve ABD'nin de öncelikle nükleer sorunun çözümüne odaklandığını ve şu anda müzakereleri bunun dışına taşımakla ilgilenmediğini belirtiyor.

©Deutsche Welle Türkçe

Antje Passenheim / Başak Sezen

Editör: Başak Özay