1. İçeriğe git
  2. Ana menüye git
  3. DW'nin diğer sayfalarına git

"Gezi ruhu" seçimlerin üzerinde

29 Mayıs 2015

Gezi Parkı için iki yıl önce düzenlenen eylemler dönemin başbakanı Erdoğan'a karşı protestolara dönüşmüştü. "Gezi'nin ruhu" şimdi de 7 Haziran'daki seçimlerin üzerinde dolaşıyor. İstanbul'dan Baha Güngör'ün izlenimleri:

https://p.dw.com/p/1FZ7a
Fotoğraf: Reuters

Taksim Meydanı'ndaki Gezi Parkı, zarar görmeden kurtarıldı. Ancak 8 ölü ve çoğu ağır yaralı yüzlerce kişinin yaralanması bunun üzücü bedeli oldu. Göstericilerle orantısız şiddet kullanan polis arasındaki çatışmalar, tüm dünyanın gözleri önünde gerçekleşti. Gösterilerin kısa sürede sıçradığı Anadolu'nun büyük kentlerinde de benzer görüntüler ortaya çıktı. Şimdi Cumhurbaşkanı olan dönemin başbakanı Recep Tayyip Erdoğan ise ona isyan eden "Gezi ruhu"nu hafife almıştı. Ancak onun hafife aldığı gösteriler, Gezi Parkı'nda Erdoğan'ın istediği yapılaşmaya izin vermedi.

Erneute Proteste in der Türkei 06.07.2013
Fotoğraf: picture-alliance/dpa

Türkiye tarihinin en büyük kitlesel eylemi olan Gezi Parkı protestoları, 31 Mayıs'ta iki yılı geride bırakıyor. Gezi Parkı'ndaki eylemleri organize eden Taksim Dayanışması da pazar günü için toplanma çağrısı yaptı. Yapılan çağrının hemen ardından da üniformalı ve sivil polisler Taksim Meydanı ve çevresinde geniş güvenlik önlemleri almaya başladı. Tansiyonun pazar günü yeniden yükselmesinden endişe edilirken, Taksim Dayanışması'ndan Avukat Can Atalay, barışçıl bir gösteri yapmak istediklerinin altını çiziyor.

7 Haziran'daki seçimlere bir hafta kala Taksim Dayanışması'nın polise fırsat vermeyeceğini ifade eden Atalay, protestoların barışçıl olacağını, İstanbul'un başka meydan ve parklarında da eylemler düzenleneceğini söyledi. Olayların ikinci yıldönümündeki etkinliklerde her türlü şiddetten kaçınılmak istenmesi, "Gezi ruhu"nun bir olgunluk testiyle karşı karşıya olduğunu gösteriyor. Peki bu direniş hareketi, Almanya'da nükleer ve silahlanma karşıtı hareketlerden oluşan Yeşiller gibi bir siyasi partiye neden dönüşemedi?

Gezi ve siyaset

Atalay, "Gezi'nin genç kuşağın insanların haklarını aramak için siyasete katılmalarını sağladığı" değerlendirmesini yapıyor. Hürriyet Gazetesi muhabiri İsmail Saymaz ise "Yeni nesil sadece Erdoğan'ın AKP'sini tanıyor. Gezi ise onların gözlerini açtı" diyor. Gezi'nin gelişmesi için siyasi alanın bulunmadığını kaydeden Saymaz, "Bunun için CHP olabilirdi. Ancak CHP de cumhuriyetin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk'ün milliyetçiliğine mesafeli çağdaş, net bir karizma sunamıyor" değerlendirmesini yapıyor.

Türkei Proteste gegen die Regierung in Istanbul 08.06.2013
Fotoğraf: picture-alliance/AP

Gezi hareketi şimdilerde Kürt politikacı Selahattin Demirtaş'ın liderliğindeki HDP'ye yönelmiş durumda. Eğer HDP, "Gezi ruhu"nun da desteğiyle 7 Haziran'daki parlamento seçimlerinde yüzde 10'luk barajı aşarsa, Erdoğan'ın AKP'si 13 yıl sonra mutlak çoğunluğunu kaybedebilir.

Gezi kurbanlarının avukatlarından Ayhan Erdoğan da Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın provokatif açıklamalar yaparak halkı kışkırtabileceği uyarısında bulunuyor. Erdoğan, "Recep Tayyip Erdoğan'ın başka türlü HDP'yi kaos ve devlet düşmanlığının destekçisi olarak suçlayıp zayıflatamayacağını" ifade ediyor. Ayhan Erdoğan, Gezi olayları sırasında Eskişehir'de esnaf ve polisler tarafından dövülerek öldürülen Ali İsmail Korkmaz'ın ailesinin avukatı. Geçen ocak ayında çıkan kararda yargılanan iki polis memuru 12 ila 13 yıl hapis cezalarına çarptırıldı. Ayrıca üç esnaf 8 yıl hapse mahkum edilirken bir başkası da 3,5 yıl hapis cezası aldı.

Avukat Erdoğan, "her yerde AKP taraftarı, dinci-fanatik, eli sopalı grupların olduğunu ve bu kişilerin barışçıl gösterilere saldırarak şiddet olaylarına yol açtığını" söylüyor. İnsanların şiddetten uzak duracağına inandığını belirten Erdoğan, "İnsanlar Gezi sayesinde zincirlerini kopardı" diye sözlerini sürdürüyor.

"Haksızlığı reddediyoruz"

Gezi'de aktif rol oynayan Çarşı grubunun liderlerinden Cem Yakışkan da hiçbir şekilde şiddet olaylarının yaşanmasını istemiyor. Gezi olaylarında darbe girişiminde bulundukları gerekçesiyle yargılanan Çarşı üyelerinden biri olan Yakışkan "ömür boyu hapis" cezasına çarptırılma tehlikesiyle karşı karşıya. Eğer suçlu bulunursa bu, en az 49 yıl hapis yatacağı anlamına geliyor.

Türkei Proteste gegen die Regierung in Istanbul Taksim Platz 07.06.2013
Fotoğraf: picture-alliance/dpa

"Erdoğan benim gücümü abarttı" diye konuşan Yakışkan, "Eğer öyle bir gücüm olsaydı, hükümet devirmektense Beşiktaş'ı şampiyon yapardım" diye konuşuyor. Çarşı grubunun çevre ve hayvan haklarının korunması, ırkçılıkla mücadele, köy okullarına yardım gibi sosyal alanlarda da faaliyet gösterdiğine dikkat çeken Yakışkan, "haksızlığı reddettikleri için politize olduklarını" söylüyor.

Yeni bir persfektif

"Gezi ruhu"nun olgunluk testi, provokasyonlara karşı da direnip direnemeyeceğine bağlı. Gezi kendini siyasi bir ideoloji olarak tanımlamadığı, her türlü siyasi kesimden gelen barışçıl aktivistlerin bir buluşma noktası olduğu için, siyasi amaçlı bir liderlik figürü ile ortaya çıkmayı da amaçlamıyor. 68 ruhu, Avrupa'yı değiştirmiş ve toplumda yeni bir siyasi persfektif açmıştı. "Gezi ruhu"nun temsilcilerinin amacı da yeni bir persfektif sunmak.

© Deutsche Welle Türkçe

Baha Güngör / İstanbul