گابریل گارسیا مارکز زیر نظر سازمان امنیت مکزیک

برنده‌ی جایزه‌ی نوبل ادبیات سال ۱۹۸۲، نویسنده‌ی مشهور کلمبیایی، گابریل گارسیا مارکز سال‌ها از سوی سازمان امنیت مکزیک تحت نظر بوده است. بنا به گزارش روزنامه‌ی مکزیکی "ال انیورسال"، دولت مکزیک به‌تازگی اسنادی منتشر کرده که نشان می‌دهند، پلیس امنیتی مکزیک این نویسنده‌ی پرخواننده‌ی آمریکای لاتین را حدود دو دهه تحت نظر داشته است. در این اسناد، کوچکترین فعالیت‌ها وبی‌اهمیت‌ترین دیدارهای مارکز بین سال‌های ۱۹۶۷ تا ۱۹۸۵ روز به روز و ساعت به ساعت به ثبت رسیده‌‌اند.

جرالد مارتین، مارکزشناس بنام بریتانیایی که کتاب‌های بسیاری در باره‌ی زندگی و آثار او منتشر کرده، معتقد است که سازمان‌های اطلاعات کشورهای دیگر هم، زندگی و رفت‌وآمدهای این نویسنده‌ی متعهد را زیر نظر داشته‌اند؛ از جمله «در آرشیوهای دولتی کلمبیا و ایالات متحده‌ی آمریکا اسناد و مدارک بسیاری از این دست گردآوری شده است.» مارتین امیدوار است که این کشورها، نمونه‌ی مکزیک را سرمشق قرار دهند و «حداقل امکان دسترسی به این مدارک مهم را برای منقدان ادبی و تاریخ‌نویسان فراهم آورند.»

جاسوسی علیه مارکز

بنا به گزارش "ال انیورسال"، اسناد سازمان اطلاعات مکزیک حاکی از آنند که پلیس امنیتی این کشور بارها تلاش کرده است، "اطرافیان" خالق اثر جاودانی "صد سال تنهایی" را به جاسوسی علیه او وادارد، ولی هیچ یک از نزدیکان مارکز حاضر به "خیانت" به او نشده است.

در سال‌هایی که زندگی و رفت‌وآمدهای این نویسنده زیر ذره‌بین جاسوسان قرار داشته، دولت دیکتاتوری تک حزبی‌ای در مکزیک حاکم بوده و تحت‌نظر گرفتن نیروهای دموکرات، روشنفکران و دگراندیشان امری عادی تلقی می‌شده. از آنجا که مارکز گاهی در خانه‌ی خود در جنوب مکزیک اقامت می‌گزیده، نام او نیز در فهرست "تحت‌نظرگرفته‌شدگان" قرار گرفته و تمام فعالیت‌های او با عکس، گزارش‌های دقیق‌درباره‌ی دیدارها، موضوع‌های گفت‌وگو و شنودهای تلفنی به ثبت رسیده است.

آغاز و پایان کار جاسوسی

روزنامه‌ی "ال انیورسال" می‌نویسد، اولین گزارش‌های خبرچین‌های سازمان امنیت مکزیک درباره‌ی دومین کنگره‌ی نویسندگان آمریکای لاتین در نوامبر سال ۱۹۶۷ است که در آن نامه‌ی سرگشاده‌ی بخشی از روشنفکران و هنرمندان مکزیک در مورد سرکوب خونین جنبش دانشجویی مکزیک مورد بحث ‌قرار گرفت. همه‌ی شرکت‌کنندگان در کنگره در پایان بحث، همبستگی خود را با این جنبش آزادیخواهانه اعلام کردند.

آخرین گزارش پلیس امنیتی درباره‌ی مارکز، به سفر او به کوبا در سال ۱۹۸۵ مربوط می‌شود. دولت هنوز اجازه‌ی انتشار گزارشات احتمالی پس از این تاریخ را که از سوی "اداره‌ی امنیت سیزن" مکزیک تهیه شده، نداده است. این اداره در سال ۱۹۸۶ از سوی رئیس‌جمهور وقت مکزیک ویسنت فوک (Vicente Fox) به عنوان تشکیلات جانشین سازمان امنیت این کشور تأسیس شد.

دیدار با میتران و دبری

بنا به گزارش روزنامه‌ی "ال انیورسال" سازمان امنیت مکزیک به‌ویژه نسبت به فعالیت‌های مارکز در دهه‌ی هشتاد حساسیت نشان ‌داده است. در این سال‌ها او با روشنفکران فرانسوی، به‌ویژه رئیس‌جمهور وقت آن دوره، فرانسوا میتران که در سال ۱۹۸۱ به این مقام رسید، رابطه و دیدار داشت و به عنوان "رابط" میان او و نمایندگان سیاسی چپ آمریکای لاتین، فعالیت می‌کرد.‌

روزنامه‌ی "ال انیورسال" می‌نویسد، یکی از چهره‌های سرشناسی که در این زمان مرتب به دیدار مارکز می‌رفت، فیلسوف فرانسوی‌رژی دبره بود که روابط دوستانه‌ای با مارکز برقرار کرده بود. دبره که با چه‌گوارا، سالوادور آلنده و پابلو نرودا آشنا بود و کتاب‌های بسیاری درباره‌ی ادبیات آمریکای لاتین منشر ساخته بود، به سمت مشاور میتران در بخش روابط امور خارجه، انتصاب شده بود. در این دوران خانه‌ی مارکز در مکزیک به نوعی به یک "سفارت غیررسمی آمریکای لاتین" تبدیل شده بود. در این دیدارها بین مارکز و دبری بحث‌های طولانی در می‌گرفت، از جمله‌ی درباره‌ی موضوع‌"سوسیالیسم نوین برای قاره‌ی آمریکای جنوبی". سازمان امنیت مکزیک، این دیدارها را با عکس و گزارش درباره‌ی گفت‌و‌گوهای تلفنی و شماره‌ی خودروی مهمانان مارکز به ثبت رسانده است.

نقش مارکز

خبرچینان سازمان امنیت مکزیک در گزارش‌های خود به نقش مارکز نیز پرداخته‌اند. آنان نوشته‌اند که مارکز هیچ‌گونه فعالیتی که بر اساس آن بتوان او را "معترضی سرسخت یا مبلغی چپ‌گرا علیه امپریالیسم" ارزیابی کرد، انجام نداده است. مارکز تنها "رابطی بی‌سرو‌صدا و بانفوذ" معرفی شده است؛ هنرمندی که در اثر شهرت جهانی خود به "دالان‌های قدرت راه‌یافته است". چنین شخصیتی برای مارکزشناسان ناآشنا نیست: قهرمان کتاب "پائیزپدرسالار"، در کنار دیکتاتور قدرت‌طلبی که آرزو داشت تا ابد زندگی کند، نویسنده‌ای هم هست که معتاد به قدرت سیاسی است.