کاهش آب دریاچه ارومیه در آستانه خشک‌ترین پائیز نیم قرن اخیر
۱۴۰۰ شهریور ۱۷, چهارشنبه
زمانی که حسن روحانی سکان دولت یازدهم را در دست گرفت احیای دریاچه ارومیه را از مهم‌ترین اولویت‌های دولت خود اعلام کرد.
تازه‌ترین آمارها حاکی است که وضعیت این دریاچه به نسبت سال پیش وخیم‌تر شده و تقریبا به همان شرایط پیش از آغاز طرح احیای آن بازگشته است.
خبرگزاری ایسنا چهارشنبه ۱۷ شهریور از قول مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای آذربایجان‌غربی گزارش داد، تراز آب دریاچه ارومیه به نسبت زمان مشابه در سال گذشته ۶۳ سانتی‌متر کاهش یافته است.
به گفته یاسر رهبردین پائین رفتن تراز آب دریاچه باعث شده که وسعت آن از ۳۶۵۵ کیلومتر مربع در سال گذشته به ۲۱۹۴ کیلومتر مربع کاهش یابد.
کاهش یک چهارم مساحت دریاچه طی یک سال
بر این اساس و اگر این آمار دقیق باشد، وسعت دریاچه ارومیه به نسبت سال گذشته هزار و ۴۶۱ کیلومتر مربع کاهش یافته که به معنای از دست رفتن حدود یک چهارم آن است.
این وضعیت نگران‌کننده در آماری که مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای آذربایجان‌غربی از میزان کاهش حجم آب دریاچه ارومیه ارائه کرده نیز آشکار است.
به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید
او می‌گوید حجم آب دریاچه ارومیه میانه شهریور سال پیش چهار میلیارد و ۸۸۰ میلیون متر مکعب بوده که در مدت مشابه در سال جاری ۲ میلیارد و ۲۰۰ میلیون متر مکعب کمتر شده است.
در سال ۹۸ پس از بارندگی‌های قابل ملاحظه بهاره وضعیت دریاچه ارومیه به نسبت سال‌های قبل بهبود یافت اما بسیاری از کارشناسان نقش خشکسالی و کمبود بارندگی در کاهش آب دریاچه را ناچیز ارزیابی می‌کنند و علت اصلی این وضعیت را سوءمدیریت و سیاست‌های مخرب در دهه‌های اخیر می‌دانند.
نقش سوءمدیریت در بحران دریاچه ارومیه
وضعیت بحرانی دریاچه ارومیه به طور عمده ناشی از سدسازی‌های بی‌رویه در حوزه آبریز آن، برداشت بیش از حد آب در مناطق اطراف و دستکاری‌های غیرکارشناسی در ساختار دریاچه است.
عیسی کلانتری، رئیس پیشین سازمان حفاظت محیط زیست و دبیر وقت ستاد احیای دریاچه ارومیه مرداد ۹۸ گفته است: «طبق بررسی‌های انجام شده، ۱۸ درصد دریاچه ارومیه به دلیل شرایط اقلیمی و ۸۲ درصد آن نیز به دلیل مدیریت غلط انسانی خشک شده است.»
در عین حال همچنان که بارندگی قابل توجه در بهار ۹۸ به افزایش اندک حجم آب دریاچه ارومیه منجر شد، کاهش بارش هم می‌تواند وضع را از این که هست بدتر کند. این سناریویی است که در ماه‌های آینده انتظار آن می‌رود.
کمترین بارندگی در ۵۲ سال اخیر
روزنامه خراسان با استناد به داده‌های شرکت مدیریت منابع آب ایران نوشت از اول مهرماه ۹۹ تا نیمه شهریور میانگین حجم بارندگی فقط ۱۵۵ میلی‌متر بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل از آن ۵۰ درصد و نسبت به دوره بلند مدت ۵۲ ساله، ۳۵ درصد کاهش یافته است.
بنابر شواهد این وضعیت نگران‌کننده دست‌کم در دو ماه آینده ادامه خواهد داشت. به نوشته خراسان، احد وظیفه، رئیس مرکز ملی خشکسالی و مدیریت بحران سازمان هواشناسی می‌گوید: «مدل‌های هواشناسی بین‌المللی نشان می‌دهد که مهر و آبان کم بارشی را پیش رو داریم و حتی این کاهش بارندگی به احتمال قوی کمتر از حد نرمال ۵۲ سال اخیر خواهد بود. »
دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید
رئیس مرکز ملی خشکسالی در عین حال ابراز امیدواری کرده در اواخر پاییز و با شروع زمستان بارش‌ها به حالت نرمال بازگردد اما تاکید کرده شروع پاییز این‌طور نخواهد بود.
کمبود بارندگی پیامدهای وخیم دیگری از جمله کاهش ذخیره آب پشت سدها هم دارد. مطابق برآوردهای شرکت مدیریت منابع آب ایران، ذخیره آب مخازن سدهای کشور به طور میانگین ۳۰ درصد کاهش یافته و این کاهش در سدهای ۹ استان بین ۳۵ تا ۷۵ درصد است.
خشکاندن هورالعظیم برای تسهیل استخراج نفت
این وضعیت تاثیر منفی شدیدی بر میزان تولید برق در نیروگاه‌های برق‌آبی خواهد داشت و تامین برق مورد نیاز در پائیز و زمستان را با چالش‌های جدی روبرو می‌کند.
ایران یکی از کشورهای خشک و کم‌آب جهان به شمار می‌رود، با این همه در اغلب بحران‌های زیست‌محیطی آن نقش ناکارآمدی، سوءمدیریت و سیاست‌های مغایر با منافع ملی کاملا آشکار است.
احمدرضا لاهیجان‌زاده، معاون محیط زیست دریایی سازمان حفاظت محیط زیست ابتدای مرداد ماه امسال گفته بود تالاب هورالعظیم برای تسهیل استخراج نفت به پیشنهاد پیمانکار چینی و تائید شورای عالی امنیت ملی خشکانده شد.