کانون نویسندگان در جستجوی راه‌های تازه‌ی فعالیت
۱۳۸۷ دی ۲۳, دوشنبه
چنین وضعیتی فعالیت و ادامه‌ی حیات کانون را با مشکل روبرو کرده است. فعالان کانون نویسندگان تیرماه امسال انتخابات هیات دبیران جدید را از طریق رای‌گیری پستی به انجام رساندند. جاهد جهانشاهی، یکی از اعضای این هیات، در گفتگو با دویچه وله، در مورد وضعیت کانون و تدبیرهایی که برای فعال شدن آن اندیشیده شده توضیح می‌دهد.
هیات دبیران تازه انتخاب شده‌ی کانون نویسندگان در اطلاعیه‌ای که ۲۵ تیرماه منتشر شد از جمله می‌نویسد «شرایط دشوار چند ساله‌ی اخیر، اعضای كانون را در برابر این دوراهی قرار داد كه: یا به تعطیلِ كانون و پذیرش دوره فترت تن در دهند، یا برای برگزاری انتخابات و بقای کانون راه تازه‌ای بیابند.» فعالان کانون راهی تازه را انتخاب کردند و انتخابات به صورت پستی انجام شد. جاهد جهانشاهی در پاسخ به این پرسش که آیا کانون به حاشیه رانده شده می‌گوید: «باید به شما بگویم که کانون به حاشیه رانده شدنی نیست. این کانون سابقه‌ای چهل ساله در راستای [دفاع از] ازادی اندیشه و بیان بی‌حصر و استثنا دارد؛ همانطور که در منشور کانون نیز آمده است. ما چیز اضافه‌ای هم نمی‌خواهیم. وقتی می‌گوییم ازادی بیان مثل هر صنفی که نیازهای صنف خودش را طلب می‌کند، ما هم خواستار نیازهای صنفی خودمان هستیم. چه کنیم که ایزار ما قلم است. و وقتی ابزار کار قلم باشد آزادی هم می‌خواهد.»
جهانشاهی مشکل کانون را مشکل جامعه و حتا مشکل دست‌اندرکاران حکومت می‌داند: «وقتی در جامعه دست اندرکاران [حکومت] از بیان وحشت دارند این دیگر مشکل ما نیست. یعنی در جامعه‌ی باز مشکل دست‌اندرکاران هم کمتر می‌شود. در فضای ازادی بیان همگان می‌توانند نفس راحت بکشند. باید انتقادپذیر هم باشیم و اگر جایی در مملکت مشکلی هست و بازگو کردیم، یا اگر در راستای نشر و کتاب و سانسور صحبتی می‌کنیم نباید وحشتی ایجاد بکند. وقتی آقایان [بر همه‌ی امور] نظارت عالیه دارند، دیگر وحشت برای چیست؟ حتا شده که ما در کانون گفته‌ایم که چیزی پشت پرده نداریم. کانون این است و این هم اساسنامه و منشورش است. گفته‌ایم حتا اگر شما بخواهید می‌توانید از هر ارگانی نماینده‌ای به جلسات کانون بفرستید. چون همه چیز ما رو و بی‌پرده است. خواسته‌های ما نیز این است؛ می‌گوییم ما می‌خواهیم کتاب و نشر آزاد باشد. هر کس پاسخگوی گفته‌های خودش است. در کانون هم تنوع افکار وجود دارد. شخصیت‌های مختلفی هستند که بیرون از کانون فعالیت‌های گوناگونی دارند که خودشان پاسخگوی آن هستند. درست است که برای کانون تنگناهایی ایجاد کردند و نگذاشتند مجمع عمومی برگزار شود. اما این چیزی است که به نظر من آسیب ان در درجه اول به کل جامعه وارد می‌شود.»
عضو هیات دبیران کانون در توضیح آسیب‌هایی که ممنوعیت فعالیت این تشکل به کل جامعه وارد می‌کند می‌افزاید: «باید آزادی بیان و اندیشه برای همگان میسر بشود. این حق مسلم هر انسانی در هر جامعه است. هنگامی که برای ما تنگنا ایجاد می‌کنند در درجه اول برای خودشان هم تنگنا ایجاد کرده‌اند. وقتی جلوی بازتاب افکار را می‌گیرند مخالفت‌ها و اعتراض‌های جهانی را هم در پی دارد. ما دوست نداریم این اتفاقات بیفتد. ما می‌خواهیم در جامعه‌ی ما هر کسی به تناسب شغل و کارش آزادی اندیشه و بیان داشته باشد. آسیب محصور و محدود کردن اینها به کل جامعه وارد می‌شود. فقط این طور نیست که کانون نویسندگان ایران از این محدودیت‌ها آسیب ببیند. ما خواهان این هستیم که بگذارند هر نوشته‌ای منتشر شود و اگر خلافی در آن بود پس از چاپ اثر طبق قوانین و مقرارات با آن برخورد بکنند. نه اینکه ما پیشاپیش همه چیز را از زیر تیغ سانسور بگذرانیم و نگذاریم کسی جیک بزند. عوارض این کار جبران ناپذیر است، و خدا می‌داند که نسل‌های آینده چطور به ما نگاه کنند. الان فاجعه‌ای که پیش آمده این است که تیراژ کتاب به پانصد نسخه رسیده. در یک جامعه‌ی هفتاد میلیونی با تیراژ پانصد نسخه، دیگران فقط می‌توانند به ریش ما بخنند و بگویند چه فاجعه‌ای به بار آورده‌اید! دوستان باید پاسحگوی این مسائل باشند.»
کانون نویسندگان با محدودتر شدن امکاناتش به دنبال راه‌های تازه‌ی فعالیت است. جهانشاهی با تاکید بر این که ما قصد تحریک و پرخاشگری نداریم به یکی از اقدام‌های این تشکل برای رساندن صدای خود به جامعه اشاره می‌کند: «سایت اینترنتی کانون باید فعال بشود. ما داریم [امکاناتی را] راه‌اندازی می‌کنیم تا کسانی که مخاطبان ما هستند بتوانند با ما در ارتباط باشند. حتا بخش‌هایی را در نظر گرفته‌ایم تا دوستانی که در ایران هستند بتوانند دیدگاه‌های خودشان را از طریق این سایت به ما منتقل کنند. این کاری است که ما فعلا مشغول انجام آن هستیم. وقتی می‌بینیم که در رسانه‌ها حتا یک اگهی تسلیت ما هم به چاپ نمی‌رسد طبیعتا باید راه حل دیگری پیدا کنیم. ما هم بیکار ننشسته‌ایم. حتا در مسئله‌ی انتخابات اخیرمان وقتی هیچ امکان دیگری نداشتیم مجبور شدیم از راه مکاتبه‌ای وارد عمل شویم. باید ابتکار عمل به خرج بدهیم. نمی‌شود که بیکار بنشینیم و کاری انجام ندهیم. ما نمی‌خواستیم این اتفاق بیفتد. اگر این فرصت را می‌دادند که در ملاء عام و به صورت ازاد انتخابات را برگزار کنیم برای ما بسیار خوشایندتر بود. ولی چه کنیم که دوستان تنگ‌نظر هستند.»
جاهد جهانشاهی فارغ‌التحصیل رشته‌ی تاتر و مترجم است. از او نقدهایی در زمینه‌ی تاتر و ترجمه‌هایی، به ویژه از ادبیات آلمانی‌زبان منتشر شده که تازه‌ترین انها برگردان فارسی «در حال کندن پوست پیاز» گونتر گراس می‌باشد. ناصر زرافشان، علی‌اشرف درویشیان، فریبرز رئیس‌دانا، جاهد جهانشاهی، و اكبر معصوم‌بیگی پنج عضو اصلی هیات دبیران کانون نویسنگان ایران هستند که هجدهم تیرماه ۸۷ با رای گیری مکاتبه‌ای انتخاب شدند. مقام‌های رسمی جمهوری اسلامی کانون را تشکلی فاقد مجوز و غیرقانونی می‌خوانند.