"سپاه آفریقا"؛ استراتژی نظامی جدید پوتین برای آفریقا
۱۴۰۲ بهمن ۲۹, یکشنبه
حدود سه ماه پیش گروه واگنر یکی از بزرگترین موفقیت‌های خود را در مالی جشن گرفت. آنها به همراه ارتش مالی، شهر "کیدال" را در شمال این کشور آزاد کردند. این شهر از سال ۲۰۱۲ تحت کنترل باماکو، پایتخت مالی، نبود، بلکه نخست توسط شبه‌نظامیان تروریستی جهادی و سپس گروه‌های شورشی بر آن حاکم بودند.
چندین ساعت پرچم گروه شبه‌نظامی واگنر بر فراز قلعه کیدال به اهتزاز درآمد. بر اساس یافته‌های روزنامه فرانسوی لوموند، یک کانال تلگرامی روسی این پیروزی را تبریک گفت. این کانال متعلق به "سپاه آفریقا" (Africa Coprps) است.
اینترنت بدون سانسور با سایفون دویچه وله
همین "سپاه آفریقا" قرار است جایگزین گروه واگنر شود. این نام برگرفته از "سپاه آفریقا"ی ارتش نازی رایش سوم است که بین سال‌های ۱۹۴۱ و ۱۹۴۳ در تونس، لیبی و مصر می‌جنگید.
"سپاه آفریقا"، زیر نظر مستقیم وزارت دفاع روسیه
تفاوت این نیروی جدید با گروه واگنر در این است که "واگنر" بر روی کاغذ یک شرکت امنیتی خصوصی به ریاست یوگنی پریگوژین بود. اما پس از قیام ناموفق پریگوژین، او و بقیه رهبران واگنر در یک سانحه هوایی در ۲۳ اوت ۲۰۲۳ کشته شدند. برای مدت طولانی مشخص نبود که کرملین چه برنامه‌ای برای نیروهای مزدور پریگوژین در آفریقا دارد.
سرگئی شیرنوف، مامور سابق سازمان امنیت سابق اتحاد شوروی "کا‌گ‌ب" در مصاحبه‌ای با بخش شمال‌غربی آفریقای شبکه اول تلویزیون آلمان (ARD)، در این رابطه می‌گوید، تفاوت بزرگ در این است که برخلاف واگنر، "سپاه آفریقا" زیر نظر مستقیم وزارت دفاع روسیه است: «زیرا این واحد به وضوح به دولت روسیه وابسته است. دولت روسیه باید مسئول هر کاری باشد که این "سپاه آفریقا" انجام می‌دهد»، ازجمله پاسخگویی در برابر دادگاه‌های بین‌المللی.
شیرنوف در زمان اتحاد شوروی به عنوان مامور مخفی روسیه ازجمله در فرانسه و کشورهای مختلف آمریکای لاتین فعال بوده است. او و ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه در جریان آموز‌ش‌های خود در "کا‌گ‌ب" با یکدیگر آشنا شدند. این نویسنده کنونی کتاب‌های پرفروش در غرب، در سال ۲۰۰۱، به دلیل متهم شدن به انتشار اسرار دولتی در شبکه اینترنت، تحت پیگرد قرار گرفته و سپس به فرانسه فرار کرد.
شمار "سپاه آفریقا" دو برابر واگنر
مقامات روس می‌گویند ۲۰هزار نفر برای "سپاه آفریقا" کار می‌کنند. شمار گروه واگنر حداکثر ۱۰هزار نفر بود که به احتمال زیاد حتی کمتر از این بود. به گفته شیرنوف، آنها در وهله نخست افرادی را استخدام خواهند کرد که در سرویس‌های اطلاعاتی آموزش دیده‌اند. به مزدوران واگنر سابق قراردادهای کاری ارائه شده است.
شیرنوف می‌گوید، با وجود اینکه اکثر آنها امضا کرده‌اند، اما فضا در سازمان در غلیان است: «مزدوران پرسابقه واگنر از پوتین به خوبی یاد نمی‌کنند. آنها پایان غم‌انگیز رهبری خود را در اطراف پریگوژین را فراموش و هضم نکرده‌اند، و اینکه چگونه دولت روسیه گروه واگنر را منحل کرد. این می‌تواند تنش ایجاد کند.»
فرود اولین اعضای "سپاه آفریقا" در بورکینافاسو
اولین اعضای "سپاه آفریقا" در اواخر ژانویه در اواگادوگو، پایتخت بورکینافاسو فرود آمدند. حدود ۱۰۰ نفر اینجا مستقر هستند که شمار آنها به زودی به ۳۰۰ نفر خواهد رسید. این سازمان از طریق شبکه تلگرام گفته است که می‌خواهند از ابراهیم ترائوره، رئیس جمهور موقت و مردم در برابر حملات تروریستی محافظت کنند.
ترائوره در مصاحبه‌ای در پاسخ به این سئوال که آیا روس‌ها نیز می‌جنگند، پاسخ داد: «نه، هیچ روسی در خاک ما در عملیات رزمی شرکت ندارد. اما اگر شرایط اقتضا کند، آنها حضور خواهند داشت. این را می‌توانم به شما قول بدهم.»
در منطقه ساحل قاره آفریقا، نیروهای نظامی اخیرا در چندین کشور قدرت را به دست گرفتند. ترائوره یکی از آنهاست، اما در مالی و نیجر نیز قدرت به دست نظامیان افتاد.
بیشتر بخوانید: کودتا در نیجر؛ نگرانی فرانسه از پایان سلطه بر آفریقا
سرگئی ژیرنوف معتقد است که چهره‌هایی مانند ترائوره، کار را برای پوتین آسان کرده‌اند: «پوتین کشورهای آفریقایی را به سوی تنش‌های بیشتر سوق می‌دهد.» زیرا پوتین می‌تواند با تکیه بر مناقشه‌های بیشتر، دیکتاتورها را به مسیری که خود می‌خواهد هدایت کند. «در برخی کشورها حتی ژنرال‌ها نبودند که کودتا کردند، بلکه درجه‌دارها و افسران دون‌پایه بودند که اصلاً نمی‌دانستند چگونه یک کشور را رهبری کنند.»
سلاح، طلا و الماس
با خروج سربازان فرانسه و نیروهای سازمان ملل متحد، روسیه و سایر کشورها جای‌آن‌ها را پر کردند. ترائوره می‌گوید، اینها راحت‌تر سلاح‌های سنگین ارسال می‌کنند: «کشورهای زیادی هستند، روسیه، چین، ترکیه، کره شمالی، که اصلاً محدودیتی اعمال نمی‌کنند. ایران همه چیز برای ما می‌فرستد. ایران یک صورتحساب برای ما می‌نویسد و اگر بتوانیم پرداخت کنیم، پرداخت می‌کنیم.»
ترائوره از این شاکی است که کشورهای غربی سلاح در اختیار او نمی‌گذاشتند و می‌گوید: «درست همین کشورهایی که سربازانشان در اینجا مستقر بودند و می‌گفتند دوست ما هستند، طور دیگری بودند. حتی کشورهایی بودند که نمی‌خواستند سلاح مرگبار برای ما ارسال کنند.»
بیشتر بخوانید: پوتین: به چند کشور آفریقایی غلات رایگان می‌دهیم
اما چرا پوتین در حالی که همزمان با اوکراین در جنگ است، در حالی که روسیه صدها هزار نفر تلفات داده است، این همه منابع را برای "سپاه آفریقا" هزینه می‌کند؟
حجم معاملات روسیه با تمامی ۵۴ کشور قاره آفریقا تنها حدود ۱۸میلیارد یورو است. روسیه تقریبا چیزی از این کشورهای وارد نمی‌کند، بلکه محصولات خود را به آفریقا صادر می‌کند به ویژه سلاح. اما کشورهایی مانند بورکینافاسو در قبال دریافت اسلحه، چه چیزی غیر از بازار خود را در اختیار روسیه قرار می‌دهند؟
ترائوره این موضوع را رد می‌کند، اما همسایگانی مانند غنا و کشورهای غرب آفریقا معتقدند که منابع طبیعی مانند معادن طلا و الماس در خطر هستند.
دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید
شیرنوف می‌گوید که پوتین بر این باور است که هنوز در آفریقا ثروت‌هایی وجود دارند که باید غارت شوند: «روسیه می‌تواند هر چیزی را که بخواهد ادعا کند، اما واقعیت این است که رفتارش در این قاره مانند یک حیوان درنده است.»
علاوه بر مالی و بورکینافاسو، انتظار می‌رود که "سپاه آفریقا" در لیبی، جمهوری آفریقای مرکزی و تا حدی کمتر، در نیجر فعالیت کند. پرسش این است که آیا روسیه می‌تواند ثابت کند که قادر است چیزی فراتر از یک تامین‌کننده سلاح و عامل هرج و مرج باشد؟ داده‌های اقتصادی و نتایج تا‌کنونی، تردیدهایی در این رابطه ایجاد می‌کنند.